Sáng 25/11, Quốc hội thảo luận tại tổ về chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn 2026-2035; chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026 - 2035.

Phát biểu tại thảo luận tổ, Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định, y tế và giáo dục là những trụ cột quan trọng của xã hội. Đây không chỉ là mục tiêu mà còn là động lực phát triển nguồn nhân lực - một trong ba trọng tâm đột phá. Mục tiêu là chăm lo cho con người, có nguồn nhân lực tốt, sức khỏe và bản lĩnh, tư duy kiến thức, tri thức để xây dựng và phát triển đất nước.

Về tên gọi của chương trình, Tổng Bí thư nhấn mạnh “mục tiêu quốc gia” đã phản ánh trách nhiệm của toàn xã hội, không gói trong phạm vi một ngành.

Tuy nhiên, Tổng Bí thư lưu ý, hiện có nhiều chương trình mục tiêu quốc gia bị chồng chéo, nguồn lực phân tán, nhiều đề án, nhiều ban quản lý... mà kết quả không như mong muốn. Vì vậy, cần xem xét lại phạm vi, tránh trùng lặp, xác định rõ cơ quan chủ trì.

Trong y tế và giáo dục, Tổng Bí thư nhấn mạnh ba yếu tố cần đầu tư đồng bộ là: cơ sở hạ tầng; đội ngũ thầy cô, thầy thuốc; chương trình đào tạo. Cơ sở hạ tầng phải đảm bảo. Đội ngũ phải chuẩn, được đào tạo bài bản, có đạo đức, nhân cách. Chương trình đào tạo phải luôn cập nhật, chuyên sâu, phù hợp tốc độ thay đổi của tri thức khoa học.

Nói về từng lĩnh vực, với y tế, Tổng Bí thư yêu cầu, chương trình phải xác định rõ đến giai đoạn 2030-2035 ngành phải đạt kết quả gì vượt trội, chứ không chỉ là những nhiệm vụ thường xuyên; trong đó, cần coi trọng chăm sóc sức khỏe ban đầu và dự phòng. Hiện công tác y tế còn nặng về khám chữa bệnh - tức là xử lý hậu quả vì dự phòng yếu.

Tổng Bí thư đặt ra yêu cầu, cần có giải pháp, kế hoạch để xử lý dứt điểm những bệnh truyền nhiễm như lao, sốt rét, viêm gan... không để tồn tại kéo dài, gây tốn kém cho cả hệ thống. Đồng thời, phải giải quyết nguyên nhân căn cơ nền tảng của bệnh tật như môi trường ô nhiễm, nước sạch, vệ sinh an toàn thực phẩm, bởi nếu không xử lý các vấn đề căn cơ nêu trên thì "xây bao nhiêu viện, đào tạo bao bác sĩ cũng không thể đủ".

Đối với giáo dục, Tổng Bí thư khẳng định, mục tiêu phát triển đất nước gắn chặt với giáo dục và khoa học công nghệ. Từ bậc mầm non đến sau đại học phải là một chu trình đào tạo liên tục, tạo ra nguồn nhân lực có năng suất cao. Không đầu tư đầy đủ cho giáo dục thì khó có thể tạo ra nền tảng cho khoa học công nghệ và phát triển quốc gia.

Tổng Bí thư quán triệt tinh thần “có học sinh phải có lớp, có học sinh phải có trường, đảm bảo các cháu đều được đến trường”.

Bên cạnh đó, Tổng Bí thư bày tỏ trăn trở trước tình trạng phân tán điểm trường gây lãng phí hiện nay: Có nơi rất ít học sinh nhưng lại nhiều giáo viên; cá biệt có điểm trường 5-6 học sinh nhưng có đến 10 thầy cô. Từ thực thế này, Tổng Bí thư gợi mở việc tính toán mô hình phù hợp hơn như việc gom điểm trường, phát triển trường nội trú để học sinh được học trong môi trường tốt hơn và sử dụng hiệu quả nguồn lực. Ở vùng biên giới, cơ sở vật chất còn thiếu, tỉ lệ kiên cố hóa chưa thực chất, Tổng Bí thư yêu cầu cần ưu tiên đầu tư đúng và đạt chuẩn.

Đẩy mạnh phân cấp, cơ chế phân bổ vốn linh hoạt

Cũng tại thảo luận tổ, cho ý kiến về chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn 2026-2035, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh, việc xây dựng chương trình mục tiêu quốc gia về giáo dục là nhiệm vụ chiến lược, đòi hỏi sự đầu tư lớn về nguồn lực và thời gian. Mục tiêu cuối cùng phải nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, đặc biệt là chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý.

Chủ tịch Quốc hội cho rằng, giai đoạn hiện nay chịu sự tác động mạnh mẽ của cách mạng công nghiệp lần thứ tư, sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo (AI) và nhu cầu nhân lực chất lượng cao. Do đó, giải pháp không chỉ dừng lại ở việc dạy tốt, học tốt theo cách truyền thống mà phải là một cuộc cách mạng về tư duy và công cụ để giáo dục, đào tạo phát triển.

Do đó, chương trình cần có tầm nhìn dài hạn, dự báo được xu hướng phát triển của xã hội, thị trường lao động trong tương lai. Chương trình phải xác định rõ trọng tâm, phạm vi, tránh dàn trải, "cái gì có thể xã hội hóa được thì xã hội hóa”. Các chương trình mục tiêu quốc gia cần phải giải quyết vấn đề cốt lõi, cấp bách có tính đột phá của ngành giáo dục. Bên cạnh đó phải đảm bảo nguồn lực, cơ chế tài chính, quản lý, kiểm tra, giám sát, đảm bảo trong quá trình thực hiện không có thất thoát, không có tiêu cực.

Chủ tịch Quốc hội đồng tình với các ý kiến của các đại biểu về cơ chế phân bổ vốn linh hoạt, cho phép địa phương chủ động điều chỉnh phù hợp với điều kiện thực tế, đúng như tinh thần chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, đứng đầu là Tổng Bí thư Tô Lâm đó là "địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm"; Trung ương kiến tạo và giám sát.

Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, cần phân cấp rõ thẩm quyền, trách nhiệm quản lý, điều hành giữa Trung ương và địa phương, giữa Bộ Giáo dục và Đào tạo và các bộ, ngành liên quan; Quốc hội sẽ giám sát việc thực thi.

Bên cạnh đó, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho biết, Quốc hội kỳ họp này sẽ xem xét các vấn đề liên quan đến quy hoạch, vì vậy chương trình mục tiêu này cũng cần được thảo luận, xem xét các nội dung phù hợp với quy hoạch tổng thể quốc gia và pháp luật có liên quan.

Cho ý kiến về chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026-2035, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho rằng, việc đầu tư các chương trình này khẳng định quan điểm, chủ trương của Đảng, Nhà nước với vị trí, vai trò, tầm quan trọng của công tác bảo vệ, chăm sóc sức khỏe nhân dân và công tác dân số.

Chủ tịch Quốc hội đưa ra các giải pháp cần lưu ý như củng cố và đổi mới y tế cơ sở. Đây là nền tảng nâng cao năng lực trạm y tế xã, phường, cung cấp trang thiết bị chẩn đoán cơ bản như siêu âm, xét nghiệm nhanh và thuốc thiết yếu để người dân tin tưởng khám, chữa bệnh tại trạm y tế, không lên bệnh viện tuyến trên; đẩy mạnh y tế dự phòng, bao gồm kiểm soát bệnh không lây nhiễm, tiêm chủng mở rộng, giáo dục lối sống vệ sinh môi trường, nâng cao sức khỏe nhân dân trên tinh thần "phòng bệnh hơn chữa bệnh", đây là nguyên tắc cốt lõi để giảm gánh nặng bệnh tật.

Chủ tịch Quốc hội cũng yêu cầu, ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số, đột phá là phát triển nguồn nhân lực y tế bởi con người là yếu tố quyết định chất lượng dịch vụ y tế, bao gồm đào tạo, chuyển giao kỹ thuật, chế độ đãi ngộ, nâng cao y đức, tài chính.