Công bố bộ sách “Cổ kim truyền lục” nhân ngày sinh danh nhân Tô Hiến Thành

18/02/2025 14:14 GMT+7 | Văn hoá

Ngày 18/2, lễ kỷ niệm 923 năm Ngày sinh danh nhân Tô Hiến Thành và công bố, phát hành bộ sách Cổ kim truyền lục đã diễn ra tại di tích quốc gia đền Văn Hiến thuộc xã Hạ Mỗ, huyện Đan Phượng (Hà Nội).

Danh nhân Tô Hiến Thành (1102-1179) là một trung thần văn võ song toàn và là một vị quan thanh liêm lỗi lạc bậc nhất trong lịch sử Việt Nam. Ông là đại thần phụ chính phụng sự hai triều vua Lý: Lý Anh Tông và Lý Cao Tông. Với sự tận trung của Thái úy Tô Hiến Thành, vị thế của Quốc gia Đại Việt dưới thời Lý Anh Tông trở nên lớn mạnh với các nước lân bang và với nhà Tống. Nhà Tống phải công nhận Đại Việt là một quốc gia độc lập vào năm 1164. Đến cuối đời, ông làm đến chức Nhập nội Kiểm hiệu Thái phó bình chương quân quốc trọng sự, vương tước. Năm 1179, ông ốm nặng và mất đi trong sự tiếc thương vô tận của nhà vua và bách quan, trăm họ...

Cổ kim truyền lục là tập thơ văn với khoảng 500 bài, được sáng tác vào năm Đinh Mùi (1907) do các nhà nho ở xã Hạ Mỗ, huyện Từ Liêm, phủ Hoài Đức, tỉnh Hà Đông nay là xã Hạ Mỗ, huyện Đan Phượng, thành phố Hà Nội thực hiện. Hầu hết các sáng tác đều toát lên tình cảm thiết tha, trong sáng, phản ánh hiện thực cuộc sống và tấm lòng yêu nước, thương nòi của nhân dân. 

Hà Nội: Công bố, phát hành bộ sách “Cổ kim truyền lục” - Ảnh 1.

Đảng ủy, UBND xã Hạ Mỗ tặng sách cho các thôn trên địa bàn. Ảnh: Nguyễn Mai/Báo Hànộimới

Nhiều bài ca ngợi công ơn các anh hùng dân tộc, các bậc tiên hiền, nhằm nêu gương sáng của người xưa, giáo dục cháu con... Trong hoàn cảnh nước mất nhà tan, các tác giả đã lên tiếng cổ vũ, khích lệ tinh thần đấu tranh hoặc tìm lời lẽ giảng giải về nhân tình thế thái, về vận mệnh, về cơ hội để làm những việc có ích cho đời; động viên, đem đến cho bà con nhân dân niềm lạc quan, tin tưởng vào tương lai.

Cổ kim truyền lục được viết theo nhiều thể loại khác nhau như: Thi, thoại, huấn, tán, ca, lục, thị, biểu..., nhưng tất cả đều “giản dị lời ghi” mà “ý thơ sâu rộng”. Nhiều bài viết theo thể đường luật đã đạt đến trình độ cao, nhất là lối “hồi văn cách”, tức là đọc quay lại từ dưới lên vẫn đúng âm vận và thanh thoát, câu đầu thường lặp lại ở câu cuối.

Chủ tịch UBND xã Hạ Mỗ Bùi Tất Thêm thông tin, mùa đông năm 1907, để tránh sự kiểm soát của chính quyền thực dân Pháp, các nhà nho trong làng đã khôn khéo sử dụng lễ “đồng giáng bút” tại chùa Hải Giác để mượn lời tiên thánh công bố các sáng tác. Các sáng tác sau đó được khắc mộc bản tại đền Văn Hiến vào năm 1908.

Sách in ra được phát cho mọi nhà, biếu tặng các nơi như lời nói đầu bộ sách đã viết: “Thư lai địa địa, tuyên truyền vạn vũ” (Sách đến mọi nơi, tuyên truyền khắp chốn). Năm 1930, thực dân Pháp cho tay sai về tịch thu mộc bản và nhiều sách lưu hành trong làng. Với thái độ khôn khéo và kiên quyết, nhân dân Hạ Mỗ đã đấu tranh và lấy lại được các bản khắc in cùng một vài bộ sách.

Hiện tại, Thư viện Quốc gia Việt Nam và Viện Nghiên cứu Hán Nôm đang lưu trữ 4 tập chữ Hán của bộ sách Cổ kim truyền lục. Ngoài ra, bộ sách cũng đã được đưa vào “Dự án số hóa kho tàng thư tịch cổ văn hiến Hán Nôm”. Năm 2015, UBND xã Hạ Mỗ đã thành lập “Ban Quản lý dự án biên dịch tư liệu Hán Nôm bộ sách Cổ kim truyền lục và các văn bản Hán tự tại các di tích đền Văn Hiến, đình Vạn Xuân, chùa Hải Giác”. Trên cơ sở đó, bản dịch 4 cuốn của bộ sách Cổ kim truyền lục đã được dịch thuật, hiệu đính và xuất bản.

Ngoài bản dịch, cuối mỗi tập sách được in kèm bản chụp nguyên văn chữ Hán 4 tập: Nguyên, Hanh, Lợi, Trinh. Đây cũng là dịp để góp phần lưu giữ và quảng bá một di sản văn hóa quý báu của nhân dân Hạ Mỗ.

Giới thiệu bộ sách 'Gia Định - Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh: Dặm dài lịch sử'

Tuyết Mai/TTXVN

Tags:
Cùng chuyên mục
Xem theo ngày
Đọc thêm