Cùng với đó, Tổng Bí thư Tô Lâm nêu rõ: "Bên cạnh các nhiệm vụ về chính trị - đối ngoại, ngành Ngoại giao và những người làm công tác đối ngoại còn phải thực hiện thắng lợi nhiệm vụ trọng tâm là phục vụ phát triển bền vững đất nước trong kỷ nguyên mới".

Không khó nhận ra: Khi sử dụng 2 khái niệm "từ sớm" và "từ xa" Tổng Bí thư Tô Lâm đã xác lập một tư duy chiến lược cho ngành ngoại giao Việt Nam trong bối cảnh hiện tại. Ở đó, "từ sớm" gắn với sự tỉnh táo nhận diện mọi nguy cơ cũng như tiềm năng ngay vào thời điểm manh nha, còn "từ xa" lại yêu cầu khả năng mở rộng tầm quan sát và hành động của ngành ngoại giao trên "bàn cờ" thế giới.

Nhìn lại, cách tiếp cận này chính là sự kế thừa kinh nghiệm lịch sử của một dân tộc từng trải qua nhiều biến cố, luôn biết tranh thủ sự ủng hộ từ quốc tế, cũng như chủ động xây dựng thế trận ngoại giao để bảo vệ nền độc lập ngay từ những ngày lập quốc. Trong dòng chảy ấy, Tổng Bí thư nhắc tới việc ngành ngoại giao "được Chủ tịch Hồ Chí Minh trực tiếp chỉ đạo, rèn luyện và dẫn dắt trên cương vị Bộ trưởng Ngoại giao đầu tiên" - một minh chứng về việc chúng ta sớm coi đây là mặt trận chính yếu để bảo vệ chính quyền cách mạng còn non trẻ.

Tương tự, qua lời người đứng đầu Đảng Cộng sản Việt Nam, ngoại giao luôn song hành cùng chính trị và quân sự, trở thành một lực lượng tiên phong trong suốt 30 năm đấu tranh giành độc lập, thống nhất đất nước. Tại đó, thế trận "vừa đánh vừa đàm" đã giúp Việt Nam tranh thủ sự ủng hộ quốc tế, kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại để đưa cách mạng giành thắng lợi. Tới ngày thống nhất, ngoại giao tiếp tục giữ vai trò đi đầu trong một giai đoạn mới: kiên trì phá thế bao vây, cấm vận, thúc đẩy hội nhập quốc tế, kiến tạo cục diện thuận lợi cho Đổi mới.

Tổng Bí thư Tô Lâm và các đại biểu xem trưng bày ảnh tại Lễ kỷ niệm

Những khái quát của Tổng Bí thư cho thấy: Trong mọi giai đoạn của lịch sử, ngoại giao Việt Nam luôn đứng ở tuyến đầu - nơi trí tuệ và bản lĩnh thay thế tiếng súng để tạo lập vị thế, gìn giữ bản sắc, bảo vệ chủ quyền và củng cố uy tín của dân tộc.

Từ dòng chảy ấy, khi nhấn mạnh "đối ngoại - ngoại giao phải vươn lên tầm cao mới", Tổng Bí thư Tô Lâm trước hết chỉ ra sự biến đổi căn bản về bối cảnh. Ông nói: "Thế giới đang trải qua những thay đổi to lớn, những bước ngoặt mang tính thời đại. Đất nước Việt Nam ta đang đứng trước kỷ nguyên phát triển mới của dân tộc".

Nhận xét này gắn với một thực tế đã được xác lập: môi trường quốc tế hiện nay đã rất khác so với thời chiến tranh hay những năm đầu Đổi mới. Trật tự toàn cầu luôn vận động trong trạng thái phức tạp và khó dự đoán, với cơ hội và rủi ro cùng đan xen.

Tổng Bí thư Tô Lâm, các đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Đảng Nhà nước và các đại biểu dự Lễ kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống ngành Ngoại giao Việt Nam

Trong bức tranh đầy biến động ấy, Việt Nam bước vào một kỷ nguyên mới, với hàng loạt cải cách mạnh mẽ trên nhiều lĩnh vực. Để rồi, tất yếu, sự cộng hưởng từ xu thế chuyển động - cả trong và ngoài nước - đã đặt cho ngành ngoại giao những thách thức cũng như kỳ vọng mới.

"Biến thách thức thành cơ hội" và "phục vụ phát triển bền vững đất nước trong kỷ nguyên mới", ngoại giao không thể chỉ bó hẹp trong việc xử lý các mối quan hệ quốc tế, mà phải được đặt vào vị trí chủ động kiến tạo.

Tại đó, ngành ngoại giao vừa bảo vệ chủ quyền, vừa mở ra những không gian hợp tác mới, thu hút nguồn lực, công nghệ và tri thức cho sự phát triển lâu dài của dân tộc. Xa hơn, ngoại giao cần tham gia định hình các chuẩn mực và trật tự quốc tế, góp phần tác động tới cục diện chung và khẳng định ảnh hưởng của Việt Nam trên thế giới.

Từ tuyến đầu bảo vệ chính quyền còn non trẻ, từ vũ khí sắc bén trong cuộc đấu tranh giành độc lập hay cây cầu giúp đất nước hội nhập với thế giới, ngành Ngoại giao trở thành trụ cột chiến lược, tham gia kiến tạo cho sự phát triển của Việt Nam trong dòng chảy toàn cầu. Đó là sự tin cậy được Đảng và Nhà nước gửi gắm qua lời Tổng Bí thư.

Và tất nhiên, ở hành trình ấy, con người vẫn là một trong những yếu tố quyết định nhất của mặt trận ngoại giao. Lễ kỷ niệm 80 năm thành lập ngành Ngoại giao (diễn ra sáng 26/8) đã chứng kiến khoảnh khắc Tổng Bí thư Tô Lâm trao tặng danh hiệu Anh hùng Lao động cho bà Nguyễn Thị Bình - nguyên Phó Chủ tịch nước, nguyên Bộ trưởng Ngoại giao Chính phủ cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam.

Với rất nhiều người Việt Nam, hình ảnh "madame Bình" tại Hội nghị Paris (1968 - 1973) luôn đầy sức hút về tính biểu tượng: bằng trí tuệ và bản lĩnh, bà góp phần trực tiếp xoay chuyển cục diện chiến tranh, chứng minh sức mạnh của ngoại giao trong việc bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa, với lý lẽ và chính nghĩa. Ở đó, ngoại giao không chỉ là câu chuyện của quyết sách và chiến lược, mà còn là sự hiện thân của những con người cụ thể - những cá nhân sẵn sàng gánh vác trọng trách lịch sử bằng trí tuệ, khí phách và tinh thần phụng sự Tổ quốc của mình.

Bởi vậy, khi Tổng Bí thư nhấn mạnh, cán bộ ngoại giao phải "vừa hồng vừa chuyên, vững mạnh về chính trị, trong sạch về đạo đức, tinh thông về chuyên môn, hiện đại trong tư duy và phong cách", đó không phải là sự kỳ vọng, mà là những chuẩn mực được đặt ra từ thực tế lịch sử.

Nếu trong quá khứ, những gương mặt như bà Nguyễn Thị Bình đã trở thành biểu tượng của trí tuệ và bản lĩnh ngoại giao Việt Nam, thì hôm nay đất nước cần - và có thể kỳ vọng vào - một thế hệ ngoại giao mới, đủ năng lực và nhiệt huyết để gánh vác trọng trách trong một không gian quốc tế cũng đã rộng lớn hơn và phức tạp hơn.  

Hình ảnh bà Nguyễn Thị Bình nhận huân chương trong lễ kỷ niệm 80 năm của ngành ngoại chính là sự kết nối quá khứ với hiện tại. Ở đó, từ những ngày đầu dựng nước cho tới hành trình vượt qua chiến tranh, phá thế bao vây và hội nhập quốc tế, từ Hội nghị Paris năm 1973 đến các diễn đàn toàn cầu hôm nay, ngoại giao Việt Nam luôn chứng minh vị thế tuyến đầu - không chỉ bảo vệ, mà còn hiện thực hóa khát vọng vươn lên của một dân tộc.

Bài: Đông Mai
Ảnh: Thống Nhất - An Đăng/TTXVN
Báo Thể thao và Văn hóa