SEA Games 2025 đang cận kề, và khi nhìn về những kỳ đại hội trước, người hâm mộ Việt Nam không thể quên một biểu tượng - Nguyễn Thị Ánh Viên. Trong lịch sử SEA Games, Ánh Viên là vận động viên Việt Nam giành nhiều HCV nhất với 25 chiếc, cùng hàng loạt kỷ lục ấn tượng ở đường đua xanh.

Xuyên suốt sự nghiệp, "Tiểu tiên cá" trở thành niềm tự hào của người hâm mộ thể thao nước nhà và là nguồn cảm hứng bất tận cho thế hệ vận động viên trẻ.

Cả thập kỷ thống trị đường đua xanh khu vực

SEA Games 26 là kỳ đại hội đầu tiên Nguyễn Thị Ánh Viên tham dự với tư cách VĐV của đội tuyển bơi lội Việt Nam. Trước khi lên đường sang Indonesia, Ánh Viên đã gây chú ý cho giới chuyên môn lẫn người hâm mộ khi giành 10 HCV ở cả 10 nội dung tham dự tại Giải vô địch quốc gia bơi các lứa tuổi được tổ chức tại Đà Nẵng. Không phụ kỳ vọng, trên đường đua xanh ở Indonesia, cô bé 15 tuổi đã khiến tất cả vỡ òa khi trở thành VĐV nữ đầu tiên của nước nhà giành huy chương bạc SEA Games ở nội dung 400m hỗn hợp cá nhân nữ.

Bước sang năm 2012, tại giải vô địch bơi Đông Nam Á tại Singapore, Ánh Viên đã xuất sắc giành 5 HCV và phá 4 chuẩn B Olympic. Nỗ lực không ngừng nghỉ cùng thành tích vô cùng ấn tượng đã đưa Ánh Viên trở thành kình ngư đầu tiên trong lịch sử thể thao Việt Nam giành vé chính thức dự Olympic London 2012 ở hai nội dung 200m bơi ngửa và 400m hỗn hợp cá nhân.

Khởi đầu thuận lợi là bệ phóng giúp sự nghiệp của Ánh Viên phát triển không ngừng. Năm 2013, cạnh tranh với 1.200 VĐV bơi xuất sắc đến từ hơn 100 CLB trên thế giới tại Giải bơi vô địch Nam Florida (Mỹ), Ánh Viên đã thi đấu rất xuất sắc để giành 2 HCV và 3 HCĐ. Rời giải, Ánh Viên lao vào tập luyện với mục tiêu lớn nhất: giành HCV cho thể thao Việt Nam tại SEA Games 27 ở Myanmar. Tại Naypyidaw, thành tích của Ánh Viên vượt kỳ vọng. Cô đem về 3 HCV, 2 HCB và 1 HCĐ, đồng thời phá 2 kỷ lục đại hội, giải cơn khát HCV của bơi nữ Việt Nam sau 54 năm.

Một năm sau, SEA Games 28 khởi tranh ở Singapore. Đây có lẽ là kỳ SEA Games thành công nhất của Ánh Viên khi cô lập kỳ tích khó tin: giành tới 8 HCV cho đoàn Việt Nam, phá 7 kỷ lục đại hội. Hình ảnh Ánh Viên xuất hiện trang trọng trên trang nhất chuyên mục SEA Games vào ngày 7/6/2015, một vinh dự hiếm hoi với vận động viên nước ngoài, đồng thời cô được bình chọn là nữ vận động viên nước ngoài xuất sắc nhất đại hội. Tờ The New Paper của Singapore đặt cho Ánh Viên biệt danh "Cô gái thép" (The Iron Girl), so sánh với Katinka Hosszú - "Iron Lady" của Hungary, nhờ sức bền phi thường và bảng thành tích đồ sộ.

Với những ai theo dõi Ánh Viên, ngoài ngưỡng mộ tài năng, điều đọng lại chính là sự khiêm nhường của kình ngư trẻ. Trả lời báo chí khi vừa bước xuống từ bục huy chương, Ánh Viên cho biết: "Mỗi khi thi đấu, dù đạt HCV nhưng nếu không đạt những cột mốc thành tích đạt ra trước đó thì tôi không bao giờ hài lòng. Mỗi ngày tôi phải tiến lên và điều đó giúp tôi có được sự tiến bộ. Để trở thành VĐV không thể thay thế của bơi lội Việt Nam trong tương lai, tôi không được tự dễ dãi hài lòng với bản thân mình". Có lẽ, chính nhờ khao khát cải thiện bản thân không ngừng, không tự mãn hay hài lòng với những thành tích, đã làm nên một Ánh Viên ý chí đến vậy. Viên từng nói: "Nếu một đứa trẻ thắng liên tục từ khi còn nhỏ, nó sẽ nghĩ rằng mình giỏi rồi, không cần cố gắng nữa. Tôi phải bỏ đi suy nghĩ đó để chuẩn bị cho các kỳ thi đấu khắc nghiệt".

SEA Games 29 năm 2017 tại Malaysia tiếp tục chứng kiến màn trình diễn áp đảo của Ánh Viên: 8 HCV, 2 HCB và 3 kỷ lục SEA Games. Đến SEA Games 30 năm 2019 tại Philippines, dù không còn phong độ tuyệt đối, Ánh Viên vẫn giành 6 HCV, 2 HCB và được vinh danh là VĐV xuất sắc nhất đại hội.

Trải qua 10 năm thi đấu đỉnh cao, Ánh Viên đã giành khoảng 150 huy chương các loại, trong đó có đến 25 HCV SEA Games. Không chỉ áp đảo thành tích đường đua xanh khu vực, Ánh Viên còn để lại dấu ấn ở đấu trường quốc tế với 2 HCĐ ASIAD, HCV Olympic trẻ, HCV Đại hội Thể thao Quân sự thế giới và HCB World Cup. Cô cũng là kình ngư Việt Nam duy nhất tham dự ba kỳ Olympic liên tiếp, từ London 2012, Rio 2016 đến Tokyo 2020.

"Nếu em làm tốt hơn năm đó, có lẽ sự nghiệp của em đã kéo dài"

Thành công rực rỡ đến vậy nhưng sự nghiệp của Ánh Viên không phải không có nốt trầm.

Trước ASIAD 2018, HLV Đặng Anh Tuấn tiết lộ Ánh Viên đã phải điều trị bác sĩ tâm lý vì trầm cảm kéo dài nhiều tháng. Khi ông Tuấn rời đội, cô mất đi điểm tựa tinh thần. Cộng thêm ảnh hưởng của Covid-19, việc tập huấn và thi đấu quốc tế bị gián đoạn, khiến thử thách đối với Ánh Viên càng trở nên nặng nề. Phong độ của Ánh Viên bắt đầu sụt giảm từ năm 2019, khi tại SEA Games 30 cô giành được "chỉ" 6 HCV. Dù vẫn đủ để được vinh danh là VĐV xuất sắc nhất đại hội, nhưng không còn là Ánh Viên "bất khả chiến bại" như trước.

"Nếu em làm tốt hơn năm đó, có lẽ sự nghiệp bơi lội của em đã kéo dài hơn", Ánh Viên thổ lộ trong một cuộc phỏng vấn sau này. "Nhưng đó cũng là cơ duyên để em gặp gỡ những điều mới và chuyển hướng sang giảng dạy bơi".

Thất bại dạy cho Viên một bài học quý giá: niềm vui trong cuộc sống không chỉ đến từ huy chương, mà còn từ thời gian bên gia đình, từ trải nghiệm khác của bản thân. Những năm tháng ở đội tuyển bơi lội Việt Nam đồng nghĩa với sự hy sinh gần như mọi khoảng thời gian cá nhân. Mỗi năm, Ánh Viên chỉ có 7 ngày phép; mỗi tuần chỉ được nói chuyện điện thoại với bố mẹ nửa tiếng; tuyệt đối không được sử dụng mạng xã hội hay điện thoại riêng. Quy định khắt khe còn bao gồm việc không được trang điểm, sơn móng tay hay chăm chút ngoại hình. Tác động của nước hồ bơi khiến tóc cô bạc dần, da sạm đi.

Đại hội Thể dục Thể thao toàn quốc 2022 đánh dấu giải đấu cuối cùng của Ánh Viên. Kình ngư sinh năm 1996 giành tổng cộng 21 huy chương vàng cá nhân và đồng đội cho đoàn Quân đội, trước khi chính thức chia tay sự nghiệp VĐV. "12 năm là một chặng đường bơi lội, nên bây giờ em muốn sống cuộc sống bình thường, tự do và học hỏi thêm nhiều thứ mới nữa. Ánh Viên sẽ không tham dự SEA Games vì Ánh Viên không đủ khả năng cũng như sức khoẻ không còn tốt như trước để đạt được thành tích tốt. Ánh Viên xin cảm ơn tất cả", Ánh Viên thổ lộ, khép lại hành trình không chỉ là chuỗi huy chương và kỷ lục, mà còn là câu chuyện về nghị lực, về khả năng đứng lên sau thất bại, và về những hy sinh thầm lặng để giành vinh quang.

"Học bơi dễ lắm, để Viên chỉ cho"

Điều khiến Ánh Viên trở nên đặc biệt hơn cả chính là hành trình chuyển mình đầy ý nghĩa sau khi giải nghệ.

Giã từ sự nghiệp VĐV nhưng Ánh Viên không rời xa bơi lội. Ngược lại, cô tìm thấy niềm hạnh phúc mới qua việc giảng dạy và truyền cảm hứng cho trẻ em. Với khẩu hiệu nổi tiếng trên mạng xã hội: "Học bơi dễ lắm, để Viên chỉ cho", cô thu hút sự quan tâm lớn trên TikTok và các nền tảng khác. Ánh Viên hướng dẫn kỹ thuật bơi, kỹ thuật nổi và chia sẻ những kinh nghiệm quý báu của mình, đồng thời lan tỏa tình yêu với môn thể thao này tới thế hệ mới.

Cuộc sống của Ánh Viên sau giải nghệ cũng thay đổi theo hướng tích cực. Cô đầu tư nhiều hơn cho bản thân, từ việc chăm sóc ngoại hình đến tham gia các hoạt động giải trí. Từ một cô gái nhút nhát, ít nói, Ánh Viên giờ đây trở thành gương mặt nổi bật trên các chương trình truyền hình. Khi góp mặt trong hai tập mới nhất của Running Man Vietnam mùa 3, nữ kình ngư liên tục xé bảng tên đối thủ, để lại ấn tượng mạnh với khán giả và nhận được lời khen từ Trấn Thành và các nghệ sĩ khác.

Không chỉ thành công trên sân bơi, Ánh Viên còn chú trọng học vấn. Năm 2023, cô tốt nghiệp với tấm bằng loại giỏi khoa Huấn luyện thể thao, Đại học Thể dục Thể thao TP.HCM, và hiện đang theo học cao học ngành Giáo dục học. Song song với việc học, cô tiếp tục tham gia giảng dạy bơi và góp mặt trong các hoạt động cộng đồng, giữ vững sức ảnh hưởng và hình ảnh tích cực trong mắt công chúng.

Dẫu đã rời xa các kỳ SEA Games, hình ảnh của Ánh Viên vẫn hiện diện trên mỗi đường bơi xanh, trên mạng xã hội và trong lòng người hâm mộ. "Tiểu tiên cá" của Việt Nam không chỉ làm rạng danh quốc gia trên đấu trường quốc tế, mà còn truyền cảm hứng cho hàng triệu người trẻ biết rằng, mỗi thử thách đều là cơ hội để trưởng thành và vươn tới những ước mơ lớn lao hơn.