(TT&VH) - Không thể đặt câu hỏi "Picasso hay Van Gogh giỏi hơn?", vì mỗi người tiêu biểu cho một trường phái riêng biệt. Tương tự, không thể nói "Tiqui-taca" hơn "Total Football" bởi lịch sử cần được soi xét bằng con mắt đồng đại. Nhưng có thể khẳng định, giờ là thời của tiqui-taca, khi mà nhờ vào lối chơi ấy, Tây Ban Nha đã đăng quang từ Euro 2008 cho đến World Cup 2010. Bài viết dưới đây không đi sâu vào phân tích chiến thuật, mà chỉ muốn xác nhận một điều rằng, "Tiqui-taca" đã được nâng lên thành một trường phái có chỗ đứng trang trọng trong lịch sử bóng đá thế giới.
Hơn 60 năm kể từ sau khi chấm dứt Chiến tranh thế giới thứ 2, chiến thuật trong bóng đá đã có những bước tiến vượt bậc, gắn liền với những dấu mốc lịch sử nhất định, mà cụ thể là các kỳ World Cup. Ngày hội bóng đá lớn nhất hành tinh chính là nơi xác lập và định hình những sơ đồ chiến thuật có tính chất nền tảng của bóng đá hiện đại. Từ MW của Sir Herbert Chapman ở Arsenal những năm 1930, đội tuyển Đức của Sepp Herberger và ngôi sao Fritz Walter đã nâng nó lên một tầm cao mới để làm nên "điều kỳ diệu ở Berne" năm 1954 tại Thụy Sĩ.
Tây Ban Nha đăng quang World Cup 2010 bằng sức mạnh của Tiqui-taca, Ảnh Getty
Nhưng thực ra, MW khi ấy cũng đã lỗi thời trước sơ đồ 4-2-4 của "Mighty Mayar" (tức đội tuyển Hungary), mà ví dụ điển hình nhất là chiến thắng 6-3 của Hung trước ĐT Anh ngay tại Thánh địa Wembley ngày 26/11/1953. Cũng chính tại World Cup'54, Hung đã đè bẹp Đức tới 8-3 ở vòng bảng, và thất bại của họ trong trận chung kết chủ yếu là do các trụ cột đều đã bị chấn thương. Những năm 1950 chính là thời kỳ đỉnh cao của 4-2-4, bởi sơ đồ ấy đã được các nghệ sĩ bóng đá Brazil, với Pele, Garrincha, áp dụng và làm mưa làm gió ở Thụy Điển năm 1958.
Sự thống trị của người Brazil và sơ đồ 4-2-4 thậm chí còn kéo dài tới tận năm 1962, và chỉ tắt dần ánh sáng ở Anh năm 1966, nhường chỗ cho sơ đồ 4-4-2 của đội tuyển nước chủ nhà do Sir Alf Ramsey dẫn dắt. Sơ đồ này vẫn còn tồn tại cho đến tận ngày nay, với những biến thể trên hàng tiền vệ (hình giẻ quạt, hình thoi, hình kim cương...). Italia năm 1982, rồi cả Brazil năm 1994 đều dùng sơ đồ đó để đi tới chiến thắng, dĩ nhiên là với cách sắp xếp hàng tiền vệ khác nhau (như với Brazil năm 1994 là sử dụng 2 cặp tiền vệ phòng ngự). Sơ đồ 4-3-3 được một số đội tuyển áp dụng sau đó, như Brazil năm 1970, Đức năm 1974 (có thể đổi thành 3-5-2), hay Argentina 1978 cũng được phát triển từ 4-4-2 mà ra, cũng chỉ khác nhau cách sắp xếp hàng tiền vệ. Nếu Brazil sử dụng số 10 điển hình thì Đức ưu tiên một trung vệ quét hay phát triển hơn nữa là một libero.
Đến những năm 1970, một luồng gió mới (đúng ra là lốc) đã thổi đến, thực sự làm chấn động làng túc cầu, đánh bạt mọi trường phái khác. Ấy là thứ bóng đá Tổng lực của người Hà Lan. Chỉ có điều, sự lãng mạn ấy đượm chút màu buồn khi Cruyff và Rensenbrink không thể với tới ngôi cao nhất. Nhưng dù vậy, một trường phái mới cũng được xác lập.
Thế nhưng, Total Football khó có thể được nhân rộng bởi những yêu cầu khắt khe về mặt con người. Vì thế, những năm 1990 là thời thịnh hành của 3-5-2 (biến thể là 3-4-1-2, 3-5-1-1), nhất là khi cả Argentina lẫn Đức đều sử dụng sơ đồ ấy trong trận chung kết Mexico'86. Năm 1990, lại vẫn là Đức và Argentina với 3-5-2, chỉ khác là kẻ thắng - người bại bị đảo ngược. Nhưng ngày nay, 3-5-2 gần như đã tuyệt chủng (TT&VH từng có bài viết về vấn đề này), bởi 4-2-3-1 đã lên ngôi.
Quả thực, không phải tới kỳ World Cup 2010 ở Nam Phi, 4-2-3-1 mới trở nên thịnh hành, mà nó đã được đội tuyển Pháp của Aime Jacquet áp dụng thành công ở France'98, rồi Italia nối tiếp ở World Cup 2006. Sơ đồ đó cũng sản sinh ra những mẫu cầu thủ được gọi là số "9 rưỡi", chơi ngay sau lưng trung phong cắm duy nhất. Những số 9 rưỡi tiêu biểu là Baggio, Djorkaeff hay Totti.
12 năm sau kỳ World Cup ở đất Pháp, chiếc Cúp thế giới lại được khắc thêm một cái tên mới toanh là Tây Ban Nha. Cũng vẫn với sơ đồ 4-2-3-1, nhưng cách vận hành thì lại hoàn toàn khác. Trọng tâm không được đặt vào số 9 rưỡi, mà là số 8, với những mẫu cầu thủ nhỏ con, khéo léo với tôn chỉ "tôi kiểm soát bóng là tôi tồn tại". Với lối chơi đó, TBN đã lên ngôi ở Euro 2008, Barcelona đã thống trị mọi giải đấu ở cấp CLB trong năm 2009, và giờ là chiến thắng thuyết phục của La Furia ở World Cup 2010.
Ngần ấy danh hiệu đủ để khẳng định rằng Tiqui-taca đã phát huy được tính ưu việt của mình. Một lối chơi, một phong cách, một tư duy chơi bóng muốn được nâng lên thành một trường phái thì nó cần được kiểm nghiệm bằng những danh hiệu cụ thể, ở tầm thế giới. Mà Tiqui-taca thì giờ đã có đủ, nếu không muốn nói là thừa đủ.
XSMB 9/8: Kết quả Xổ số miền Bắc hôm nay thứ Bảy ngày 9/8/2025 quay thưởng lúc 18h10 được trực tiếp cập nhật nhanh nhất, chính xác nhất trên Thethaovanhoa.vn.
Cristiano Ronaldo có quy tắc nghiêm ngặt về việc sử dụng điện thoại mà anh từng buộc đồng đội ở đội tuyển Bồ Đào Nha phải tuân theo. Mới đây một đồng đội cũ của Ronaldo, đã tiết lộ điều này.
Pickleball, môn thể thao kết hợp giữa tennis, bóng bàn và cầu lông, đang trở thành cơn sốt tại Việt Nam. Với sự phát triển chóng mặt, người Việt đã chi hơn 510 tỷ đồng chỉ trong 6 tháng đầu năm 2025 để mua thiết bị và phụ kiện liên quan, biến pickleball thành xu hướng thể thao thời thượng, đa dạng phong cách và gắn liền với lối sống năng động.
Ngày thứ Sáu vừa qua, Sir Jim Ratcliffe cùng với huyền thoại Sir Alex Ferguson đã chính thức cắt băng khai trương khu huấn luyện Carrington mới được cải tạo với kinh phí 50 triệu bảng của MU. Sự kiện này đánh dấu sự hoàn tất của dự án kéo dài 12 tháng.
Liên đoàn Yoga TP. Hà Nội tổ chức "Giải vô địch các CLB Yoga TP. Hà Nội Mở rộng– An Khang Group 2025". Đây là năm thứ 2 Liên đoàn Yoga TP. Hà Nội tổ chức giải đấu, cũng là sự kiện Yoga được mong chờ nhất trong năm, quy tụ 25 CLB Yoga, trung tâm fitness cùng hơn 200 VĐV xuất sắc đến từ các CLB Yoga tại Hà Nội và các tỉnh thành trên toàn quốc.
Trợ lý Tổng thống Nga Yuri Ushakov ngày 9/8 xác nhận Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Mỹ Donald Trump sẽ có cuộc gặp thượng đỉnh tại Alaska vào ngày 15/8.
Giáo sư thần kinh học Randy J. Nelson, Đại học West Virginia, vừa công bố những phát hiện mới về tác hại toàn diện của ánh sáng nhân tạo ban đêm đối với cơ thể con người.
Theo Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn Quốc gia, ngày và đêm 9/8, nắng nóng tiếp tục bao trùm trên diện rộng tại Bắc Bộ và Trung Bộ, có nơi nắng nóng gay gắt với nhiệt độ vượt 38°C.
Trực tiếp bóng chuyền Việt Nam vs Indonesia (19h00, 9/8) - Thethaovanhoa.vn cập nhật diễn biến, kết quả, link xem trực tiếp trận đấu giữa ĐT Việt Nam và Philippines thuộc lượt trận 1 giải bóng chuyền SEA V.League 2025 chặng 2.
Trực tiếp bóng chuyền Việt Nam vs Canada 13h00 hôm nay ngày 9/5 thuộc vong bảng giải U21 thế giới 2025 - Thethaovanhoa.vn cập nhật diễn biến, kết quả trận U21 Việt Nam vs U21 Canada.