Chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát trên phạm vi cả nước trong năm 2025 là nhiệm vụ chính trị đặc biệt, chủ trương lớn có ý nghĩa quan trọng và nhân văn sâu sắc của Đảng, Nhà nước ta, góp phần đưa đất nước tiến vào kỷ nguyên mới. 

Với 334.234 căn nhà được xây mới và sửa chữa, về đích sớm trước 5 năm 4 tháng so với mục tiêu Nghị quyết 42-NQ/TW, ngày 24/11/2023 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII đề ra và trước 4 tháng so với mục tiêu khi Phát động phong trào thi đua, việc hoàn thành xóa nhà tạm, nhà dột nát là một kỳ tích trong công cuộc giảm nghèo bền vững, "công trình quốc gia đặc biệt" của "ý Đảng, lòng dân", của "tình dân tộc, nghĩa đồng bào", có ý nghĩa chính trị, xã hội, nhân văn sâu sắc.

Trong nhiều năm qua, Đảng và Nhà nước ta luôn kiên định mục tiêu phát triển đất nước đi đôi với bảo đảm an sinh xã hội, không hy sinh tiến bộ và công bằng xã hội để chạy theo tăng trưởng kinh tế thuần túy. Việc bảo đảm an sinh xã hội, đặc biệt cho người yếu thế, người nghèo, người có công với cách mạng… luôn được Đảng và Nhà nước quan tâm.

Trong hệ thống chính sách xã hội, chính sách về nhà ở có vai trò đặc biệt quan trọng. Điều 59 Hiến pháp quy định Nhà nước có trách nhiệm tạo điều kiện để mọi người có chỗ ở. Thực tiễn cho thấy, muốn giảm nghèo nhanh và bền vững, người dân phải có nhà ở an toàn, nếu không có nhà ở người nhân khó có thể an cư, và thoát nghèo

Ngày 24/11/2023, Ban Chấp hành Trung ương Đảng ban hành Nghị quyết số 42-NQ/TW về tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng chính sách xã hội, trong đó đặt ra mục tiêu đến năm 2030 sẽ xóa bỏ hoàn toàn tình trạng nhà tạm, nhà dột nát cho hộ nghèo, hộ cận nghèo và người dân bị ảnh hưởng bởi thiên tai, biến đổi khí hậu.

Theo đó, công tác nhà ở cho nhân dân, nhất là hộ chính sách, hộ nghèo, hộ cận nghèo đã đạt được những kết quả nhất định, tuy nhiên, kết quả rà soát cuối năm 2023 cho thấy cả nước vẫn còn gần 400.000 căn nhà tạm, nhà dột nát, chưa đảm bảo "3 cứng", thiếu hụt về chất lượng, vẫn còn nhiều hộ dân sống trong những căn nhà đơn sợ, tạm bợ, không đảm bảo an toàn tối thiểu. Nếu vẫn tiếp tục với cách làm như trước đây sẽ dẫn tới phân tán nguồn lực hỗ trợ, không xác định được đối tượng ưu tiên cần hỗ trợ nhà ở, thiếu nhất quán trong lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức triển khai thực hiện, khó khăn trong huy động nguồn lực, triển khai manh mún, hiệu quả chưa cao và không thể đạt mục tiêu hoàn thành xóa nhà tạm, nhà dột nát trong những năm tới.

Từ kinh nghiệm của Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể chính trị và một số địa phương, từ cuối năm 2023, Thủ tướng Phạm Minh Chính, Chủ tịch Hội đồng Thi đua-Khen thưởng Trung ương đã quyết định phát động phong trào thi đua cả nước chung tay xóa nhà tam, nhà dột nát giai đoạn 2024-2025.

Ngày 13/4/2024, tại Hòa Bình, Thủ tướng Chính phủ, Chủ tịch Hội đồng Thi đua-Khen thưởng Trung ương đã phát động và kêu gọi cả nước quyết tâm xóa nhà tạm, nhà đột nát vào cuối năm 2025.

Ngày 5/10/2024, tại Hà Nội, trong chương trình Mái ấm cho đồng bào tôi, Chính phủ, Thủ tướng phát động cao điểm "450 ngày đêm" hoàn thành xóa nhà tạm, nhà đột nát trên phạm vi cả nước trước ngày 31/10/2025. Trong quá trình triển khai, nhờ bám sát thực tiễn, nhận định chính xác tình hình, khi thấy có thời cơ kết thúc sớm hơn, với tinh thần "thần tốc hơn nữa, quyết liệt hơn nữa", Ban Chỉ đạo Trung ương quyết định rút ngắn thời gian, phấn đấu hoàn thành trước ngày 31/8/2025, đúng vào dịp kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9.

Thực hiện Chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát, từ đầu năm đến nay (tính đến tháng 5/2025), tỉnh Tuyên Quang đã hoàn thành đưa vào sử dụng, đồng thời khởi công, xây dựng hơn 5.900 hộ/6.928 hộ, đạt 85,33% kế hoạch. Tổng kinh phí hỗ trợ làm nhà toàn tỉnh hơn 253,3 tỷ đồng và đóng góp, huy động hơn 90.600 ngày công hỗ trợ xóa nhà tạm, nhà dột nát trên địa bàn toàn tỉnh. Ảnh: Quang Cường – TTXVN

Với lời kêu gọi của Thủ tướng "ai có gì giúp nấy, ai có công giúp công, có của giúp của, ai có nhiều giúp nhiều, có ít giúp ít", Chương trình và phong trào thi đua "Cả nước chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát trong năm 2025" được toàn Đảng, cả hệ thống chính trị, toàn quân, toàn dân, các doanh nghiệp, tổ chức tích cực hưởng ứng tham gia. Các địa phương đã tích cực triển khai nhiều chương trình, dự án hỗ trợ xây dựng nhà ở, đặc biệt dành cho các gia đình chính sách, hộ nghèo và đồng bào dân tộc thiểu số. Bên cạnh nguồn ngân sách của Nhà nước, Chương trình nhận được sự hỗ trợ mạnh mẽ từ các tổ chức xã hội, doanh nghiệp và cá nhân hảo tâm. Nhiều mô hình sáng tạo đã ra đời, như việc doanh nghiệp tài trợ vật liệu xây dựng, người dân địa phương đóng góp ngày công lao động, hay các tổ chức đoàn thể kêu gọi kinh phí qua các chiến dịch cộng đồng.

Có thể thấy, việc hỗ trợ xây dựng, sửa chữa nhà ở để xoá nhà tạm, nhà dột nát cho hộ nghèo, hộ cận nghèo là một trong những chủ trương, việc làm có ý nghĩa nhân văn sâu sắc, giúp hộ nghèo, hộ cận nghèo có nhà ở ổn định, "an cư lạc nghiệp", từng bước vươn lên thoát nghèo bền vững. Chương trình còn lan tỏa giá trị nhân văn đến mọi tầng lớp Nhân dân. Những người từng được hỗ trợ lại trở thành người giúp đỡ các hộ khó khăn hơn. Điều này tạo nên một vòng tròn tương trợ bền vững trong xã hội.

Hội Chữ thập đỏ Huế chung tay xoá nhà tạm. Trong ảnh: Ban tổ chức trao tượng trưng ngôi nhà sau khi hoàn thành cho gia đình chị Nguyễn Thị Đài Loan (trú tại thành phố Huế). Ảnh: Văn Dũng-TTXVN

Hơn cả một chính sách an sinh, Chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát trên phạm vi cả nước còn là bài học về sự đoàn kết, đồng sức đồng lòng giữa Nhà nước và Nhân dân, về tinh thần tương thân tương ái. Đó là "nền móng" cho một tương lai tốt đẹp, nơi không ai bị bỏ lại phía sau, nơi mỗi người dân đều có quyền sống trong một ngôi nhà an toàn, ấm áp và đầy hy vọng.

Được sự quan tâm, chỉ đạo thường xuyên, sâu sát của các lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Chính phủ, nhất là Tổng Bí thư Tô Lâm, Thủ tướng Phạm Minh Chính, với tư tuy và cách làm sáng tạo của các cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, đến nay, sau 1 năm 4 tháng 13 ngày kể từ ngày phát động và 10 tháng 21 ngày triển khai cao điểm 450 ngày đêm, đến nay: Việt Nam đã cơ bản hoàn thành mục tiêu xóa nhà tạm, nhà dột nát trên phạm cả nước, về đích sớm hơn 5 năm 4 tháng so với mục tiêu tại Nghị quyết 42. Xóa 334.234 căn nhà tạm, nhà dột nát với tổng kinh phí gần 50.000 tỷ đồng được triển khai trong chương trình. Trong đó, hơn 24 nghìn tỷ đồng Nhà nước đã cho phép sử dụng 5% tiết kiệm chi thường xuyên năm 2024 là 5.070 tỷ đồng và từ 1.940 tỷ đồng từ tăng thu ngân sách 2024 để hỗ trợ nhà ở cho người có công với cách mạng và thân nhân liệt sĩ.

Nhiều địa phương đã chủ động, sáng tạo, huy động nguồn lực hỗ trợ cao hơn mức quy định của Trung ương, như: Tuyên Quang, Thanh Hóa: 80 triệu đồng/hộ, Hà Nam (nay là Ninh Bình) 120 triệu đồng/hộ xây dựng mới. 60% hộ gia đình đã tự huy động thêm nguồn lực xây dựng cao hơn mức hỗ trợ. Đồng thời, huy động 2,7 triệu ngày công lao động và hơn 454.000 lượt người tham gia hỗ trợ người dân.

Các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp, các cá nhân, các nhà hảo tâm và nhân dân các dân tộc tại tỉnh Kon Tum ủng hộ hơn 3,5 tỷ đồng tại lễ phát động Phong trào thi đua “Chung tay xoá nhà tạm, nhà dột nát”. Ảnh: Khoa Chương - TTXVN

Bên cạnh đó, một số bộ, cơ quan đã huy động nguồn lực và hỗ trợ rất lớn cho Chương trình, như: Bộ Quốc phòng đã hỗ trợ gần 1.000 tỷ đồng, huy động 140.983 lượt cán bộ, chiến sĩ, dân quân với 414.526 ngày công và 62.916 lượt phương tiện; Bộ Công an đã hỗ trợ trên 790 tỷ đồng, huy động hơn 27.400 lượt cán bộ, công an nhân dân với 534.000 ngày công và hỗ trợ nguyên vật liệu xây dựng; ngành Ngân hàng đã hỗ trợ khoảng 1.815,15 tỷ đồng; Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã huy động thông qua Quỹ "Vì người nghèo" Trung ương hơn 125,88 tỷ đồng, Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh các cấp trên cả nước đã đóng góp 485.715 ngày công lao động.

Nhiều mô hình, cách làm hay được triển khai, như: Mô hình "Mỗi người một tay để xây mái ấm" tại Lâm Đồng; mô hình "Nghĩa xóm làng, tấc vàng cũng hiến" ở Tuyên Quang; mô hình "3 cứng trong lòng dân" ở Quảng Trị; mô hình "Tấc đất nghĩa tình" ở Bắc Giang (cũ); mô hình "Thành lập đội thanh niên xung kích, đội mô tô tình nguyện tham gia giúp các hộ dân vận chuyển, xây dựng nhà ở miễn phí" ở Hà Giang (cũ); mô hình "tổ đội xung kích tình nguyện" tại các xã miền núi của tỉnh Quảng Nam (cũ); tỉnh Lào Cai thành lập các "tổ đổi công" giúp nhau xây dựng nhà; tỉnh Vĩnh Long có mô hình 1 ngày dã ngoại giúp dân, mô hình đồng hành cùng người nghèo, mô hình nghe dân nói, làm dân tin...

Qua chương trình và phong trào thi đua, xuất hiện nhiều tập thể và cá nhân tiêu biểu: Bộ Quốc phòng, Bộ Công an, ngành ngân hàng, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và nhiều tỉnh, thành phố đã có đóng góp lớn, trách nhiệm cao. Thường trực Hội đồng Thi đua-Khen thưởng Trung ương đã trình Đảng và Nhà nước tặng nhiều huân chương, bằng khen cho các tập thể, cá nhân có thành tích đặc biệt xuất sắc.

Tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc Tổng kết Chương trình và Phong trào thi đua "Cả nước chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát trong năm 2025" ngày 26/8/2025, Thủ tướng Phạm Minh Chính xúc động trước thành quả ngoài mong đợi của Chương trình và phong trào thi đua "Cả nước chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát". Theo Thủ tướng Phạm Minh Chính, điều quan trọng nhất là cách làm để đạt mục tiêu đề ra. Theo đó, chúng ta đã đưa ra thông điệp về tinh thần tương thân tương ái, tình dân tộc, nghĩa đồng bào, "ai có gì góp nấy, có công góp công, có của góp của, có ít góp ít, có nhiều góp nhiều"; vốn Nhà nước đóng vai trò dẫn dắt, huy động nguồn lực xã hội, nguồn lực nhân dân, doanh nghiệp, các nhà hảo tâm; người dân cũng tự mình nỗ lực, giúp đỡ người thân, bà con, bạn bè… bằng tiền, bằng của, bằng công; Quân đội, Công an phát huy vai trò nòng cốt, Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị-xã hội, các bộ ngành, địa phương đều vào cuộc; trong tổ chức thực hiện, thành lập Ban Chỉ đạo từ Trung ương tới địa phương, hoạt động thường xuyên, bám sát thực tiễn để chỉ đạo.

Khẳng định, việc hoàn thành xóa nhà tạm, nhà dột nát trên phạm vi cả nước là "công trình quốc gia đặc biệt', của "ý Đảng, lòng dân," của "tình dân tộc, nghĩa đồng bào", có ý nghĩa chính trị, xã hội nhân văn sâu sắc, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho rằng đây cũng chính là một kỳ tích Việt Nam trong công cuộc giảm nghèo bền vững, củng cố nền tảng cho quan điểm phát triển vì sự công bằng, tiến bộ xã hội và bền vững của đất nước ta trong thời kỳ mới - là thành tựu nổi bật, thiết thực chào mừng 80 năm Cách mạng tháng Tám, Quốc khánh 2/9, kỷ niệm 80 năm truyền thống Công an nhân dân và chào mừng Đại hội Đảng các cấp, tiến tới Đại hội lần thứ XIV của Đảng.

Mỗi căn nhà đều là minh chứng sống động - "một món quà", "một mái ấm", "một tình thương", sự chia sẻ với những người khó khăn, sự tri ân với người có công, hiện thực hóa chủ trương, đường lối của Đảng; thể hiện bản chất tốt đẹp, ưu việt của chế độ ta; khẳng định những giá trị nhân văn và truyền thống đạo lý tốt đẹp của dân tộc "Đền ơn đáp nghĩa", "Uống nước nhớ nguồn","Lá lành đùm lá rách"; khơi dậy lòng tự tôn, tự hào dân tộc, củng cố niềm tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng; tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc; góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, bảo đảm an sinh xã hội, củng cố quốc phòng, an ninh.

Chúng ta đã cơ bản hoàn thành mục tiêu xóa nhà tạm, nhà dột nát trên cả nước. Tuy nhiên, đây mới chỉ là một khâu quan trọng trong chính sách xã hội. Điều cốt lõi vẫn là tiếp tục đẩy mạnh sản xuất kinh doanh, tạo việc làm, sinh kế, không ngừng nâng cao chất lượng cuộc sống và đời sống vật chất, tinh thần cho nhân dân, khuyến khích người dân thoát nghèo bền vững, tiến đến làm giàu, vươn lên từ "bàn tay, khối óc, mảnh đất, khung trời, cửa biển", vượt lên chính mình, làm giàu chính đáng cho mình và đóng góp cho xã hội. Để phát huy những kết quả, thành tích đã đạt được về xoá nhà tạm, nhà dột nát, đồng thời tiếp tục làm tốt hơn nữa công tác an sinh xã hội, trong thời gian tới, Thủ tướng Phạm Minh Chính đề nghị Ban Chỉ đạo, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Ban Thi đua-Khen thưởng Trung ương, các cấp, các ngành, các địa phương tập trung vào một số nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm.

Thứ nhất, quán triệt sâu sắc và triển khai thực hiện hiệu quả Nghị quyết số 42-NQ/TW của Trung ương về tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng chính sách xã hội. Xác định việc chăm lo, hỗ trợ nhà ở đối với người có công, hộ nghèo, hộ cận nghèo, cho người dân sinh sống tại khu vực thường xuyên bị thiên tai, ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu là nhiệm vụ thường xuyên, liên tục, lâu dài. Các Bộ, ngành, địa phương cần tiếp tục rà soát, sớm hoàn thiện chính sách hỗ trợ về nhà ở.

Thứ hai, đối với 334.234 hộ đã được hỗ trợ xóa nhà tạm, nhà dột nát - đây mới chỉ là nền tảng bước đầu để "an cư" - thời gian tới cần tiếp tục hỗ trợ để các hộ này để "lạc nghiệp", phấn đấu đến năm 2030 Việt Nam cơ bản không còn hộ nghèo theo tinh thần Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 23/6/2021 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giảm nghèo bền vững đến năm 2030.

Thứ ba, Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, địa phương quán triệt chủ trương của Đảng về sử dụng ngân sách nhà nước là nguồn lực chủ yếu, nền tảng trong bảo đảm an sinh xã hội đi cùng với huy động nguồn lực xã hội, nhất là trong đào tạo nghề, giải quyết sinh kế, việc làm cho người nghèo, đồng bào dân tộc thiểu số; gắn trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền địa phương trong việc huy động, quản lý, sử dụng nguồn lực thực hiện chính sách hỗ trợ đào tạo nghề, giải quyết sinh kế, việc làm, y tế, giáo dục, nhà ở..., trước hết là đối với những hộ được hỗ trợ xóa nhà tạm, nhà dột nát.

Thứ tư, từ những kinh nghiệm thực tiễn trong phát động, tổ chức thực hiện Phong trào xóa nhà tạm, nhà dột nát trên phạm vi cả nước, Ban Thi đua-Khen thưởng Trung ương cần tiếp tục cải tiến, nâng cao hơn nữa chất lượng các phong trào thực hiện các chương trình an sinh xã hội và các phong trào khác, bảo đảm lay động được tâm can của toàn dân, toàn quân và cả hệ thống chính trị chung tay thực hiện, vì quyền lợi, nguyện vọng chính đáng của đồng bào ta.

Thứ năm, đề nghị Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị-xã hội tích cực phối hợp hơn nữa với Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương trong công tác bảo đảm an sinh xã hội. Thực hiện tốt việc giám sát, phản biện quá trình xây dựng và thực hiện chính sách an sinh xã hội; thường xuyên quan tâm, nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của người dân, kiến nghị với các cấp ủy đảng, chính quyền và các cơ quan nhà nước các cấp kịp thời giải quyết các vấn đề liên quan, bảo đảm quyền lợi người của người dân.

Thứ sáu, đề nghị Bộ Quốc phòng, Bộ Công an chỉ đạo các lực lượng vũ trang nhân dân tiếp tục phát huy truyền thống cách mạng, gắn bó máu thịt với nhân dân, vừa là lực lượng nòng cốt bảo vệ chủ quyền, an ninh quốc gia, vừa là chỗ dựa vững chắc trong phát triển kinh tế, xã hội, bảo đảm an sinh cho đồng bào, nhất là ở vùng biên giới, hải đảo, vùng sâu, vùng xa.