Ảnh = Ký ức = Lịch sử (Kỳ 46): Nghề săn và thuần dưỡng voi ở Tây Nguyên

26/09/2022 18:25 GMT+7 | Văn hoá

Từ xa xưa, người và voi vừa chung sống vừa tranh chấp không gian sống. Nhưng, cũng từ rất lâu, con người đã biến một số voi rừng trở thành voi nhà để phục vụ cho mình, đồng thời cũng nuôi dưỡng nó.

Ảnh = Ký ức = Lịch sử (kỳ 43): Một nhân vật sáng danh trong công cuộc xây dựng chế độ mới

Ảnh = Ký ức = Lịch sử (kỳ 43): Một nhân vật sáng danh trong công cuộc xây dựng chế độ mới

Trong khung cảnh sôi động của Cách mạng tháng Tám và những ngày đầu xây dựng “Nền dân quốc” đầy gian khổ, có ba nhân vật yêu nước tiêu biểu, dễ nhận biết, luôn trong bộ quốc phục truyền thống (khăn đóng áo dài) màu đen...

Xem chuyên đề "Ảnh = Ký ức = Lịch sử" TẠI ĐÂY

Voi là loài động vật có thể xác lớn nhất ở trên cạn. Khu vực Đông Dương thuộc Pháp (nay là các quốc gia Việt Nam, Lào, Campuchia) đều có voi sinh sống, đặc biệt là khu vực giáp ranh giữa 3 nước. Với nước ta là vùng Tây Nguyên và một phần Đông Nam bộ, với tập tục săn và thuần dưỡng voi đã có từ xa xưa.

Chú thích ảnh
Săn voi ở Tây Nguyên. Đàn voi nhà được bổ sung bởi các voi nhỏ hoang dã bị săn bắt

Công việc của voi nhà phù hợp với sức vóc của nó như kéo gỗ, chuyên chở đồ nặng đi trên địa hình rừng núi… Với dáng vẻ khổng lồ, uy nghi, voi rất phù hợp với việc nhà binh tựa như những cỗ "chiến xa sống" uy hiếp đối phương và đội tượng binh tạo dáng uy nghi cho các đấng quyền quý sử dụng như "xe nhà" hoặc mua vui nhờ tính thông minh của nó…

Vì vậy, con người phải có phương thức bổ sung cho đàn voi nhà từ các đàn voi hoang dã. Kỹ năng săn bắt và thuần dưỡng voi rừng chỉ có trong một số cộng đồng cư dân nào đó. Ở nước ta là ở một số cộng đồng người M'Nông ở Tây Nguyên mà tương truyền gốc gác cũng từ Lào đến từ xa xưa, trong bối cảnh một thời đường biên giới quốc gia chưa hình thành rõ rệt.

Chú thích ảnh
Nhóm thợ săn chính (gru)

Trải nghiệm thực tế đã tạo nên những vị "vua săn voi" uy tín và quyền lực trong cộng đồng. Khu vực Bản Đôn (Buôn Đôn, nay thuộc tỉnh Đắk Lắk) được coi là một trung tâm hàng đầu với hai tên tuổi Y Thu Knul và kế nghiệp là con rể Ama Kông. Cụ trước có chiến công săn được bốn trăm voi và thọ 110 tuổi; cụ sau với hơn ba trăm con cũng thọ ngoài trăm tuổi. Cả hai vị "vua” này từng được các vị hoàng đế của Xiêm (Thái Lan) hoặc triều Nguyễn nước ta tôn vinh, ban thưởng vì tài nghệ săn voi…

Chú thích ảnh
Nhóm phu đi hỗ trợ

Những người tham gia săn loại thú lớn này cũng được phân cấp theo kinh nghiệm và thành tích (thường có danh xưng là "gru") từ cao đến thấp, với một tính kỷ luật cao, kỹ năng chuyên nghiệp và tuân thủ nghiêm những tập tục, tín ngưỡng liên quan…

Ama Kông được coi là vị "vua" cuối cùng, vì thời đại thay đổi, nghề săn voi phải chấm dứt, phần vì voi rừng ngày một ít, phần vì nước ta cam kết bảo vệ động vât hoang dã theo luật lệ quốc tế hiện đại. Giờ đây, ký ức và công cụ của nghề săn voi chỉ còn được giới thiệu trong vài bảo tàng ở Tây Nguyên. Người Pháp một thời cũng săn voi theo cung cách của nhà thực dân, cũng từng ghi chép, ghi hình về các cuộc săn voi theo góc nhìn dân tộc học, hoặc trải nghiệm du lịch.

Xin giới thiệu một bộ ảnh về quy trình săn một voi rừng để bạn đọc ngày nay tham khảo như một câu chuyện ngày càng lùi xa vào dĩ vãng.

Chú thích ảnh
Các công cụ săn bắt được chuẩn bị đầy đủ
Chú thích ảnh
Nhóm voi nhà đã thuần thục kỹ năng săn bắt được tập hợp
Chú thích ảnh
Đoàn săn voi lên đường
Chú thích ảnh
Đi sâu vào rừng núi, nơi có các đoàn voi hoang dã
Chú thích ảnh
Lùng sục trong rừng sâu
Chú thích ảnh
Rong ruổi những chặng đường dài tìm dấu vết
Chú thích ảnh
Hạ trại ngủ khi trời tối
Chú thích ảnh
Làm lễ cúng rừng trước khi săn
Chú thích ảnh
Sẵn sàng trong tay những công cụ bắt voi (thòng lọng bằng da trâu)
Chú thích ảnh
Đã tìm thấy mục tiêu, một voi con đủ tuổi
Chú thích ảnh
Dùng cả đàn voi dồn ép voi nhỏ vào gốc cây
Chú thích ảnh
Dùng thòng lọng khống chế được voi con
Chú thích ảnh
Đoàn săn trở về cùng với voi con hoang dã
Chú thích ảnh
Voi hoang dã được huấn luyện
Chú thích ảnh
Trở thành voi nhà được các quản tượng thuần dưỡng và chung sống đến suốt đời

QXN

Tags:
Cùng chuyên mục
Xem theo ngày
Đọc thêm