Ca khúc '(Sittin’ On) The Dock Of The Bay': Nỗi cô đơn sáng chói của những kẻ độc hành

Có thể bản thân các tác giả không ý thức được mình đang viết một bài ca phản kháng nhưng (Sittin’ On) The Dock Of The Bay rồi sẽ trở thành một trong những ca khúc nổi bật nhất trong cuộc đấu tranh dân quyền những năm 1960.

Ca khúc 'When Doves Cry' của Prince: Những chú chim bồ câu than khóc

Khi Prince qua đời năm 2016, ông để lại một khoảng trống mênh mang trong cuộc sống của những người yêu nhạc.

Nhưng không chỉ thành “thánh ca” cho những người da màu khắp thế giới, ca khúc về sau còn là nỗi niềm chung của những người bị áp bức hay những người sẽ phải chịu cảnh cô quạnh khi chọn con đường riêng.

Thật ra, nếu nhìn kỹ vào câu chuyện khi The Dock Of The Bay ra đời, rõ ràng, nó là sự phản kháng trong tiềm thức. Cái kết bi thảm nhưng tráng lệ của nó sẽ mang lại sự tự hào không chỉ cho Otis Redding mà cả các cộng đồng rộng khắp.

Ngồi mãi tới hoàng hôn

Otis Redding dường như chưa bao giờ cảm thấy bình yên đến thế. Ánh nắng mặt trời California rải kim cương trên mặt nước phẳng lặng ở vịnh, những con mòng biển chao lượn trên bầu trời xanh ngắt và những ngư phủ già kéo lưới bên bến tàu.

Khi đang ở Bờ Tây để diễn buổi lịch sử tại nhà hát Fillmore vào tháng 6/1967, Redding và người quản lý lộ trình của ông là “Speedo” Sims đã trốn đi vài ngày, bỏ lại tất cả những bộn bề, để thuê một căn nhà thuyền ở gần Sausalito. Trong khung cảnh bình dị đó, Redding thả mình, dịu dàng gảy cây đàn guitar acoustic và cứ hát đi hát lại mãi: “Ngồi đây trong ánh nắng ban mai/ Tôi sẽ ngồi cho tới khi chiều xuống”.

Sims nhớ lại rằng ông hoàn toàn không hiểu Redding đang hát gì. Đó là những ca từ nghe có vẻ cổ quái và lạc điệu. Phải mất tới vài ngày cùng ngồi trên vịnh, Sims mới nhận ra chàng trai trẻ này đang có những bước chuyển mình âm thầm nhưng lớn lao.

Với Redding, sự thay đổi nghĩa là anh bắt đầu nghe Bob Dylan và The Beatles, nghĩ về những chân trời mới bên ngoài sự nghiệp R&B của mình, một sự thay đổi cả về cá nhân lẫn nghề nghiệp. Anh đang vượt ra ngoài luồng hôn nhân khi phải lòng ca sĩ Carla Thomas, đồng thời cảm thấy bị hãng đĩa hạn chế khi họ muốn giữ anh ở nguyên con đường đang chạy bon bon. Nhưng Redding có tham vọng thành lập hãng đĩa riêng và trở thành nhà sản xuất.

Khi đi lưu diễn ở châu Âu vào Hè đó, Redding tiếp tục mày mò giai điệu ở Sausalito nắng chói của mình. Năm tháng kể từ khi bắt đầu, anh mang ca khúc vẫn đang dang dở tới phòng thu Stax. Ở đây, anh gặp cộng tác viên/nhà sản xuất quen thuộc Steve Cropper. Cùng nhau, vào ngày 7/12/1967, chỉ trong nửa tiếng, họ đã viết lên một trang mới trong lịch sử âm nhạc khi hoàn thiện câu chuyện và thêm vào một đoạn chuyển cho The Dock Of The Bay.

Những người đã phải lòng ca từ đậm tính triết lý của The Dock Of The Bay có thể sẽ ngỡ ngàng khi biết Cropper mới là người viết lời, dựa trên những chỉ dẫn rất mong manh. “Đây là tất cả những gì anh ấy có: Ngồi trên bến đỗ của vịnh, tôi nhìn những con tàu tiến về rồi lại biến đi một lần nữa. Tôi chỉ có vậy thôi. Chúng tôi ngồi xuống và khi anh ấy chơi hợp âm thì tôi hoàn thành ca từ” - Cropper kể. Redding không có ý thức rằng sẽ viết về mình nhưng Cropper đã luôn viết lời dựa trên cuộc đời của chàng nghệ sĩ trẻ. “Những ca khúc như Mr. Pitiful, Sad Song - tất cả đều về anh ấy. The Dock Of The Bay cũng vậy. Tôi rời nhà mình ở Georgia để tiến về Frisco đúng là chuyện anh ấy tới San Francisco để biểu diễn. Redding tin tưởng tôi. Dường như tôi luôn làm những điều anh ấy thích” - Cropper nói thêm.

Và như thế, The Dock Of The Bay là khúc ca về thân phận con người khi cố gắng tìm kiếm vẻ đẹp của cuộc sống bất chấp những rào cản tới tuyệt vọng mà ai cũng từng phải đối mặt. Đi thẳng vào lòng người là những câu: “Tôi không còn gì để sống/Như thể chẳng có gì xảy ra như cách tôi mong/… Như thể sẽ chẳng có gì thay đổi/ Mọi thứ vẫn y như cũ và tôi sẽ ngồi đây tới rục xương/ Nỗi cô đơn này sẽ không để cho tôi yên”.

Một trong những bản thu vĩ đại nhất lịch sử “The Dock Of The Bay”:

Thoát khỏi những định kiến

Để ôm chặt nhiệt huyết sáng tạo bừng bừng vào khoảnh khắc đó, Redding và Cropper đã gọi ban nhạc tới phòng thu vào giữa đêm muộn. Redding rất phấn khích, chỉ huy Booker T chơi dương cầm còn Al Jackson chơi trống, trong khi ngân nga phần kèn cho ban nhạc nghe.

“Với Redding, tất cả là về cảm xúc và biểu hiện” - Cropper nói - “Hầu hết các ca khúc của anh ấy chỉ có hai hay ba lần thay đổi hợp âm, thế nên không có nhiều nhạc ở đây. Động lực, năng lượng, cách chúng tôi tấn công nó - đó mới là phần khó diễn giải”.

Mọi người đều cảm thấy rõ ràng rằng Dock Of The Bay không giống bất cứ gì Redding từng thu âm. Không có kiểu soul gào thét hay gầm gừ. Không có những “Got-ta!” hay “C’mon baby”. Chỉ có Redding thư giãn, tinh tế và thoải mái nhất.

“Tôi biết đúng là nó đây rồi” - Cropper nhớ lại - “Một ca khúc vĩ đại đây. Tôi biết cuối cùng thì chúng tôi cũng có một ca khúc giúp anh ấy vượt sang thị trường pop”.

Nhưng không phải ai cũng đồng ý. Hãng đĩa không ấn tượng, cảm thấy nó ngoại lai còn Redding đã lạc lối theo hướng bất lợi. Khi trò chuyện với vợ, Redding thừa nhận nó “hơi khác” và “thay đổi phong cách của anh” nhưng không nao núng trước hãng đĩa. “Đây sẽ là No.1 đầu tiên của tôi” - anh nói - “Nó là ca khúc lớn nhất tôi từng có”.

Hai ngày sau phiên thu, Redding trở lại với những buổi biểu diễn. Ngày 10/10/1967, anh cùng ban nhạc 5 thành viên lên máy bay riêng của mình tới Nashville diễn. Sau khi bay được bốn dặm, động cơ hỏng và máy bao lao thẳng xuống vùng nước băng giá của hồ Monoma, gần Madison, Wisconsin.Trong khi các thợ lặn tìm kiếm thi thể của Redding, Cropper giữ tâm trí bận rộn bằng việc mix The Dock Of The Bay. Vào ngày 11/12/1967, chiếc máy bay được kéo lên khỏi hồ với thi thể Redding vẫn thắt chặt dây an toàn ở ghế phi công phụ. Khi đó, anh mới 26 tuổi.

Một tháng sau cái chết bi thảm của Redding, The Dock Of The Bay ra mắt công chúng và đúng như Redding nói, nó là No.1 đầu tiên của anh và cũng là No.1 đầu tiên của Billboard Hot 100 được phát hành sau khi nghệ sĩ qua đời, bán được hàng triệu bản. Album The Dock Of The Bay cũng là album tưởng nhớ đầu tiên giành quán quân trên BXH Anh. Tại Grammy năm đó, ca khúc mang về hai giải Màn biểu diễn R&B hay nhất và Ca khúc R&B hay nhất.

• Ca khúc 'When Doves Cry' của Prince: Những chú chim bồ câu than khóc
• Ca khúc 'I Ain’t Worried' của OneRepublic: Mùa Hè vô lo
• Ca khúc 'Come As You Are' của Nirvana: Luôn có chỗ cho tất cả mọi người

Cũng kể từ đó, nó trở thành tiêu chuẩn, được cover bởinhiều nghệ sĩ tới từ những dòng nhạc khác nhau, từ Peggy Lee tới Pearl Jam. Bản cover ảnh hưởng nhất, đạt tới No.55 vào năm 1982, là của chính các con trai Redding. Năm 1999, BMI xếp ca khúc đứng thứ 6 về lượng phát trong thế kỷ 21 với hơn 6 triệu lần phát. Trên danh sách 500 Ca khúc vĩ đại nhất mọi thời đại của Rolling Stone, The Dock Of The Bay đứng thứ 38.

Nhưng hơn cả những thành tích, tinh thần mà The Dock Of The Bay lan tỏa mới là điều vĩ đại nhất. Cái chết của huyền thoại soul tới chỉ năm tháng trước khi Martin Luther King, Jr. bị ám sát ở Memphis, cùng nơi ca khúc được ghi âm. Căng thẳng chủng tộc bùng nổ vào thời điểm đó và thực tế là Redding đã hợp tác với những nghệ sĩ da trắng trong ca khúc, đặc biệt là người bạn đồng điệu tâm hồn Cropper, là bằng chứng đanh thép ném vào mặt những kẻ nói người da trắng và da đen không thể chung lối. Redding mất đi khi còn quá trẻ nhưng nhạc phẩm của anh vẫn lớn theo năm tháng, nằm trong số những bản thu nổi tiếng nhất lịch sử âm nhạc.

Thư Vĩ (tổng hợp)