Bộ phim mở bước ngoặt cho thể loại hành động

Nguồn cảm hứng

Bộ phim có tên gốc tiếng Hoa là Điệp Huyết Song Hùng, nhưng với các fan hâm mộ trên thế giới, cái tên tiếng Anh The Killer dễ nhớ hơn.

Từ lâu Ngô đã khao khát làm một bộ phim nói về danh dự, tình bằng hữu và mối quan hệ giữa hai con người đối lập nhau. Ông nói rằng, The Killer là sự tôn vinh hai đạo diễn Jean-Pierre Melville (Le Samouraï) và Martin Scorsese (Mean Streets). Trong phim, A Trang là một sát thủ chuyên nghiệp. Trong một phi vụ, anh vô tình làm tổn thương đôi mắt của Trân Ni - một cô ca sĩ phòng trà. Tình cảm nảy sinh và nếu cô ca sĩ không sớm làm phẫu thuật, cô sẽ bị mù. Để có được số tiền rất lớn cho người yêu chữa mắt, A Trang quyết định thực hiện phi vụ cuối cùng. Trong khi đó, thanh tra cảnh sát Lý Ưng, người đã theo dõi A Trang một thời gian dài, quyết tâm đưa anh ra trước pháp luật. Lý và A Trang tuy đứng ở hai đầu luật pháp, nhưng họ đều phải đương đầu với một kẻ thù chung cực kỳ ghê gớm: Vương Hoa - kẻ đứng đầu Hội Tam Hoàng.

Mối quan hệ giữa Lý Ưng và A Trang là chủ đề trung tâm của bộ phim, bị ảnh hưởng bởi truyện tranh Spy vs. Spy của tạp chí Mad. Ngô kể lại, “Khi còn nhỏ, tôi bị truyện tranh này mê hoặc… con chim trắng và con chim đen luôn chống lại nhau, nhưng ẩn sâu trong tim, chúng vẫn là bạn của nhau, và ý tưởng của The Killer cũng bắt nguồn từ đó”.

Đạo diễn Ngô Vũ Sâm

Tan vỡ tình bạn

Thật trớ trêu là The Killer là bộ phim tôn vinh tình bằng hữu, nhưng nó lại khởi đầu cho sự rạn nứt tình bạn giữa 2 đạo diễn tài hoa bậc nhất Hong Kong lúc đó: Từ Khắc và Ngô Vũ Sâm.

Trong vai trò nhà sản xuất, Từ Khắc chính là người đã cứu vãn sự nghiệp tưởng như bế tắc của Ngô Vũ Sâm khi mời ông đạo diễn bộ phim Anh hùng bản sắc - bộ phim khám phá tài năng của họ Ngô trong thể loại phim hành động. Nhưng đến Anh hùng bản sắc 2, Từ Khắc cho rằng Ngô làm hỏng bộ phim vì làm quá dài nên Từ tự ý dựng lại thành một bản khác, khiến Ngô phật lòng. Thậm chí Từ Khắc còn yêu cầu nhà sản xuất Trương Gia Chấn sa thải Ngô ra khỏi hãng. Khi Trương từ chối, Từ Khắc bắt đầu chống đối các ý tưởng phim mới của Ngô, gồm những ý tưởng cho các bộ phim được thực hiện sau này, như Bullet In The Head và Once A Thief.

Khi nghe câu chuyện về The Killer, Từ Khắc phản ứng với lý do: “Không ai muốn xem phim nói về một sát thủ!”. Ngô Vũ Sâm bị làm khó dễ đủ điều, nhất là về vấn đề tài chính. Trong lúc bế tắc thì Châu Nhuận Phát rất thích vai A Trang và đề nghị Golden Princess Film, công ty mà anh đang ký hợp đồng, đóng góp một phần của dự án. Ngô cũng mời bạn là diễn viên Lý Tụ Hiền thủ vai thanh tra cảnh sát Lý Ưng - điều này đồng nghĩa với việc công ty sản xuất của Lý, Magnum, cũng góp vốn.

Mặc dù là nhà sản xuất của The Killer, nhưng Từ Khắc lại cực kỳ… “không ưa” bộ phim này. Ông và Ngô bất đồng với nhau về mọi khía cạnh của bộ phim. Chẳng hạn như cảnh mở màn, Ngô muốn cô ca sĩ biểu diễn một bản nhạc jazz và cho tên sát thủ chơi kèn saxophone, Từ Khắc phản đối vì cho rằng ở Hong Kong ít người hiểu và thích nhạc jazz… Ngô cố nhịn và nhượng bộ.

Đến lúc hậu kỳ, Từ Khắc lại yêu cầu cắt dựng lại theo ý mình. Ngô phớt lờ với lý do không kịp thời gian vì The Killer sắp ra mắt tại Đài Loan với khoảng 100 rạp đã đăng ký chiếu. Bản dựng của Ngô cực kỳ thành công ở Đài Loan, khiến Từ Khắc bực tức tới mức người ta kể ông đã ném đồ đạc ra khỏi cửa sổ văn phòng của mình!

Mở đầu phong cách bạo lực… made in Ngô Vũ Sâm

Khi phim bấm máy, trên tay Ngô chỉ có một bản thảo ngắn và ông viết các chi tiết của kịch bản trong khi bấm máy. Ngô ứng biến tất cả các trường đoạn hành động trên phim trường, với các diễn viên, cascadeur và đạo diễn pha mạo hiểm. Ông không hề sử dụng các kịch bản hình (storyboard) như thường thấy trong các phim hành động, một phần là để ngăn chặn các ý tưởng của ông khỏi bị đánh cắp.

Với chi phí sản xuất 14 triệu đô-la Hong Kong (khoảng 2 triệu đô-la Mỹ), Ngô đã quay The Killer trong 92 ngày, gần gấp đôi thời gian một bộ phim trung bình ở Hong Kong lúc ấy. Trong đó riêng cảnh bắn giết dữ dội trong ngôi nhà của A Trang quay mất 28 ngày, tốn 20.000 viên đạn giả. Cảnh tử chiến cuối cùng trong nhà thờ quay mất 36 ngày, tại một tòa nhà hẻo lánh được thiết kế lại giống như một nhà thờ, sử dụng 40.000 viên đạn giả. Tổng cộng cả bộ phim đã có 120 thây người ngã gục.

Tất cả các khẩu súng trong phim đều là thật. Số súng này được nhập khẩu riêng do luật vũ khí nghiêm ngặt ở Hong Kong, và được giám sát chặt chẽ cách sử dụng chúng trên phim trường. Các cuộc đấu súng dữ dội trên đường phố Hong Kong khiến các cư dân phàn nàn. Cảnh Lý đuổi theo một tay súng chạy vào một chiếc tàu điện ngầm được quay ở Causeway Bay. Do ê-kíp chỉ được phép có ba tiếng để bấm máy, nên Ngô quyết định quay như thật. Hành khách đi tàu hoảng loạn vì nghĩ đó là một cuộc thanh toán nên gọi điện báo cảnh sát… Tuy nhiên, hầu hết cảnh sát địa phương đều là fan của Ngô Vũ Sâm, nên họ phớt lờ để ông tiếp tục bấm máy.

Ngô là một người theo đạo Thiên Chúa, và ông đã đưa vào các bộ phim của mình nhiều hình ảnh nhà thờ, dù phát biểu rằng The Killer “không phải là một bộ phim tôn giáo”. Nhân vật A Trang xem nhà thờ là chốn bình yên của mình, đó là nơi anh biểu lộ nỗi đớn đau mỗi khi gắp đạn ra khỏi vết thương trước bàn thờ và cây thánh giá phía sau lưng. Ý tưởng này bị ảnh hưởng bởi bộ phim Mean Streets của Martin Scorsese. Trong The Killer, lần đầu tiên Ngô cho chim bồ câu trắng bay tràn ngập trong nhà thờ. Đối với ông, chim bồ câu trắng tượng trưng cho tinh thần của con người. Ông đã sử dụng chúng thường xuyên như một biểu tượng mang ý nghĩa tương tự, trong tất cả những bộ phim hành động của mình sau này: Hard Target, Face/Off, Mission Impossible 2, Xích Bích…

Đưa Ngô đến Hollywood    

The Killer được phát hành lần đầu tiên ở Đài Loan tháng 3/1989 có thời lượng 124 phút. Sau đó được cắt xuống 110 phút khi phát hành ở Hong Kong tháng 7/1989. Do ảnh hưởng của vụ thảm sát tại Quảng trường Thiên An Môn, Trung Quốc, nên bộ phim được xem là không thành công lắm ở Hong Kong, mặc dù nó đứng thứ 9 về doanh thu ở đây năm 1989, với 18,3 triệu USD. Tại Lễ trao giải              điện ảnh Hong Kong lần thứ 9, The Killer đoạt giải Đạo diễn xuất sắc nhất và Dựng phim hay nhất. Bộ phim rất được ưa chuộng ở Hàn Quốc, và giữ vị trí thứ 7 về doanh thu phòng vé cuối năm.

The Killer được đánh giá rất cao trong thế giới phương Tây bởi các cảnh hành động và phong cách dữ dội của nó. Bộ phim được hoan nghênh tại nhiều LHP quốc tế: Toronto (Canada), Palm Springs, Sundance (Mỹ), Cannes (Pháp)… Đây cũng là bộ phim thành công nhất của điện ảnh Hong Kong ở thị trường Mỹ kể từ sau Long tranh hổ đấu của huyền thoại Lý Tiểu Long. Từ thành công của The Killer, Ngô bắt đầu được Hollywood chú ý tới. Rất nhiều đạo diễn Mỹ nổi tiếng như Martin Scorsese, Sam Raimi, Quentin Tarantino trở thành người hâm mộ các tác phẩm của Ngô Vũ Sâm và họ đã đề nghị các hãng phim mời đạo diễn người Hoa này sang Hollywood làm phim hành động… Made in Ngô Vũ Sâm!

The Killer là một bộ phim quan trọng và có sức ảnh hưởng đối với các nhà làm phim ở phương Tây lẫn phương Đông. Các học giả điện ảnh đã ghi nhận những điểm tương đồng giữa phong cách của Ngô Vũ Sâm và The Killer với hai bộ phim Nikita (1990) và Leon (1994) của đạo diễn Pháp Luc Besson. Ở Mỹ, hai bộ phim El Mariachi (1992) và Desperado (1995) của Robert Rodriguez bày tỏ sự tôn kính về phong cách phim hành động của The Killer. Trong phim Jackie Brown, Tarantino viết lời thoại gợi nhắc đến The Killer.

Bộ phim cũng gây ảnh hưởng đến nhạc hip-hop. Nghệ sĩ hip-hop Mỹ Raekwon phát hành album đầu tay được giới phê bình ca ngợi Only Built 4 Cuban Linx… (1995) đã vay mượn rất nhiều lời thoại của The Killer. Ngô Vũ Sâm cảm thấy vinh hạnh về điều này và không đòi hỏi họ về tiền bạc. Năm 2005, tạp chí Vibe xếp The Killer ở vị trí 20 trong danh sách… Top 50 phim định hướng hip-hop!

Bá Vũ
Thể thao & Văn hóa Cuối tuần