200 năm ngày sinh của Darwin - nhìn từ Việt Nam

12/02/2009 15:17 GMT+7 | Thế giới

(TT&VH) - Nếu buộc phải chọn ra từ lịch sử 10 nhân vật đã làm thay đổi thế giới, nhất định trong số đó phải có tên Charles Darwin (1809 - 1882). Kỷ niệm 200 năm ngày sinh của ông và 150 năm công bố tác phẩm bất hủ Nguồn gốc các loài (NGCL - 1859), tôi tìm đọc một số cuốn sách về ông và có nhiều ấn tượng. Bài viết sau đây, trước hết là để tưởng nhớ Charles Darwin, thêm nữa là để hiểu thêm “mối liên hệ 200 năm” của khoa học và ý tưởng.

 Nhà nghiên cứu sinh học Darwin
1. Đang là sinh viên y khoa (từ năm 16 tuổi), Darwin thi vào khoa Thần học của trường Đại học Tổng hợp Cambridge. Tốt nghiệp khoa Thần học năm 1831, Darwin lại lao vào nghiên cứu địa chất học - một ngành học mà thời đó chương trình đào tạo bao gồm cả cỏ cây, chim chóc… Định kiếp gắn ông với Chúa rồi lại đến với muôn loài, phải chăng không hề là điều ngẫu nhiên? Ông được mời đi theo hành trình của con tàu nghiên cứu và thám hiểm HMS Beagle từ năm 1831-1836. Chuyến đi 5 năm và công cuộc nghiên cứu kéo dài 28 năm (từ 1831 - 1859) như là một thông điệp để nhắn gửi với tất cả các nhà khoa học hậu thế rằng trong khoa học không tồn tại khái niệm ăn xổi, ở thì; rằng để đạt đến một sự nghiên cứu sâu sắc, phải bỏ ra hàng chục năm khổ nhọc, đớn đau. Thông điệp đó càng có ý nghĩa hơn nữa khi bây giờ, thử nhìn lướt xung quanh ta, sẽ thấy có không ít “nhà khoa học” đã quên hẳn Darwin rồi.

2. Nếu NGCL là quả bom tấn về tư tưởng phát kiến thì Nguồn gốc loài người (NGLN - The Descent of Man) phải là bom nguyên tử(!) Lần đầu tiên, có một nhà khoa học công bố rằng loài người được sinh ra từ vượn người. Cả thế giới đức tin bị choáng và như TS F. Collins đã nói: “Thuyết tiến hóa đã gây nên sự bực bội lớn trong cộng đồng tôn giáo suốt 150 năm qua” (tr.176, sđd).
 
Trong cách hiểu hạn hẹp của con người bình thường thì cuốn sách NGLN đã buộc mỗi người phải nhận chân rõ hơn chính mình. Theo Darwin, loài người kém loài tinh tinh một nhiễm sắc thể (24 so với 25). Thực chất là bằng nhau bởi nhiễm sắc thể 2a và 2b của tinh tinh đã kết hợp lại thành nhiễm sắc thể số 2 của loài người! Sự giống nhau kỳ lạ về nhiễm sắc thể (số lượng, kích cỡ) nhưng lại tạo ra sự khác biệt ghê gớm giữa người và tinh tinh là điều chắc hẳn đã làm cho Darwin bối rối? Phải chăng ở đây đã có “ngôn ngữ của Chúa” can thiệp, hay nói khác hơn, trong mỗi con người đều có mang một “gen của Chúa” (The God’s gen)?

Darwin còn bối rối hơn nữa khi theo lập luận của ông, mọi sinh vật, mọi bộ phận của cơ thể sống đều tiến hóa không ngừng với nguyên tắc hoàn thiện dần; nhưng, nếu thế, thì trả lời sao với đôi mắt của người? Nó không thể hoàn thiện hơn nữa bởi nó đã đạt đến sự hoàn hảo khó tin. Ông cũng không thể biết là tự nhiên đã sàng lọc, “lựa chọn” con đường tiến hóa thông qua cơ chế tiến hóa nào. Bây giờ, đặc biệt qua công trình Bản đồ gene người do Francis Collin làm GĐ, đã giải mã được rằng mọi sự tiến hóa chỉ xoay quanh Acid glutamic và đột biến xảy ra tự nhiên trong AND. Với tỷ lệ đột biến khoảng 1/100 triệu cặp bazơ trong một thế hệ (mỗi người có 3,1 tỷ cặp bazơ), thì mỗi người có khoảng 60 đột biến mới chưa từng xuất hiện ở mẹ hoặc cha của mình…

3. Cuộc tranh cãi về công trình của Darwin suốt 150 năm qua vẫn tiếp tục. Năm 2004, Viện Gallup đưa ra câu hỏi thăm dò với người Mỹ: “Bạn có nghĩ rằng (1) thuyết tiến hóa của Charles Darwin là một giả thuyết khoa học được củng cố mạnh mẽ bởi những bằng chứng, hay (2) nó chỉ là một trong rất nhiều giả thuyết và là giả thuyết chưa được hỗ trợ tốt bởi những bằng chứng, hay (3) tôi không hiểu biết nhiều về nó nên chưa thể phát biểu gì?” (sđd – tr.183). Chỉ có 1/3 người Mỹ tin vào đề xuất (1). Không phải tự nhiên Bức điện tín đầu tiên của loài người mà Samuel Morse phát vào không trung năm 1844 là “Chúa đã tạo nên sự thay đổi gì?”

Con đường của khoa học thật là dài. 100 năm trước, Nhà thần học Benjamin Warfield đã công nhận thuyết tiến hóa của Darwin giống như là “một lý thuyết về phương pháp của Chúa”. Tháng 6.2000, Tổng thống Bill Clinton công bố Bản đồ Gene Người. Sự kiện trọng đại đó là kết quả của công sức của 2.000 nhà khoa học của 6 quốc gia đã làm việc hết mình trong suốt 10 năm trời (và hàng trăm năm trước đó), tiêu tốn hàng trăm triệu USD! Tổng thống Clinton đã nói rằng: “Không còn nghi ngờ gì nữa, đây chính là tấm bản đồ quan trọng và kỳ diệu nhất mà nhân loại từng khám phá… Ngày hôm nay, chúng ta được hiểu về loại ngôn ngữ mà Chúa đã sử dụng để sáng tạo nên Sự sống. Hơn bao giờ hết, chúng ta nghiêng mình trước sự phức tạp, trước vẻ đẹp và sự diệu kỳ của món quà thần thánh nhất, thiêng liêng nhất của Người”.

Tác giả NGCL đã từng nói đến sự hòa hợp giữa khoa học và tôn giáo. Nhân loại mãi nghiêng mình trước Charles Darwin.
 
Hà Văn Thịnh - Đại học Khoa học Huế

Cùng chuyên mục
Xem theo ngày
Đọc thêm