(TT&VH) - Chén thuốc độc đánh dấu sự ra đời của kịch nói Việt Nam năm 1921, song thực tế, trước thời điểm được coi là “Km 0” đó hơn 1 năm, kịch nói Pháp đã “du nhập” vào VN, chạm vào “tính sĩ diện dân tộc” của người Việt... Đó là những thông tin từ cuộc tọa đàm về Sự du nhập, hình thành kịch nói ở Việt Nam vừa diễn ra hôm 7/12 tại Hà Nội.
Theo PGS-TS Nguyễn Thị Minh Thái, người đầu tiên mang kịch nói về Việt Nam là học giả Nguyễn Văn Vĩnh.
Những sự khởi đầu trước năm 1921
Nhà viết kịch Vũ Đình Long
Năm 1906, Nguyễn Văn Vĩnh sang Pháp (để tổ chức gian hàng Bắc Kỳ tại Hội chợ thuộc địa ở Marseille) và được thưởng thức kịch nói Pháp. Ông đã rất thích thú: Tại sao lại có một hình thức kịch như thế này, ta đã có nhiều thể loại sân khấu truyền thống rồi, tại sao không lấy những cái hay này về mà dùng, mà xem tiếp.
Ngay hôm sau, ông viết thư cho Phạm Duy Tốn nói về cảm giác của ông khi rời khỏi nhà hát opera: Tôi choáng váng vì có một loại hình sân khấu hay như thế. Nguyễn Văn Vĩnh cũng nhận thức được các loại hình sân khấu của Việt Nam đều ở dạng kịch hát, kịch bản gần như chỉ ở dạng đề cương chi tiết, muốn dựng một vở kịch trên sân khấu, toàn bộ công nghệ sân khấu phải bắt đầu từ kịch bản văn học.
Về Việt Nam, Nguyễn Văn Vĩnh bắt tay ngay vào việc phải dịch những tác phẩm kịch sân khấu kinh điển của Pháp sang tiếng Việt Nam, cho đăng chùm hài kịch của Moliere: Trưởng giả học làm sang, Người bệnh tưởng, Lão hà tiện... liền nhiều kỳ trên Đông Dương Tạp chí của mình.
Vở kịch nói đầu tiên ở Việt Nam là vở Người bệnh tưởng của Moliere diễn ra tại Nhà hát Lớn Hà Nội vào ngày 25/4/1920. Đây là một hoạt động của Hội Khai trí Tiến Đức do một cặp vợ chồng người Pháp dàn dựng, diễn viên là người Việt, diễn bằng tiếng Việt do Nguyễn Văn Vĩnh dịch. Vở diễn này gây kinh ngạc cho khắp giới Tây học ở Hà Nội. Sau đó Hội Khai trí Tiến Đức tiếp tục dựng vở Trưởng giả học làm sang tạo nên một làn sóng sùng bái văn hóa Pháp ở phương diện kịch nghệ, nhất là đối với công chúng trẻ tuổi. Công chúng Hải Phòng và các thành phố khác cũng nhanh chóng yêu thích kịch nói. Những người làm sân khấu Việt buộc phải suy tư là tại sao có một sân khấu kỳ lạ như vậy mà mình không làm.
Với “tính sĩ diện dân tộc”, người Việt Nam muốn có sân khấu của mình, viết bằng tiếng Việt, do người Việt viết, do người Việt dựng, do người Việt diễn và cho người Việt xem. Nhiều vở diễn của người Việt được dàn dựng, như Ai giết người của Tô Giàng (diễn tháng 4/1920), Già kén kẹn hom của Phạm Ngọc Khôi (7/1920), Mảnh gương đời của Trần Tuấn Khải (5/5/ 1921), Chén thuốc độc của Vũ Đình Long (22/10/1921).
Chén thuốc độc vẫn là vở kịch nói đầu tiên
Tuy đã có một số vở kịch được diễn trước đó, song Chén thuốc độc của Vũ Đình Long được xem là vở diễn đầu tiên của kịch nói Việt Nam, bởi đây là lần đầu tiên Việt Nam có một vở kịch viết đúng chuẩn mực kịch phương Tây, diễn tả, theo sát hình thái, cảnh tình các vấn đề xã hội đương thời, chứ không đi theo lối ước lệ của tuồng chèo. Vì thế, ngày công diễn vở kịch, 22/10/ 1921 vẫn được xem là ngày khai sinh ra sân khấu kịch nói Việt Nam.
Sau đó, một loạt sáng tác kịch khác được hình thành. Nhưng kịch nói vấp một khâu quan trọng, chính là khâu đạo diễn. Đạo diễn ở nước ngoài được đào tạo trường lớp chính quy trong khi tất cả những người mong muốn có một nền kịch Việt Nam đều tự học. Người tự học về nghề đạo diễn kịch đầu tiên, kéo tinh thần tài tử này trong suốt nửa đầu thế kỷ 20 là Thế Lữ. Thế Lữ chỉ dám tự gọi mình là nhà dàn cảnh, không dám nhận là đạo diễn. Cho đến năm 1945, mới có thế hệ đạo diễn đầu tiên được đào tạo bài bản tại Trung Quốc là Dương Ngọc Đức, Nguyễn Đình Nghi, Trần Hoạt, Ngô Linh. Diễn viên đóng các vở kịch hồi ấy cũng không phải là những diễn viên chuyên nghiệp, thường mượn của sân khấu tuồng, chèo. Trăn trở với kịch nói, Thế Lữ, người anh cả của sân khấu hiện đại, đã mạnh dạn tập hợp những văn nghệ sĩ có tiếng và có học thức như Song Kim, Khánh Vân, Vũ Đình Hòe, Võ Lan Tâm... để làm kịch. Sự nghiệp dư, tài tử của sân khấu kịch diễn ra trong một thời gian dài, cho tới khi Thế Lữ cùng với Phạm Văn Đôn, Trịnh Như Lương, Trần Đình Thọ lập Ban kịch Thế Lữ. Ban kịch Thế Lữ với sự tham gia, cộng tác của nhiều nghệ sĩ có tiếng, thi sĩ, người có học thức khiến cho tình hình sân khấu kịch Việt Nam sáng sủa, dần đi vào chuyên nghiệp. Từ năm 1942, Ban kịch Thế Lữ đã biểu diễn thường xuyên tại Nhà hát Lớn, với thù lao, chế độ, tổ chức ổn định. Sân khấu kịch được chuyên nghiệp từ đó.
Trong hai đêm 10–11/10, dàn nhạc Giao hưởng London (London Symphony Orchestra – LSO) sẽ tái ngộ khán giả Thủ đô trong khuôn khổ Vietnam Airlines Classic - Hanoi Concert 2025 (VACC 2025).
Sáng 10/10/2025, Tổng Bí thư Tô Lâm cùng Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam đến đặt hoa tưởng nhớ Chủ tịch Kim Nhật Thành, Tổng Bí thư Kim Jong-il tại Cung Thái Dương ở Thủ đô Bình Nhưỡng.
Tối 9/10, CAPTAIN BOY bất ngờ đăng tải thông tin tổ chức mini concert đầu tiên có tên “Mặt chạm mặt”. Đây là cột mốc mới cho hành trình hoạt động âm nhạc chuyên nghiệp của nam nghệ sĩ sinh năm 2003.
Đội tuyển Việt Nam và đội tuyển Nepal sẽ gặp nhau trong trận lượt về vòng loại Asian Cup 2027 vào lúc 19h30 ngày 14/10 trên sân Thống Nhất (TP.HCM). Ngay lúc này, mọi công tác chuẩn bị về chuyên môn cũng như tổ chức đang được gấp rút tiến hành.
Nhìn về chu kỳ phát triển tiếp theo của bóng đá Việt Nam, HLV Hoàng Văn Phúc cho rằng bối cảnh mới đặt ra những thử thách, chẳng có con đường nào là dễ dàng nếu như bóng đá Việt Nam không tự hun đúc lòng dũng cảm, quyết tâm dấn thân, chinh phục những đỉnh cao mới”.
Carlos Alcaraz và Jannik Sinner đã thâu tóm mọi danh hiệu quan trọng của quần vợt thế giới thời gian qua và được coi là những tay vợt kế tục bộ ba huyền thoại Nadal, Federer, Djokovic nhưng cựu ngôi sao ATP vừa đưa ra đánh giá bất ngờ
Tối 9/10, diễn viên – nhà sản xuất Quỳnh Thy gây chú ý khi xuất hiện tại sự kiện ra mắt dự án mới của Hương Giang, Chi Pu và hai gương mặt trẻ Ninh Anh Bùi, Nguyễn Tùng Dương.
Ca sĩ Đàm Vĩnh Hưng vừa chính thức phát hành MV mới mang tên “Chỉ anh làm em khóc” có sự góp mặt của NSND Kim Xuân và NSƯT Mỹ Duyên, vũ công Mea Minh Anh mang đến một câu chuyện xúc động về phụ nữ và hành trình đi tìm lại niềm tin sau những tổn thương.
“Hàng xóm mới - Hello neighbors!” - chương trình không chỉ mang đến tiếng cười mà còn khắc họa sự gắn kết giữa người nổi tiếng và cộng đồng qua những trải nghiệm đời thường chân thật nhất.
Những gì diễn ra bên trong đội tuyển bóng đá Triều Tiên từ lâu đã được giữ kín như một bí mật quốc gia, kể từ khi đội được thành lập sau Chiến tranh Thế giới thứ hai.
Sáng 10/10, trong không khí kỷ niệm 71 năm Ngày Giải phóng Thủ đô (10/10/1954 - 10/10/2025), tại Di tích Quốc gia đặc biệt Văn Miếu - Quốc Tử Giám, Thành ủy, HĐND, UBND, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thành phố Hà Nội tổ chức Lễ trao tặng tác phẩm tranh gỗ "Vinh quy bái tổ" cho Trung tâm Hoạt động Văn hóa Khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám.
Trong khuôn khổ chuyến thăm cấp Nhà nước tới nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên và dự Lễ kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập Đảng Lao động Triều Tiên, sáng 10/10 (giờ địa phương), Tổng Bí thư Tô Lâm cùng Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam đã dự Lễ khánh thành tượng Chủ tịch Hồ Chí Minh trong khuôn viên Đại sứ quán Việt Nam tại Triều Tiên.
Ngày 10/10, Trung ương Hội Chữ thập đỏ Việt Nam triển khai đợt cứu trợ khẩn cấp quy mô lớn hỗ trợ người dân 10 tỉnh bị thiệt hại nặng do bão số 10 (Bualoi), bão số 11 (Matmo) và hoàn lưu sau bão, gồm: Bắc Ninh, Cao Bằng, Tuyên Quang, Thái Nguyên, Lạng Sơn, Lào Cai, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Trị.
Sau khi hoàn lưu bão số 11 (MATMO) gây mưa lớn, ngập úng, sạt lở tại nhiều địa phương miền Bắc, Tổng công ty Điện lực miền Bắc (EVNNPC) đã nỗ lực khắc phục sự cố, từng bước khôi phục cấp điện cho người dân và doanh nghiệp.
Sau thành công rực rỡ với vai trò tổ chức 3 mùa giải đấu Pickleball Kootoro Tournament, nữ ca sĩ kiêm diễn viên Trà Ngọc Hằng tiếp tục khẳng định niềm đam mê thể thao bằng cách bất ngờ tung ra short drama mới mang tên Hóng hớt sân Pick.
Trong nỗ lực khắc phục hậu quả của cơn bão số 11 (MATMO) trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên ngày hôm nay (10/10), hệ thống điện và viễn thông đã cơ bản hoạt động ổn định trở lại.