Ca sĩ giải trí có thật sự biết hát?

(TT&VH Cuối tuần) - Nếu như bạn từng nghi ngờ rằng Lady Gaga là sản phẩm của trí tưởng tượng vốn được khuếch trương làm nổ tung thị trường giải trí thì hãy nghĩ lại. Cô ấy thừa kỹ năng đốt cháy sân khấu với những màn trình diễn rực lửa, nhưng nếu bỏ hết những trò ấy đi vẫn còn lưu lại một giọng hát đầy cá tính.

Bất ngờ Gaga

Như những chú lính chì của Andersen mà có nhà phê bình từng ví von rằng, nếu có đem họ vào lò lửa cũng không tan chảy hết mà sẽ còn sót lại một trái tim bằng thép, nhỏ xíu. Lady Gaga, nếu bỏ hết đi những màn xiêm gấm áo hoa thì vẫn còn đó giọng hát, cũng nho nhỏ nhưng chẳng thể quên. Trong album mới nhất của “lão thành” 85 tuổi Tony Bennett, Duet II, người ta “bật ngửa” khi lần đầu tiên được “ngắm” giọng hát của Lady Gaga qua một diện mạo khác, một quý cô hát jazz. Gaga cùng Bennett hát lại bài kinh điển Lady Is ATramp. Cách Gaga nhả chữ, uốn hơi, giọng cợt nhả buông lỏng ở quãng 8, ở những đoạn gian tấu Gaga gằn giọng nghe rất ngọt và cách cô phân bè vừa không làm chìm đi giọng hát trầm khàn của Bennett mà lại như điểm tựa để giọng hát cô bay cao, như làn sương mỏng quyện lấy Bennett. Nhà phê bình âm nhạc Scott Shetler của tờ PopCrush cho rằng sau khi nghe bài này ông muốn gọi Lady Gag là “nghệ sĩ” thực sự.

Lady Gaga

Lady Gaga là đại diện của thế hệ ca sĩ mới mà hiện nay nhiều người gọi họ là nghệ sĩ giải trí, nghệ sĩ biểu diễn mà ít ai cho rằng là họ là những ngôi sao âm nhạc thực thụ. Sự thành công của Lady Gaga gồm những yếu tố: Hát, sáng tác, vũ đạo.

Lady Gaga là lớp kế thừa của Madonna mà chính Madonna đã từng khuyên Gaga nên chú trọng vào thanh nhạc, phải biết giữ kín cảm xúc ở bên trong, không để lộ kỹ thuật ra ngoài. Lady Gaga từng rất thích ca khúc Take a bow của Madonna và cho rằng kỹ thuật thanh nhạc của Madonna trong ca khúc đó thể hiện một làn hơi cực mạnh nhưng được tiết chế tối đa. Sau này có thể bắt gặp kỹ thuật ấy khi Lady Gaga hát Poker face ở tông Sol trưởng, giọng hát dường như được ém hơi kỹ càng và bung ở đoạn điệp khúc gây hiệu ứng rất tốt.

Niềm tin

Bây giờ nhiều người vẫn hoài nhớ về những giọng ca cũ hoặc những giọng ca đang đi về tới sườn bên kia sự nghiệp. Nhà phê bình âm nhạc Scott Shetler cho rằng bây giờ để tìm ra một giọng ca trẻ có kỹ thuật thanh nhạc như Sarah Brightman là điều gần như không thể, sẽ không thể tìm ai hát Hijo de la luna (Đứa con của Mặt trăng) mà Sarah đã hát bằng quãng 8 nốt Mi cung Đô trưởng, giọng cao mà nghe trầm mặc, như thể khói lan trên hồ. Nhưng ở Sarah ngoài giọng hát, còn là một tài năng thiên bẩm, hội tụ nhiều yếu tố khác để trở thành huyền thoại. Nhà sản xuất âm nhạc danh tiếng Timbaland, mới đây cho rằng Miley Cyrus hoàn toàn có khả năng trở thành một giọng ca đẹp trong thế hệ của cô “bởi cô ấy có một nền tảng giáo dục quá tốt, âm vực rộng và có độ sâu, thanh quản của cô ấy luôn có độ rung và bạn sẽ rất bất ngờ khi cô ấy có thể hát được bất cứ loại nhạc nào”. Đó là một nhận xét khá bất ngờ bởi bấy lâu người ta vẫn đánh giá Taylor Swift cao hơn hẳn Miley Cyrus về mặt hát hò.

Katy Perry cũng đã từng bị đánh giá ở khía cạnh chuyên giải trí hơn là ca sĩ thực thụ nhưng thật ra cô có một nền đào tạo thanh nhạc cực kỳ bài bản. Katy xuất thân từ hát ca đoàn, từ bé chuyên trị gospel (nhạc Phúc âm) và mẹ cô đã hướng con gái mình đi theo hướng gospel theo kiểu Aretha Franklin, song cuối cùng Katy lại rẽ sang pop. Nhưng ở hướng pop, nếu nghe kỹ những ca khúc ăn khách của Katy như Hot N Cold, Fireworks bạn vẫn luôn nhận thấy chất luyến láy gospel trong giọng hát, tuy thanh mảnh nhưng “găm” sâu vào tai, nghe rất đặc trưng. Cách phát âm đậm, nhấn tròn vành vạnh những chữ như “cold, work, fire, out” nghe đúng chất của Katy, không thể nhầm sang một ai khác. Giống như Beyonce Knowles nhả chữ “world” trong ca khúc Run The World (girls) vừa mạnh mẽ, vừa thống thiết, đủ để xác lập một phong cách không thể trùng lặp.

Những ngôi sao như Beyonce hay Katy được đào tạo hết sức bài bản và đã bị “bầm dập” qua môi trường biểu diễn để mới có thể định hình được như hôm nay. Họ không đi lên từ những toan tính hậu trường nếu không thực tài. Thời điểm 2000, khi giải Grammy lần thứ 42 chuẩn bị được trao người ta đã nghĩ ngay đến cái tên Britney Spears cho danh hiệu Nghệ sĩ mới xuất sắc nhất và Nữ nghệ sĩ pop hay nhất nhưng cuối cùng cả 2 giải ấy đều thuộc về cô bạn đồng nghiệp Christina Aguilera. Sau này, nhà phê bình Craig Rosen của Yahoo music có phân tích rằng: “Họ cùng từ một lò đào tạo, The Mickey Mouse Club, nhưng xuất phát điểm của Christina là hát chứ không phải trình diễn. Và giọng hát của cô lại là của người da đen, kỹ thuật hát tách nhả kiểu R&B Christina làm rất tốt, làn hơi rộng, quãng cao tốt, những đoạn giả thanh nghe vừa vặn. Mổ xẻ đến tận cùng, thì kỹ thuật thanh nhạc của Christina hơn đứt Britney mà Grammy thì luôn luôn cổ súy chất lượng giọng hát”. Tính đến nay Christina đã 4 lần giành Grammy. Người ta từng so sánh Christina với Mariah Carey nhưng xem ra rất khó vì giọng của Mariah có thể rộng đến năm quãng và có những lúc cô hát đến những nốt cao nhất của đàn piano. Năm 2008, Christina Aguilera đứng đầu danh sách 100 giọng ca nhạc pop nổi bật nhất của tạp chí COVE với số điểm tuyệt đối 50/50.

Britney Spears được nhiều người xem là hình mẫu thành công nhất của một ca sĩ giải trí đơn thuần, bởi sự thành công của cô hội đủ 3 yếu tố: Hát, xinh đẹp và vũ đạo, tách ra từng phần thì cô sẽ chẳng có được vị trí như hôm nay. Điều này rất khác với hiện tượng Adele, người chẳng cần đến những chiêu PR, không cần gây sốc vẫn có thể làm người ta mê hoặc với album 21 (hay mới nhất với Skyfall) cùng chất giọng khàn nhựa, sâu thẳm. Britney tượng trưng cho rất nhiều hình mẫu giải trí hiện nay thành công nhờ chiêu trò mà ở đó giọng hát không phải là yếu tố quyết định. Những ca sĩ tách ra solo từ những boyband, girlband đình đám khoảng gần một thập niên trước giờ đa phần đều tìm một công việc khác. Thời gian đã trả lời họ không thể mang niềm vui âm nhạc đến cho người nghe mà chỉ cần… vũ đạo. Justin Timberlake chuyển sang đóng phim, Joey McIntyre viết sách, Cheryl Cole giờ thích làm giám khảo hơn là đi hát…

Nguyên Minh