Coi thường tác giả Harry Potter là sai lầm

(Thethaovanhoa.vn) - Khác với nhiều người cho rằng nữ văn sĩ Anh được đánh giá quá cao so với khả năng thật, tôi lại thấy bà bị đánh giá thấp. Rowling chưa tuyệt hay, nhưng chưa bao giờ là một cây bút… dở tệ như E.L. James của 50 sắc thái.

Nếu so sánh, cả hai đều là những bà nội trợ viết văn và là những tác giả ăn khách trên thị trường xuất bản nhưng Rowling viết với một tư duy mạch lạc, xây dựng mọi tình tiết một cách có ý đồ và có tay nghề, khác với James dù cũng có óc tưởng tượng phong phú nhưng đưa vào trang văn một cách nghiệp dư.

Và Rowling đã viết về tình dục

Nên nhanh chóng trả lời câu hỏi mà nhiều người muốn hỏi: Khoảng trống (tên gốc The Casual Vacancy), cuốn tiểu thuyết dành-cho-người-lớn đầu tiên của tác giả bộ truyện thiếu nhi Harry Potter, có sex không? Câu trả lời là có. Nhiều là đằng khác.

Không ai đọc sách nghiêm túc lại chăm chăm đếm số lượng cảnh sex nhưng trong Khoảng trống các cảnh này xuất hiện đủ nhiều để trở thành một yếu tố quan trọng và cần nhấn mạnh. Không phải ngẫu nhiên mà chính Rowling đặt tiểu thuyết của bà cao hơn hẳn một bậc so với 50 sắc thái của E.L.James. Sex trong Khoảng trống không rẻ tiền và câu khách.

Nhà văn J.K. Rowling.

Tình dục ở đây, thứ nhất là không lãng mạn “chàng nàng” mà trần trụi, trực diện, tăm tối, thuần mô tả hành động và suy nghĩ của nhân vật, ít có cảm giác hay cảm xúc. Thứ hai là không có, hoặc có nhưng ít ỏi và chẳng hề say đắm, tình yêu. Mặc dù, các cặp nhân vật đều là vợ chồng hoặc đang cặp kè bồ bịch với nhau, hoặc các cặp đôi tuổi teen khám phá chuyện người lớn, nhưng giữa họ vẫn nghèo nàn tình yêu.

Đó là dụng ý của Rowling. Bà sử dụng tình dục để khai phá góc tối trong mọi nhân vật. Nên nhớ, không phải mọi góc tối đều xấu xa. Mọi người tìm đến tình dục khi trong họ có một khoảng trống cần lấp đầy, “khoảng trống” theo nghĩa thể xác hay tinh thần đều đúng. Nữ văn sĩ Anh đã nhắm vào khoảng trống tâm hồn của các nhân vật, thứ mà bà sành sỏi.

Nhưng, tất nhiên, cuốn sách không chỉ nói về tình dục.

Giai điệu Umbrella trong đám tang và một xã hội hỗn độn

Tương tự trong Harry Potter, Rowling tiếp tục thể dựng nên một hệ thống nhân vật nhiều về số lượng và phức tạp về các mối liên hệ đan chéo. Sách lấy bối cảnh thị trấn nhỏ Pagford (do Rowling tưởng tượng) ở Anh, xoay quanh 8 gia đình có 2 thế hệ, chưa kể các nhân vật độc thân khác. Tất cả nhân vật đều có “dây mơ rễ má” với nhau, hoặc xã hội hoặc riêng tư.

Đầu sách, sự qua đời đột ngột của Barry Fairbrother (tên họ này nghĩa là “người anh đáng kính” chăng?), 40 tuổi, một ủy viên vừa được kính trọng lẫn bị ghen ghét trong hội đồng địa phương, đã tạo ra một “khoảng trống” khó bù đắp trong lòng các nhân vật còn lại. Một khoảng trống khác, theo nghĩa đen, mà Barry để lại trong hội đồng cũng gây nên một cuộc giành giật giữa các phe phái đối lập. Một thị trấn nhỏ, nơi ai ai cũng quen biết nhau, bỗng chốc trở nên gườm gườm đối đầu thay vì ngọt nhạt xã giao như thường lệ.

Đâu đâu người ta cũng nghiện ngồi lê đôi mách về những người mình biết. Một cơn nghiện thực sự chứ không phải chỉ là thú vui. Giới trẻ đã “số hóa” cơn nghiện này bằng Facebook và các mạng xã hội, còn giới già nhìn chung vẫn theo phương thức cổ điển: truyền miệng.

Tác giả đã đưa thời đại bà đang sống và chứng kiến vào trang văn rất nhuần nhuyễn và hiệu quả. Bài hát Umbrella sôi động nhưng nội dung không hề ăn nhập của nữ ca sĩ Rihanna và rapper Jay-Z được bật lên trong cả hai đám tang đầu và cuối sách, đẩy sự trái khoáy đến tận cùng.

Rowling viết những trang đầy ấn tượng về ẩn ức tình dục của lứa tuổi thiếu niên và trung niên, bạo lực gia đình, sự đối đầu muôn thuở mẹ chồng – nàng dâu, nỗi tuyệt vọng của phụ nữ khi thiếu tình yêu đích thực, nỗi chán chường của đàn ông vì không thể sống bản lĩnh, thói đạo đức giả như một căn bệnh mà mọi loại người trong xã hội đều mắc phải.

Riêng về thói đạo đức giả, cách miêu tả tâm lý của Rowling khiến người đọc giật mình: không ai trong chúng ta là không đạo đức giả, ít hoặc nhiều. Nhưng đạo đức giả đôi khi có thể giúp người ta “hãm phanh” để không lao xuống vực thẳm cuộc đời. Trong Khoảng trống, nhân vật ít đạo đức giả là cậu học sinh thông minh ngỗ ngược Stuart “Fats” Wall, người luôn tìm kiếm sự thật trong mọi điều người ta cố che giấu và luôn nhìn xuyên thấu sự giả dối của kẻ khác, lại là nhân vật có kết cục tuyệt vọng nhất, dù không phải là cái chết.

“Đóng sập cánh cửa” thế giới phù thủy

Rowling biết nhiều người sẽ mua Khoảng trống, dù ít hơn so với Harry Potter. Vậy mà bà vẫn đưa vào sách nhiều tình tiết mạnh bạo, những từ ngữ tục tĩu, nói chung, cốt để dập tắt mơ mộng của những người vẫn còn sống trong bầu không khí phép thuật càng nhanh càng tốt.

Thật khó hiểu khi nhiều người tìm đọc Khoảng trống mà vẫn giữ trong mình ấn tượng quá sâu đậm về Rowling của Harry Potter. Với Khoảng trống, Rowling đã chuyển sang viết về “muggle” (người bình thường, không có dòng máu phù thủy) – những chân dung con người với các vấn đề nhân sinh đậm đặc, một thế giới không phép thuật. Chỉ có bi kịch thì vẫn nhiều. Khắp nơi. Ai cũng cảm nhận được và các nhà văn thì cảm nhận rất rõ.

Dù ghét hay yêu Harry Potter thì người ta không thể phủ nhận J.K.Rowling là một trong những cái tên đại diện cho văn chương thời đại này và là một cái tên tiêu biểu, là người đã “khôi phục sức hấp dẫn của văn hóa đọc đang dần bị mai một” như dịch giả Đoàn Tử Huyến nhận định.

Mi Ly
Thể thao & Văn hóa Cuối tuần