Trong buổi gặp Đoàn Thể thao Việt Nam tại Thái Lan trước thềm Lễ khai mạc SEA Games 33, Bộ trưởng Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng nhấn mạnh một điểm then chốt: Mỗi vận động viên, mỗi huấn luyện viên bước ra đấu trường quốc tế đều đang đại diện cho hình ảnh văn hoá của quốc gia, chứ không chỉ thi đấu cho thành tích cá nhân hay thành tích ngành.

Thông điệp này đặt hoạt động thể thao trong khuôn khổ rộng hơn. Thành tích, huy chương, thứ hạng vẫn là mục tiêu cụ thể, nhưng phía sau là câu chuyện về diện mạo, phẩm chất, phong cách của một đất nước được thể hiện qua những con người cụ thể trên sân đấu.

Khi đại diện quốc gia, vận động viên và huấn luyện viên được nhìn nhận như những nhân vật mang theo cả một "hệ quy chiếu" văn hoá: Cách họ thi đấu, phản ứng, giao tiếp, xuất hiện trước công chúng đều trở thành chi tiết phản ánh nền tảng ấy.

Ở đấu trường quốc tế, phần đông khán giả và truyền thông không có đủ điều kiện tiếp xúc trực tiếp với đời sống xã hội của từng nước. Họ "gặp" Việt Nam thông qua đoàn thể thao: màu áo, cách xếp hàng, nghi thức chào cờ, biểu cảm khi nghe quốc ca, thái độ trên bục nhận huy chương, phản ứng trong cuộc họp báo… 

Những khoảnh khắc đó, dù ngắn, lại là những hình ảnh dễ ghi nhớ nhất. Một lần bắt tay dứt khoát với đối thủ, một cái gật đầu khiêm tốn sau chiến thắng, một cử chỉ chia sẻ với người thua cuộc… đều có thể được hiểu như biểu hiện của tính cách dân tộc.

Từ góc nhìn này, thể thao trở thành không gian thử thách và bộc lộ văn hoá ở trạng thái trực tiếp, ít được che chắn. Luật chơi rõ, áp lực lớn, mọi hành vi đều diễn ra trước máy quay, trước công chúng. Sự điềm tĩnh hay thiếu kiềm chế, thái độ tôn trọng hay phản ứng cực đoan đều lập tức bị ghi lại và lan truyền trên truyền thông, mạng xã hội. Trong bối cảnh đó, việc Bộ trưởng nhấn mạnh vai trò đại diện hình ảnh quốc gia của vận động viên và huấn luyện viên cho thấy ông nhìn rõ đặc điểm: thể thao đỉnh cao luôn gắn chặt với hình ảnh công khai của đất nước.

Thông điệp ấy cũng cho thấy sự chuyển dịch trong cách nhìn nhận về vị trí của thể thao trong đời sống quốc gia. Thể thao không chỉ bị giới hạn ở phạm vi "ngành thể dục thể thao" với các chỉ tiêu kỹ thuật, mà gắn chặt với văn hoá và uy tín quốc gia. Một đoàn thể thao tổ chức bài bản, giữ kỷ luật tốt, có tác phong chuyên nghiệp, thi đấu quyết liệt nhưng không gây ra những hình ảnh phản cảm… dễ tạo dựng niềm tin rằng đó là sản phẩm của một môi trường xã hội ổn định, có trật tự, biết tôn trọng luật chơi chung.

Ở chiều ngược lại, những hành vi thiếu chuẩn mực, những vụ việc gây tranh cãi, những phát ngôn dễ dãi từ phía các nhân vật mang áo đội tuyển quốc gia thường lập tức vượt khỏi ranh giới cá nhân. Chúng nhanh chóng được gắn với tên quốc gia trên tiêu đề bản tin, trên dòng tít truyền thông quốc tế, từ đó làm nảy sinh những ấn tượng không thuận lợi về văn hoá ứng xử, dù nền thể thao đó có thể đang sở hữu nhiều thành tích chuyên môn đáng kể.

Cách Bộ trưởng lựa chọn nhấn mạnh vai trò "đại diện hình ảnh văn hoá" còn cho thấy một tầng ý nghĩa khác: thành tích thể thao và văn hoá ứng xử xuất hiện song song trước công chúng quốc tế. Người xem có thể khâm phục một thành tích, nhưng ấn tượng lâu dài thường gắn với cách thành tích đó được tiếp nhận, với thái độ của người thắng và người thua. Một vận động viên giành huy chương trong tâm thế biết tôn trọng đối thủ, giữ được sự cân bằng trong biểu cảm, ứng xử ổn định trước báo chí, thường được nhớ đến như một gương mặt tiêu biểu không chỉ của thể thao, mà của cả một nền văn hoá.

Đoàn thể thao Việt Nam tại lễ khai mạc SEA Games 33 tối ngày 9/12

Khi Bộ trưởng nói đến việc mỗi người trong đoàn phải đại diện cho hình ảnh văn hoá quốc gia, có thể thấy một nỗ lực gắn thể thao với chiến lược xây dựng hình ảnh Việt Nam trong khu vực và trên thế giới. Những sự kiện thể thao không chỉ là cuộc so tài mà còn là "sân khấu" nơi mỗi quốc gia trình bày bản thân bằng hình thức sinh động nhất: con người thật, tình huống thật, cảm xúc thật. Đó là "kênh" hình ảnh khó dàn dựng, khó che giấu, do đó cũng đáng tin nhất.

Từ điểm nhìn ấy, thành tích thể thao có thêm một ý nghĩa khác ngoài huy chương. Nó là dịp để hình ảnh Việt Nam xuất hiện dày đặc hơn trên các kênh truyền thông khu vực và quốc tế, đồng thời là cơ hội để những đường nét văn hoá Việt Nam - sự điềm tĩnh, kỷ luật, khả năng chịu áp lực, cách tôn trọng đối thủ, cách tiếp nhận kết quả - được nhìn thấy rõ hơn. Một chiến thắng thể thao kèm theo hình ảnh ứng xử chuẩn mực tạo nên "hiệu ứng kép": vừa khẳng định năng lực thi đấu, vừa củng cố vị thế văn hoá.

Đoàn thể thao Việt Nam Việt Nam tham dự SEA Games với tổng số 1.165 thành viên, trong đó có 842 vận động viên

Tựu chung, khi người đứng đầu ngành văn hóa nhấn mạnh rằng, mỗi vận động viên, mỗi huấn luyện viên bước ra đấu trường quốc tế là đang đại diện cho hình ảnh văn hoá của quốc gia, thông điệp không dừng ở khía cạnh tinh thần. Nó xác lập một cách hiểu mới về thể thao đỉnh cao: thể thao là một phần của "bản sắc quốc gia trước công chúng quốc tế". Thành tích và văn hoá cùng song hành, cách thi đấu và cách hiện diện trở thành hai mặt gắn chặt với nhau trong ấn tượng về một đất nước.

Tối 9/12/2025, trên SVĐ Rajamangala (Bangkok) diễn ra Lễ khai mạc SEA Games 33 với chủ đề "Chúng ta là một”, nước chủ nhà Thái Lan cam kết mang đến một chương trình nghệ thuật đỉnh cao, kết hợp hài hòa giữa văn hóa truyền thống rực rỡ và công nghệ sân khấu hiện đại bậc nhất