Paul Gauguin - Người kiếm tìm “thiên đường nhiệt đới”

25/04/2010 14:51 GMT+7 | Văn hoá

(TT&VH) - Một cuộc triển lãm lớn với các bức tranh của họa sĩ Pháp Paul Gauguin (1848-1903) sẽ được tổ chức tại bảo tàng Hiện đại Tate (Anh) vào tháng 9 năm nay.

Một họa sĩ phóng khoáng

Chân dung tự họa của Paul Gauguin

Năm 1891, họa sĩ Paul Gauguin đã từ Marseille vượt biển tới Tahiti, nằm trong quần đảo Polynesia thuộc địa của Pháp, với hy vọng tìm thấy một thế giới trong lành hơn. Những hình ảnh rực rỡ và đầy nhục cảm mà ông vẽ trong 12 năm cuối đời thuộc số những tác phẩm luôn được đánh giá cao và tạo ảnh hưởng tới nghệ thuật hiện đại.

Triển lãm nói trên sẽ gồm hơn 100 họa phẩm được thu thập từ nhiều nơi và khoảng 1/3 trong số những bức tranh đó chưa hề trưng bày ở Anh. Sự kiện này sẽ cho khách tham quan thấy được Gauguin là một nghệ sĩ hiện đại gây ấn tượng như thế nào. Cuộc đời và sự nghiệp của ông có nhiều điểm nổi bật: những cuộc chu du, sự thử nghiệm và phong cách vẽ được “mài giũa” ở Tahiti...

Danh họa sinh ra ở Paris này thực sự là một nghệ sĩ phóng khoáng. Ông đã phá bỏ các quy ước của xã hội tư sản Pháp để tạo nên nhiều tác phẩm nghệ thuật ở Tahiti vào cuối thế kỷ 19. Trong cuộc sống riêng tư, Gauguin cũng sống với tinh thần “phiêu lưu”. Ông “ăn nằm” với những người làm mẫu cho các bức tranh của mình. Gauguin có hơn 10 năm sống với người vợ Mette-Sophie Gad trước khi ông rời nhà đi tìm những nguồn cảm hứng mới vào năm 1891. Sau một năm ở Tahiti, Gauguin gặp Teha’amana trẻ đẹp. Thiếu nữ này đã tạo nguồn cảm hứng sáng tác cho danh họa đồng thời là người tình của ông trong hai năm. Khi đó Teha’amana 13 tuổi, còn Gauguin đã 43. Thời gian ở Tahiti, ông vẫn gửi cho vợ mình một loạt tranh để trưng bày tại Copenhagen (Đan Mạch), nơi bà đang sống cùng 3 người con của họ. Song đến năm 1894, bà cắt đứt liên lạc với họa sĩ. Cũng trong năm này, Gauguin trở về Paris nhưng sau đó đã quay lại Tahiti và quan hệ tình cảm với ít nhất hai cô gái tại đây.

Muốn sống bằng cá và hoa quả

Gauguin trải qua thời thơ ấu ở Peru cùng với người cha là nhà báo và mẹ mang nửa dòng máu Peru. Gia nhập đội thương thuyền lúc 17 tuổi, Gauguin chu du trong sáu năm và từng đặt chân tới vùng Scandinavia. Năm 1871, ông gia nhập một hội mua bán cổ phiếu. Gauguin kết hôn hai năm sau đó và chỉ vẽ tranh vào thời gian rỗi. Năm 1883, nặng gánh nuôi 5 đứa con, ông thay đổi công việc và quyết định theo đuổi sự nghiệp nghệ thuật. Từ năm 1886, Gauguin ngày càng trở nên vỡ mộng với Paris tráng lệ và chủ yếu làm việc ở Brittany. Nản chí bởi không được ghi nhận nhiều ở quê nhà và túng tiền, cuối cùng ông đã tới vùng nhiệt đới nhằm thoát khỏi nền văn minh châu Âu và “mọi thứ giả tạo và mang tính quy ước”. Thậm chí trước khi tới Tahiti, Gauguin đã cố gắng nhiều lần để tìm ra một “thiên đường nhiệt đới”, nơi ông có thể “sống bằng cá và hoa quả” và vẽ tranh với phong cách mộc mạc của mình. Có thời gian, ông đã sống ở Martinique và làm việc như một công nhân ở kênh đào Panama. Song chỉ sau hai tuần, Gauguin đã bị đuổi việc.

Nevermore, bức tranh được Gauguin vẽ năm 1897

Sống trong ngôi làng Mataiea tại Tahiti, Gauguin bắt đầu đưa vào tranh cuộc sống ở nơi này theo những gì ông hình dung - khung cảnh điền viên không hề có những yếu tố hiện đại. Mặc dù là một người châu Âu nhưng danh họa này đứng hẳn về phía người dân bản xứ, va chạm với các nhà chức trách thuộc địa và Nhà thờ Công giáo. Năm 1903, Gauguin đã đấu khẩu với Giáo hội và chính phủ để rồi ông bị tuyên án 3 tháng tù giam đồng thời phải nộp một khoản tiền phạt. Thế nhưng trước khi bắt đầu phải thụ án tù, Gauguin đã qua đời vì bệnh giang mai ở tuổi 54, thêm nữa cơ thể ông cũng suy sụp do nghiện rượu và nhiều năm sống buông thả.

Việt Lâm