Cú sốc đến từ vụ bê bối nhập tịch cầu thủ của bóng đá Malaysia có thể là một điều tích cực với bóng đá Việt Nam. Tốt, không phải là chuyện chúng ta có thể lật ngược được tỷ số ở trận lượt đi vòng loại Asian Cup 2027, mà nằm ở sự đúng đắn trong những bước đi thận trọng trước sức ép từ nhập tịch cầu thủ. Chúng ta đã chấp nhận "đi sau" để có cơ hội "về trước". Nhưng, là khi nào?

1. Trở lại một chút, đến thời điểm 2009, khi đội tuyển Việt Nam lần đầu sử dụng cầu thủ nhập tịch trong các trận giao hữu dưới thời HLV Henrique Calisto. Có thể nói, bóng đá Việt Nam tiếp cận khá nhanh với trào lưu này nhưng cũng vì thế, vấn đề cũng được phát hiện sớm. Ngoài yếu tố cảm xúc trực quan khi xuất hiện các "ông Tây" trong màu áo đội tuyển, thì một yếu tố rất quan trọng khiến LĐBĐ Việt Nam (VFF) trở nên thận trọng với nguồn cầu thủ nhập tịch, đó là chuyên môn.

Ở thời điểm đó, bóng đá Việt Nam đang đạt đỉnh cao sau chức vô địch AFF Cup 2008, trước đó nữa là tứ kết Asian Cup 2007, phát sinh nhu cầu đẩy nhanh chất lượng đội tuyển và đó là lý do để VFF thử nghiệm những Kesley Huỳnh, Đinh Hoàng Max, Phan Văn Santos…

Tuy nhiên, không có gì bảo đảm thành công cho đội tuyển dù "có Tây" trong đội hình nếu chất lượng nội binh không được cải thiện. Thực tế đã chứng minh, sau năm 2010, bóng đá Việt Nam lao dốc khi hệ thống đào tạo không được quan tâm. Phải đến 2018, mọi thứ mới xoay chiều, và đó là nhờ lứa cầu thủ trẻ của ngôi á quân U23 châu Á.

Nói cách khác, việc nhập tịch cầu thủ không còn là giải pháp có tính khả thi cao. Có câu, "bóng đá thế nào, thì cầu thủ thế ấy", với V-League không thuộc nhóm các giải vô địch quốc gia hàng đầu châu Á thì lẽ đương nhiên, những cầu thủ ngoại chơi bóng tại Việt Nam cũng khó mà ở trình độ vượt trội.

Những người có đẳng cấp thực sự thì lại đến V-League lúc xế chiều sự nghiệp, những người có khả năng nhập tịch thì tối thiểu phải chơi bóng tại Việt Nam 5 năm mới đủ điều kiện. Nhưng thử nghĩ xem, một cầu thủ trẻ mà đá V-League đến 5 năm không thể qua Nhật Bản, Hàn Quốc hay châu Âu thi đấu thì liệu rằng họ có thật sự "giỏi" hay không?!

Chúng ta có trường hợp của Nguyễn Xuân Son, một người có thể đem đến thành công nhanh chóng cho cả đội tuyển. Nhưng dường như, đó là cá biệt. Không chỉ với bóng đá Việt Nam, mà còn với những cả những quốc gia khác.

Về cơ bản, Xuân Son là một mẫu quá nhỏ để xem đấy là điển hình thành công của chính sách nhập tịch cầu thủ. Chưa lấy gì bảo đảm các cầu thủ nhập tịch khác mà chúng ta đang tiến hành làm thủ tục sẽ có cùng chất lượng tương tự.

Đó là một thực tế và nó khiến con đường nhập tịch cầu thủ không còn là hướng đi mà bóng đá Việt Nam theo đuổi. Trên thực tế, bóng đá Malaysia và Indonesia đều đã nhận ra, để rồi họ chuyển sang giải pháp cực đoan hơn: Tìm các cầu thủ có đẳng cấp cao ở nước ngoài để "chiêu mộ", miễn là có chút liên quan về nguồn gốc.

Gọi đó là cực đoan bởi vì chính sách này yêu cầu một nguồn lực tài chính rất lớn, đủ để thuyết phục các cầu thủ giỏi chấp nhận đầu quân theo hình thức tương tự thị trường chuyển nhượng. Kế đến, sẽ có những rủi ro về pháp lý bởi đa số những cầu thủ ấy chỉ còn quan hệ gốc gác thông qua ông/bà. Đây chính là nguồn gốc của vụ bê bối mà bóng đá Malaysia đang vướng phải.

2. Hôm qua (2/10), kết quả bốc thăm VCK U23 châu Á đặt đội tuyển Việt Nam vào vị thế thuận lợi, có tiềm năng tạo ra một thành công mới, tương tự như kỳ tích ở Thường Châu 2018. Với cá nhân HLV Kim Sang Sik, có vẻ như những gì ông "chạm" vào đều trở nên sáng sủa một cách khó tin.

Nhà cầm quân người Hàn Quốc đang ngày càng trở nên am hiểu bóng đá Việt Nam. Ông vừa giống, vừa khác người đồng hương rất nổi tiếng, Park Hang Seo. HLV Kim Sang Sik một mặt vẫn đang thúc đẩy chính sách nhập tịch cầu thủ nhưng đó là cách để ông duy trì tính ổn định về thành tích. Mặt khác, việc đưa đến 8 cầu thủ U23 lên đội tuyển cho 2 trận đấu với Nepal tại vòng loại Asian Cup 2027 cho thấy tầm nhìn của ông cho đội tuyển. Không bảo thủ như ông Park, không cực đoan như ông Philippe Troussier, HLV Kim Sang Sik ngày càng giống "Người được chọn".

Cú sốc 0-4 trước Malaysia có lẽ là thời điểm bước ngoặt. Sự xuất hiện của dàn cầu thủ nhập tịch chất lượng cao trong đội hình Malaysia đã thay đổi cán cân trận đấu. Nó cho thấy nếu không có sự tăng cường những "ông Tây" thì các kết quả tương tự sẽ còn xảy ra.

Nhưng cũng từ trận đấu đó, bóng đá Việt Nam cũng hiểu rằng, chúng ta không có khả năng "Tây hóa" đội hình như Malaysia hay Indonesia đang làm. Thực tế, vụ bê bối nhập tịch càng củng cố thêm nhận định đó.

Chính trận thua 0-4 khiến con đường đến Asian Cup bị chặn đứng cũng là lúc HLV Kim Sang Sik khởi động tiến trình trẻ hóa đội tuyển. Những thử nghiệm liên tục tại đội U23 đã giúp ông Kim có trong tay một đội ngũ dồi dào.

Ngoài 8 cầu thủ được đôn lên đội tuyển lần này, U23 Việt Nam vẫn đi tập huấn ở UAE với 21 cầu thủ có chất lượng, bao gồm 3 cầu thủ Việt kiều là Viktor Lê, Nguyễn Vadim và Trần Thành Trung. Dàn cầu thủ U23 này có 3 năm thi đấu quốc tế, nhiều hơn cả số trận đấu của đội tuyển quốc gia.

Dưới thời HLV Kim Sang Sik, họ có thể ít được lên đội tuyển để đá, nhưng bù lại, họ không chịu áp lực nào trong quá trình phát triển tài năng. Đó chính là cách làm hợp lý của HLV Kim Sang Sik: tách bạch nhiệm vụ và con đường phát triển của 2 đội tuyển.

3. Sẽ rất khó để có một lứa cầu thủ như thế hệ Thường Châu 2018, nhưng những gì xảy ra ở bóng đá Đông Nam Á đã gây áp lực cho bóng đá Việt Nam trong việc làm tốt hơn hoạt động đào tạo trẻ.

Cho đến hiện tại, chúng ta vẫn đang ở tư thế tốt trong quá trình xây dựng đội ngũ kế thừa. Tuy nhiên, thực tế là áp lực từ xu hướng nhập tịch đến từ Malaysia hay Indonesia vẫn còn đó. Indonesia đang còn ở hội giành vé dự World Cup, còn Malaysia, dù có bê bối nhập tịch nhưng không có nghĩa là họ sẽ từ bỏ giải pháp đã chứng minh tính hiệu quả này sau trận thắng Việt Nam 4-0.

Điều đó buộc các nhà quản lý phải tìm cách thúc đẩy chất lượng của hệ thống đào tạo trẻ với một cuộc cách mạng thật sự trong thi đấu, tuyển chọn và đầu tư dài hạn. Cần có thêm sự kiên nhẫn và nhiều sự hi sinh về khía cạnh thành tích đối với bóng đá trẻ.

HLV Kim Sang Sik gần như "quên" đội U23 gần cả năm trời, ông cũng không hứa hẹn việc sẽ sử dụng họ sớm, thậm chí còn đề cao việc nhập tịch cầu thủ để tăng sức cạnh tranh cho đội tuyển quốc gia. Nói cách khác, ông Kim đã kiên nhẫn chờ đợi sự trưởng thành của lứa U23 và khi có cơ hội, ông tạo cơ hội để họ tìm chỗ đứng trên đội tuyển.