(TT&VH) - Cùng với tờ trình đề nghị đặt tên phố cho Đào Cam Mộc - người có công tôn phù Lý Công Uẩn lên ngôi vua (xem TT&VH số ra ngày 19/8), PGS Hà Đình Đức còn có tờ trình đề nghị thay tên Đông Quan trên đường phố ở phường Quan Hoa, Q. Cầu Giấy, Hà Nội.
Theo lý giải của PGS Đức, căn cứ theo Từ điển Hà Nội địa danh của Bùi Thiết (NXB Văn hóa Thông tin, 1993) thì “Đông Đô (thành) là tên gọi của thành Thăng Long do Hồ Quý Ly đổi từ năm 1397. Năm 1407 nhà Minh cho đổi là Đông Quan” (tr. 124). Như vậy tên Đông Quan là do nhà Minh đặt với hàm ý kỳ thị kinh đô Đại Việt, chỉ được ví như cửa quan phía Đông của nhà nước phong kiến Trung Hoa.
Biển ngõ đường phố Đông Quan ở Hà Nội
Sau chiến thắng Tốt Động, Chúc Động của nghĩa quân Lam Sơn, quân Minh co cụm về thành Đông Quan nằm chờ viện binh. Nghĩa quân vây hãm thành Đông Quan. Quân Minh phải chấp nhận mở Hội thề Đông Quan và xin rút quân về nước, chấm dứt 20 năm Minh thuộc. Năm 1428 Lê Lợi lên ngôi Hoàng đế, thành Đông Quan lấy lại tên cũ là thành Đông Đô. Khi nhà Lê xây dựng Lam Kinh (gọi là Tây Kinh), nên Đông Đô gọi là Đông Kinh.
Tra trong cuốn “Phố và Đường Hà Nội”, NXB Giao thông Vận tải, năm 2004 dày hơn 800 trang của Nhà Hà Nội học Nguyễn Vinh Phúc không tìm thấy tên phố Đông Quan.
Vì vậy, PGS Đức đề nghị Hội đồng đặt đổi tên đường phố của Hà Nội cần kiểm tra xem xét và sớm đặt tên mới cho đường phố này.
Đông Kinh