Cảm ơn…suy thoái !

06/01/2009 09:18 GMT+7 | Âm nhạc

(TT&VH Cuối tuần) - Với gần 4 tỷ USD doanh thu trên toàn cầu, cao hơn năm 2007 tới 13% - ngành kinh doanh biểu diễn (showbiz), theo đánh giá của tạp chí Billboard, đã có một năm bội thu, bất chấp nền kinh tế toàn cầu đang suy thoái do khủng hoảng tài chính lây lan với tốc độ internet. Những người lạc quan đang cám ơn… tình trạng suy thoái của nền kinh tế, bởi nhờ nó, dân chúng bớt các khoản chi cho tiêu dùng vật chất và bù lại bằng các giá trị tinh thần! Nhưng đấy là với một nền showbiz có “show” (biểu diễn) và có “biz” (tức business-kinh doanh) thật sự. Còn với một nền showbiz sống chính bằng các nhà tài trợ và các sự kiện (event) như ở Việt Nam, thì tình trạng suy thoái kinh tế năm 2008 với những dư chấn nặng nề dự báo sẽ kéo dài cả năm 2009 thì có lẽ phải cám ơn theo kiểu khác!

Ngạc nhiên chưa?

 Cẩm Ly và liveshow đầu tiên
sau 15 năm ca hát

Trong một lần trả lời phỏng vấn của TTVH Cuối tuần gần đây, chuyên gia tổ chức biểu diễn âm nhạc người Đan Mạch, bà Helle Rysholt, sang Việt Nam trong chương trình giảng dạy khóa đào tạo về quản lý và tổ chức sự kiện âm nhạc, đã bày tỏ sự ngạc nhiên khi chứng kiến khán giả tới xem Lễ trao giải Làn sóng xanh và chương trình Thần tượng Việt Nam (Vietnam Idol) bằng vé mời được nhà tài trợ phát miễn phí, thay vì mua vé.
 
Bà Helle ngạc nhiên vì ở Đan Mạch hay bất kỳ một thị trường âm nhạc thực thụ nào khác trên thế giới, việc công chúng phải trả tiền để thưởng thức các tác phẩm âm nhạc (băng đĩa hoặc liveshow) là chuyện đương nhiên và việc này đã đưa showbiz thật sự trở thành một ngành công nghiệp giải trí, được xếp trong top 10 ngành kinh doanh hái ra tiền trên thế giới.
 
Năm qua, Bon Jovi, ban nhạc rock nổi tiếng của Mỹ, đã trở thành ngôi sao ca nhạc kiếm được nhiều nhất qua chuyến lưu diễn kéo dài gần 1 năm của họ: 210,6 triệu USD. Còn ở ta, ca sĩ kiếm được nhiều nhất trong năm (dựa vào con số đóng thuế) có lẽ năm 2008 không ai khác hơn là Hồ Ngọc Hà (cũng là ca sĩ đóng nhiều thuế nhất năm 2007), nhưng, như người quản lý của ca sĩ tiết lộ, phần nhiều trong khoản thu nhập này là từ quảng cáo - bởi vậy Hồ Ngọc Hà đang nắm danh hiệu “nữ hoàng quảng cáo” chứ chưa phải “nữ hoàng R&B”.
 
Chuyện này không làm ai ngạc nhiên, sau thời kỳ “hoàng kim” của nhạc Việt mới, trong vòng 3-4 năm trở lại đây, show-biz đã chuyển thành show-event với sự vào cuộc nhiệt tình, hăng hái đến… hùng hổ của các nhà tài trợ. Show-event đã làm bùng nổ phong trào liveshow truyền hình trực tiếp, từ những show định kỳ Nhịp cầu âm nhạc, Thay lời muốn nói,… đến những show dài hơi từ tuần này qua tháng khác như Sao Mai điểm hẹn, Vietnam Idol, Ngôi sao Tiếng hát truyền hình,… Show-event diễn ra dày đặc tại các hội nghị khách hàng, ra mắt sản phẩm, khai trương showroom,… Đạo diễn, ê kíp dàn dựng chương trình, ca sĩ, thí sinh đi thi và cả bài hát.v.v. tất cả trong một cuộc chạy đua kỷ lục để có thể đáp ứng những chương trình dày đặc ấy. Thí sinh nhảy từ cuộc thi hát này sang cuộc thi hát khác, một đạo diễn làm 5-7 show lớn một năm, một ca sĩ ra 7 album 1 năm… - toàn những chuyện “kỷ lục” riêng cho ca nhạc Việt !
 
Nguyễn Đức Cường và ca khúc Nồng nàn Hà Nội -
"hít" của năm 2008

Show-event trở thành nguồn sống chính (và sống khỏe) của phần đông các ca sĩ và show-event (dưới nhiều hình thức) và trở thành kênh nghe-xem ca nhạc miễn phí của công chúng. Ở đây, cần phải mở ngoặc phân biệt rất rõ giữa chuyện tài trợ trong showbiz và những show-event của nhà tài trợ. Đi xem liveshow của Bi-Rain tại Bangkok, Thái Lan năm 2006, thấy trên vé in logo của hơn mười nhà tài trợ, nhưng vé vẫn được bán với giá không rẻ. Nó khác hoàn toàn với việc vé được phát miễn phí ở ta đã khiến bà Helle kinh ngạc. Chừng nào còn ca nhạc miễn phí, biểu diễn còn bị chi phối bởi các nhà tài trợ, chừng đó sự chuyên nghiệp trong sản xuất âm nhạc và việc xây dựng một thị trường âm nhạc lành mạnh còn là chuyện “biết rồi, khổ lắm…”, hai đạo diễn ca nhạc hàng đầu Phạm Hoàng Nam và Huỳnh Phúc Điền đã không ít lần cảnh báo về điều này. Khi phần lớn ca sĩ vẫn lấy việc sản xuất album và tổ chức liveshow chủ yếu để “kiếm danh”, rồi sau đó “kiếm tiền” bằng việc hát show-event, bay show hải ngoại và làm quảng cáo, thì chữ “biz” vẫn chưa thể có mặt trong cụm từ được sử dụng kinh khủng nhiều mấy năm qua: “show-biz Việt”.

Ngày buồn hay ngày vui sẽ đến?

 Tài trợ rút lui, Mỹ Tâm vẫn đi "tua" với Sóng đa tần

Trước thông tin về khoản bội thu của showbiz thế giới năm 2008, tổng biên tập tạp chí ra hàng tuần chuyên về âm nhạc của Mỹ Pollstar đã cảnh báo: “Sự tác động đầy đủ của cuộc khủng hoảng kinh tế sẽ chỉ được cảm nhận rõ trong năm tới”.
 
Với showbiz Việt, có lẽ không cần phải đợi tới 2009 để cảm nhận được điều này. Liveshow Đan Trường có tài trợ vào phút chót (trước khi có thể phải hủy bỏ), trong khi phút chót nhà tài trợ lại rút khỏi liveshow Mỹ Tâm - Sóng đa tần - khiến mảng PR cho ngày trở lại của “nữ hoàng pop” nghèo nàn chưa từng có. Những cái lắc đầu của nhà tài trợ khiến nhiều liveshow phải hủy bỏ, ngay cả “nữ hoàng quảng cáo” Hồ Ngọc Hà cũng phải dời tới dời lui liveshow đầu tiên vì “chưa đạt được thỏa thuận với nhà tài trợ”.
 
Những ngày cuối năm Ta vốn dồn dập các chương trình, sự kiện thì nay đã thưa thớt. TP.HCM năm nay tiết kiệm, sân khấu ca nhạc hoành tráng đêm 30 Tết ở khu vực trung tâm cũng sẽ “tắt đèn”. Chưa có năm nào các ca sĩ chăm chỉ “bay show” hải ngoại như năm 2008, đơn giản vì “ở nhà ít show quá”. Nhiều phòng trà ca nhạc đã đóng cửa. Vợ chồng ca sĩ Duy Quang-Yến Xuân cũng phải tạm nghỉ phòng trà Tình ca để “chay show” ở Mỹ.
 
Năm 2009, “sự tác động đầy đủ của khủng hoảng kinh tế” sẽ còn rõ ràng hơn. Một nhân vật của làng quảng cáo và event nhận định: Năm 2009 ngành quảng cáo ở Việt Nam sẽ sụt giảm ít nhất 50%. Giám đốc một công ty tổ chức sự kiện tại TP.HCM cho hay quí I hàng năm luôn là thời điểm “lạnh” nhất của làng quảng cáo và event, nhưng năm nay chắc chắn sẽ còn “giá băng” hơn nữa, bởi ngay từ tháng 1/2009, tháng cận Tết Ta, công ty của anh đã bắt đầu nhàn rỗi do hàng loạt sự kiện bị khách hàng hủy bỏ hoặc công ty buộc phải từ chối do kinh phí bị cắt giảm quá nhiều. Tình hình này sẽ ảnh hưởng mạnh tới thị trường ca nhạc. Dự báo một vài show ca nhạc trên truyền hình 2008 sẽ “biến mất” trong năm 2009 vì không có nhà tài trợ.
 
Ngọc Khuê và Lê Minh Sơn trong liveshow Gió mùa về

2009 rõ ràng sẽ là một năm khó khăn, không chỉ với âm nhạc. Nhưng những người lạc quan lại cảm thấy vui mừng nhiều hơn lo lắng. Hành động thắt lại hầu bao sẽ phanh lại những cú trượt dài hỗn loạn của thị trường ca nhạc và giúp người ta định hình lại những giá trị có thực. Giá vé các liveshow cuối năm 2008 đã không còn leo thang như trước, trở về với mặt bằng chung. Và trong những tháng cuối năm 2008, nhạc Việt đã nhìn thấy lóe lên những đốm sáng, dù nhỏ nhoi, những dự án âm nhạc độc lập, khai phá những nẻo đường mới của nhạc Việt, thay vì lao vào đám đông: liveshow kết hợp rock và opera của ban nhạc Unlimited, chương trình giới thiệu theatre-music với vở Ai đem con nhện giăng mùng của nhạc sĩ Trần Kim Ngọc, album khai thác dòng nhạc “giảm stress” Sài Gòn thư giãn của Nguyệt Ánh, Quốc Bảo, album hòa tấu jazz theo tiêu chuẩn hi-end” đầu tiên Bóng tối ly cà phê của nhà sản xuất Lê Thanh Hải, album nhạc thời trang Việt Nam đầu tiên Listen or Walk? của Võ Thiện Thanh… Và vẫn có những đêm nhạc không bao giờ vắng khách như Về lại phố xưa của Phú Quang, Gió mùa về của Lê Minh Sơn…

Phạm Thị Thu Thủy

Cùng chuyên mục
Xem theo ngày
Đọc thêm