Kênh truyền hình MTV: Một tượng đài bị 'đè chết' bởi truyền hình thực tế

Ngày 1/8/1981, người dẫn chương trình (VJ) Mark Goodman giới thiệu cả thế giới đến với kênh truyền hình âm nhạc phát 24/24 đầu tiên. Bên cạnh Goodman, công chúng cũng phải lòng các VJ Martha Quinn, Alan Hunter, J.J. Jackson và Nina Blackwood.

Họ chọn lọc và mang đến cho khán giả những video ca nhạc (MV) mới nhất, hay nhất mỗi ngày. Nhiều ngôi sao mới cũng được giới thiệu từ đây. Âm nhạc sang trang mới, thực sự trở thành loại hình nghệ thuật nghe nhìn.

Hai “cái chết” của thời cuộc

Video ca nhạc đầu tiên được phát là Video Killed the Radio Star (Truyền hình giết chết ngôi sao truyền thanh) của ban nhạc The Buggles. Hàng chục năm trời sau đó, công chúng chuyển sang nghe nhạc và nhớ nhạc một phần qua những hình ảnh chuyển động đi kèm. Những Thriller, Sledgehammer và Smells Like Teen Spirit trở thành kinh điển một phần nhờ video nhạc (phát trên MTV).

Tuy nhiên nếu như ngày đó, MTV đã giết các “ngôi sao truyền thanh” thì ngày nay, đến lượt MTV bị “giết”. Và Robbie Williams đã cho ra album Reality Killed the Video Star (Thực tế giết chết ngôi sao truyền hình) vào năm 2009. Cả hai “cái chết” đó chỉ là cách nói hình tượng. Trên thực tế, âm nhạc qua sóng phát thanh và các video nhạc vẫn sẽ tồn tại, nhưng không còn là trung tâm của truyền thông như trước.

Hình ảnh biểu tượng của MTV: một nhà du hành gắn lá cờ có logo MTV lên mặt trăng

Tính ra, tồn tại được hơn 30 năm cũng là dài trong thời đại công nghệ mới được đổi mới từng ngày. “Hơn 30 năm” bởi đến 2014, MTV đã không còn là một kênh âm nhạc như buổi đầu. Ngày nay, không còn ai nghĩ đến chuyện tìm xem một video ca nhạc mới trên MTV. Họ chẳng cần phải chờ đợi, bởi chỉ cần vài thao tác gõ phím trên YouTube là xong.

Nhưng YouTube không phải là đối thủ chính của MTV, như người ta từng nghĩ, mà là các chương trình truyền hình thực tế hiện nay. So với các chương trình đó, MTV trông “cổ kính” như điệu valse, so với các điệu nhảy hiphop thời thượng.

“Truyền hình âm nhạc” hay “Truyền hình thực tế”

24 giờ âm nhạc mỗi ngày là thứ từng làm cho MTV trở nên vượt trội, bây giờ không còn nữa. Trước đây, những đứa trẻ từng dính lấy màn hình TV để say sưa theo dõi các video ca nhạc hấp dẫn, đến nỗi bố mẹ phải bắt chúng phải ra ngoài hít thở khí trời, thì nay với các thiết bị di động, ai cũng có thể xem các video như thế ở mọi nơi.

Xem video nhạc qua truyền hình trở thành một hành động lỗi thời. Và một kênh truyền hình phát âm nhạc cả ngày cũng lỗi thời. MTV không dại dột đến nỗi đẩy mình vào trạng thái lỗi thời.

Năm 2010, MTV đã bỏ đi dòng chữ nhỏ “music television” (truyền hình âm nhạc) trên logo kinh điển của mình, chỉ còn lại chữ M to tướng lồng ghép 2 chữ TV ở trong.

Điều đó có nghĩa là MTV giờ đây đã không chỉ còn mỗi âm nhạc nữa. Đây là thay đổi bước ngoặt của MTV nhằm bắt kịp thị hiếu của thế hệ công chúng ở thiên niên kỷ mới.

Và hình thức đi đôi với  nội dung. MTV ngày càng tràn ngập các chương trình truyền hình thực tế. Nếu như trong thập niên đầu tiên, kênh này mang đến những MV kinh điển (tiêu biểu là Thriller của Michael Jackson năm 1983) và các màn biểu diễn ca nhạc vô tiền khoáng hậu (Like A Virgin của Madonna tại giải MTV Video Music Awards năm 1983), thì về sau các chương trình tiêu biểu của MTV đều là truyền hình thực tế.

Năm 1992, MTV cho lên sóng chương trình truyền hình dựa trên thực tế đầu tiên là The Real World. Thành công của chương trình đã tạo ra sự say mê cuồng nhiệt đối với thể loại truyền hình này trong suốt 2 thập kỷ sau đó, kéo dài đến tận bây giờ.

Tiếp đó là những chương trình như The Osbournes kể về cuộc sống của gia đình ngôi sao nhạc rock Ozzy Osbournes, Jersey Shore – chương trình có tỷ lệ người xem cao nhất trong lịch sử MTV. Jersey Shore kể về các chàng trai cô gái người Mỹ gốc Italy hoặc Latin, quay trên bờ biển, đã đưa cô gái có biệt danh Snookie trở thành một ngôi sao nổi tiếng nhưng cũng đầy tai tiếng.

Tính đến hôm nay, số lượng chương trình thực tế trên MTV đã không còn đếm đủ trên 2 bàn tay. Kể sơ sơ có The Real World, 16 and Pregnant, Teen Mom 2, Snooki & Jwoww, Ke$ha: My Crazy Beautiful Life…

Có người nói  MTV nên đổi tên thành RTV (Reality Television – truyền hình thực tế) vì dường như giờ đây âm nhạc chỉ là thứ yếu, trong khi truyền hình thực tế lại quá đậm đặc.

Với bước chuyển mình to lớn này, MTV cho rằng họ đã theo kịp thời cuộc. Nhưng từ một khía cạnh nào đó, họ cũng phải từ bỏ bản sắc của mình, đó là âm nhạc. Một bước chuyển mình thức thời, nhưng đầy đau đớn.

Hạ Huyền
Thể thao & Văn hóa