Một thông tin đáng chú ý: Thành phố Hà Nội vừa ban hành Quyết định thành lập Ban Chỉ đạo rà soát, nghiên cứu lập Quy hoạch tổng thể Thủ đô với tầm nhìn 100 năm, trên cơ sở tích hợp và điều chỉnh 2 bản quy hoạch trước đó (Quy hoạch Thủ đô Hà Nội thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 và Điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065).

Với quyết định ấy, con số 100 năm lập tức gây chú ý với cộng đồng, khi đó là điều gần như chưa có tiền lệ trong những bản quy hoạch trước đây. Nói cách khác, với tầm nhìn dài hạn này, Hà Nội đang đối diện với những câu hỏi mới: Thủ đô sẽ tồn tại thế nào trong tương lai xa? Và thế hệ hôm nay cần chuẩn bị ra sao để phát triển một đô thị đã hơn ngàn năm tuổi?

Những chia sẻ từ lãnh đạo thành phố về mục tiêu của bản quy hoạch mới này khá cụ thể. Tại đó, Hà Nội muốn cập nhật các định hướng chiến lược hiện nay và tạo sự đồng bộ với quy hoạch vùng, quy hoạch quốc gia, đồng thời xử lý những tồn tại kéo dài về ngập úng, ùn tắc giao thông, ô nhiễm môi trường, thiếu nhà ở xã hội, cải tạo khu chung cư cũ.

Đồng thời, thành phố cũng hướng tới xác định rõ cấu trúc đô thị trong tương lai theo hướng đa trung tâm, tổ chức các hành lang phát triển và vùng sinh thái hợp lý, đồng thời ứng dụng mạnh công nghệ, chuyển đổi số và mô hình đô thị thông minh. Ngoài ra, cơ chế đầu tư linh hoạt để huy động hiệu quả nguồn lực cho các dự án cũng cần được tính tới.

***

Như thế, sự ra đời của Ban Chỉ đạo, với nhiệm vụ tích hợp, điều chỉnh và xây dựng một quy hoạch tổng thể tầm nhìn 100 năm, cho thấy một thay đổi quan trọng: Đã tới lúc một Thủ đô có bề dày hơn một nghìn năm cần được vận hành với sự phát triển dài hạn, bền vững theo chiều sâu, nơi mỗi bước phát triển đều để lại dấu ấn cho nhiều thế hệ sau.

Con số 100 năm tưởng lớn, nhưng giá trị của nó lại rất cụ thể: khi có một tầm nhìn đủ rộng, những quyết định hôm nay của Hà Nội sẽ được đặt vào vị trí phù hợp nhất, tránh bị ảnh hưởng bởi những biến động ngắn hạn. Tại đó, thành phố có thể chia lộ trình phát triển thành từng giai đoạn rõ ràng để xử lý những vấn đề đã kéo dài và đòi hỏi cao về nguồn lực cũng như thời gian thực hiện. Và, khi mỗi dự án đều gắn với một mục tiêu cụ thể và đảm bảo giữ được nhịp độ của từng chặng phát triển, chúng ta có thể tránh được tâm lý chạy theo kết quả ngắn hạn mà vẫn xây dựng nền móng chắc chắn cho tương lai.

Nhìn rộng hơn, cách tổ chức đô thị - một vấn đề cần quỹ thời gian lớn - cũng cần được xem xét trên tinh thần ấy. Mô hình đa trung tâm, gắn với các hành lang kinh tế, vùng sinh thái và những khu chức năng đặc thù, đòi hỏi một tổng thể thống nhất nhưng không cứng nhắc. Tại đó, mỗi trung tâm mới chỉ thật sự có ý nghĩa khi giúp phân tán áp lực dân cư và giao thông, chứ không tạo thêm gánh nặng cho hệ thống. Tương tự, việc thúc đẩy công nghệ, chuyển đổi số hay phát triển đô thị thông minh cũng phải đi theo một chiến lược dài hạn, để tránh tạo ra những hạng mục đơn lẻ không kết nối được với cấu trúc chung.

Cũng như về đầu tư, những dự án đối tác công tư hay các dòng vốn tư nhân chỉ hiệu quả khi thành phố duy trì được một hướng đi ổn định. Một bản quy hoạch trăm năm không tự tạo ra niềm tin, nhưng nếu nó được triển khai một cách nhất quán và minh bạch, nhà đầu tư sẽ có lý do để đồng hành cùng nhà nước, nhất là ở những dự án hạ tầng trọng điểm đòi hỏi thời gian thu hồi vốn lâu dài, sự ổn định này càng quan trọng.

Và cuối cùng, trong hy vọng về sự xuất hiện của một bản quy hoạch phát triển Hà Nội có đủ sự khoa học, hợp lý theo tầm nhìn trăm năm, chúng ta cũng phải nhấn mạnh tới hai yếu tố sống còn: tính khả thi và biên độ điều chỉnh linh hoạt. Ở đó, tính khả thi đòi hỏi mỗi kế hoạch phải dựa trên năng lực thực hiện, nguồn lực tài chính, hạ tầng và thể chế hiện có - trong khi tính linh hoạt không đồng nghĩa với phá vỡ quy hoạch, mà là khả năng cập nhật, thích ứng và điều chỉnh trong giới hạn của những nguyên tắc và giá trị nền tảng đã được xác lập, khi gặp phải những biến động ngày càng khó lường của kinh tế, xã hội, môi trường.

Nếu giữ được tinh thần đó, cũng như sự hài hòa giữa lý luận và thực tiễn, một bản quy hoạch có tầm nhìn trăm năm sẽ trở thành chiến lược phát triển xứng đáng với lịch sử của một Hà Nội ngàn năm tuổi.