Ông nhấn mạnh: Chúng ta đang sống trong một thời đại mà tri thức là nguồn lực quan trọng bậc nhất của sự phát triển - là "năng lượng mới" của thế kỷ XXI.

Cũng theo người đứng đầu Đảng Cộng sản Việt Nam, trong bối cảnh thông tin đa chiều, thật giả lẫn lộn, nhiều sự kiện, vụ việc bị ngụy tạo bởi công nghệ, bởi trí tuệ nhân tạo, thì phẩm chất của trí thức càng trở nên cấp thiết. Sự chính trực, trung thực và tử tế chính là tấm khiên bảo vệ chân lý, bảo vệ con người, là nền móng cho một xã hội lành mạnh và phát triển.

Tổng Bí thư Tô Lâm và các đại biểu tại Hội nghị gặp mặt 80 đại biểu trí thức, nhà khoa học, văn nghệ sĩ trên cả nước. Ảnh: Thống Nhất – TTXVN

Dễ nhận thấy, phát biểu của Tổng Bí thư không đơn thuần là lời động viên hay sự ghi nhận thành tích. Đằng sau những khái niệm giàu sức nặng như "lực lượng tiên phong", "ngọn lửa mở đường" là sự tái khẳng định vai trò không thể thay thế của giới trí thức, khoa học, văn nghệ sĩ - từ góc nhìn của một người am hiểu sâu sắc những thăng trầm mà lực lượng này từng trải qua trong lịch sử.

Ở mỗi giai đoạn biến động, mỗi bước ngoặt của dân tộc, luôn có sự xuất hiện của những trí thức dám nghĩ khác, làm khác, vượt ra khỏi khuôn mẫu. Từ các nhà nho cấp tiến thời Trung đại đến các học giả tiên phong đầu thế kỷ XX, từ những nhà văn cổ vũ chữ Quốc ngữ đến lớp trí thức Tây học truyền bá mỹ thuật, thời trang, kịch nghệ - tất cả đều cùng chung một khát vọng: biến tri thức thành động lực phát triển, từng bước tháo bỏ những giới hạn cố hữu của dân tộc.

Gần hơn, trong lịch sử hiện đại, vào buổi đầu của cách mạng, đội ngũ trí thức là những người khơi nguồn tinh thần yêu nước, kết hợp giữa tri thức khoa học và truyền thống dân tộc để tạo nền tảng cho các phong trào lớn. Trong chiến tranh, họ trực tiếp dấn thân, phát triển kỹ thuật phục vụ quốc phòng, sáng tác các tác phẩm tiếp sức cho ý chí đấu tranh. Ở thời kỳ Đổi mới và hội nhập, họ trở thành lực lượng dẫn dắt trong nhiều lĩnh vực trọng yếu như y tế, nông nghiệp, năng lượng xanh, kinh tế số. Mọi thành tựu hôm nay, dù lớn hay nhỏ, đều in đậm dấu ấn của lớp người lặng thầm cống hiến này, bằng tài năng, trí tuệ và ý thức công dân.

Như vậy, phát biểu của Tổng Bí thư cũng chính là sự kết nối mọi đóng góp của trí thức qua suốt chiều dài lịch sử - để khẳng định một điều: Họ không chỉ là những người truyền bá tri thức và văn hóa, mà còn là lực lượng định hướng xã hội, là chủ thể kiến tạo lịch sử, là động lực nâng bước dân tộc vươn lên. Và hơn hết, họ không phải là một nhóm thiểu số tách biệt, mà là những hạt nhân đổi mới, góp phần hình thành bản lĩnh và trí tuệ Việt Nam.

Ở góc độ khác, khi Tổng Bí thư nói tới "thời đại mà tri thức là nguồn lực quan trọng bậc nhất… là năng lượng mới của thế kỷ XXI", đó cũng là cách ông đặt vấn đề vào bối cảnh hiện tại - một thế giới mà mọi giá trị và mô hình truyền thống đang không ngừng bị thách thức bởi công nghệ số, trí tuệ nhân tạo và những biến động toàn cầu.

Điểm nổi bật trong phát biểu ấy là cách Tổng Bí thư nhìn thẳng vào tính chất phức tạp của kỷ nguyên số - nơi mà thật giả khó phân, và nhiều câu chuyện có thể bị dựng lên hoặc thao túng bởi AI, dữ liệu lớn. Trong bối cảnh ấy, phẩm chất của trí thức - sự chính trực, trung thực và tử tế - trở thành hàng rào cuối cùng bảo vệ chân lý và niềm tin xã hội.

Đây chính là lời tôn vinh cao nhất dành cho đội ngũ trí thức, nhà khoa học, văn nghệ sĩ - những người được kỳ vọng sẽ giữ gìn đạo đức, lý trí và tinh thần nhân văn trong một thế giới biến động. Năng lực lớn nhất của trí thức không chỉ nằm ở lượng tri thức sở hữu, mà ở bản lĩnh phân tích, kiểm chứng, phản biện vì lợi ích quốc gia, lợi ích dân tộc lên trên hết.

Và thực tế lịch sử đã minh chứng: ở mọi thời đại, giới trí thức chỉ thực sự mang giá trị khi họ không chỉ sáng tạo mà còn dấn thân để bảo vệ chân lý và đạo lý. Một xã hội mà trí thức không dám hoặc không đủ sức lên tiếng vì sự thật - là một xã hội đang tự đánh mất những giá trị nền tảng, cũng như điểm tựa tinh thần cho sự phát triển bền vững.

Từ những phẩm chất được nhấn mạnh, thông điệp của Tổng Bí thư Tô Lâm còn gắn với một tầm nhìn xuyên suốt: Trí thức, nhà khoa học, văn nghệ sĩ là "nguyên khí quốc gia", là mạch nguồn cho sự trường tồn của đất nước.

Không dừng lại ở tính biểu trưng, đó là lời khẳng định gắn với một triết lý phát triển căn bản: Việt Nam chỉ có thể đi xa trong kỷ nguyên mới khi biết đặt tri thức làm nền tảng, và trao quyền dẫn dắt cho những con người ưu tú về tư duy, nhân cách và thiên chức sáng tạo.

Và, từ việc đặt niềm tin, kêu gọi đội ngũ trí thức, nhà khoa học, văn nghệ sĩ "đồng hành cùng Đảng, cùng nhân dân, phát huy cao nhất trí tuệ, phẩm chất cách mạng, lòng yêu nước", Tổng Bí thư cũng gửi đi một kỳ vọng lớn hơn: Muốn đội ngũ ấy phát huy vai trò kiến tạo giữa làn sóng chuyển động của thời đại, toàn xã hội phải tạo dựng một môi trường thuận lợi - một hệ sinh thái tri thức nơi họ có thể cống hiến, phản biện và sáng tạo một cách tự do, trung thực và có trách nhiệm.

Chương trình biểu diễn nghệ thuật của lực lượng văn nghệ sĩ TP.HCM tham gia Tổng duyệt chuẩn bị Lễ kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Ảnh chụp sáng 27/4/2025. Ảnh: Thanh Vũ - TTXVN

Bài: ĐÔNG MAI
Báo Thể thao & Văn hóa