Giải mã hồ sơ mật về 'ông trùm' Boris Berezovsky

Luật sư của ông nói trên facebook rằng, Berezovsky đã tự sát. "Ông ấy là một con người phức tạp. Quãng thời gian vừa qua là rất khó khăn đối với ông ấy" - luật sư Aleksandr Dobrovinsky nói tiếp - "chúng ta có lẽ sẽ không bao giờ biết được sự thật về cái chết của ông ấy".

Hồ sơ về Berezovsky

Theo nhiều nguồn tin, Berezovsky vừa có công trong việc đưa ông Vladimir Putin lên những vị trí cao, vừa có tội trong những mưu toan thay ngựa giữa dòng.

Sự thật, Berezovsky không phải một tay tầm thường. Ông ta đạt học vị tiến sĩ toán học năm 37 tuổi và từng trải qua 25 năm nghiên cứu tại Viện Hàn lâm Khoa học Liên Xô. Vào cái thời "tranh tối, tranh sáng" ở nước Nga, ông ta đã khéo tiếp cận với Tổng thống Boris Yeltsin, lợi dụng ảnh hưởng để "làm ăn" và sau đó được ghồi vào ghế Phó Thư ký Hội đồng An ninh Liên bang Nga.

Chân dung "ông trùm" Boris Berezovsky. Ảnh: Telegraph

Boris Berezovsky sinh ra trong một gia đình có cha là kỹ sư xây dựng, mẹ là nhân viên hoá nghiệm công tác tại Viện hàn lâm khoa học y tế Liên Xô. Năm 1967 ông ta tốt nghiệp Khoa Điện tử và Kỹ thuật tính toán - Viện Kỹ thuật Lâm nghiệp Moskva, sau đó tiếp tục theo học và tốt nghiệp khoa Cơ khí và Khoa Toán học của trường Đại học Tổng hợp quốc gia Moskva MGU vào năm 1973. Sau đó làm nghiên cứu sinh tại Viện các vấn đề quản lý - Viện hàn lâm khoa học Nga và bảo vệ thành công luận án tiến sĩ tại đây.

Từ năm 1991 Boris Berezovsky là thành viên của Viện Hàn lâm Khoa học Nga, thành viên của Hiệp hội quốc tế về lý thuyết quyết định, người sáng lập của Quỹ khoa học quốc tế. Berezovsky còn là tác giả của hơn 100 công trình khoa học và một số cuốn sách. Sau khi vướng vào các vấn đề với luật pháp và phải trốn ra nước ngoài, Boris Berezovsky bị loại tên khỏi Viện Hàn lâm Khoa học Nga.

Berezovsky bắt đầu khởi nghiệp bằng nghề kinh doanh bán ô tô và mối quan hệ bí mật với các băng đảng tội phạm nguy hiểm người Chechnya. Bọn này chuyên cung ứng cho Berezovsky về khoản "cơ bắp" để trấn áp hoặc trừ khử các đối thủ cạnh tranh. Không lâu sau, bản thân Berezovsky trở thành mục tiêu của một vụ mưu sát suýt mất mạng.

Viên tài xế bị văng mất đầu và tay cận vệ (ngồi ghế trước) bị hỏng một mắt. Bảy khách bộ hành bị thương nặng và cửa kính vài ngôi nhà gần đó bị nứt vỡ. Nám khói đen, thân thể đầy máu và run lẩy bẩy, Berezovsky lồm cồm bước ra từ chiếc xe nát.

Vụ ám sát trùm Berezovsky đã làm chấn động nước Nga, xảy ra trong bối cảnh Moskva đang trở thành chiến trường đẫm máu của mafia. Cho đến tháng 6/1994, 52 quả bom đã nổ tại Moskva (so với 61 vụ đánh bom trong suốt năm 1993). Berezovsky treo giải thưởng 1 triệu USD cho ai chỉ ra bọn ám sát. Nhưng cho đến nay vẫn chưa có bất kỳ manh mối nào về vụ ám sát được tìm ra.

“Kẻ tạo ra vua”

Sau cuộc điều trị tại Thụy Sĩ trở về, Berezovsky quyết định mở rộng doanh nghiệp và bắt đầu bước vào lĩnh vực truyền thông. Để bảo đảm hoạt động làm ăn suôn sẻ, nhất thiết phải thâm nhập Kremlin và Berezovsky lập kế hoạch tiếp cận Boris Yeltsin.

Trong những phiên họp đầu tiên tại Câu lạc bộ Đồi Chim Sẻ, nơi tụ họp của những ông trùm hàng đầu ở Nga thời kỳ đó, Berezovsky từng nhiều lần nhấn mạnh sức ảnh hưởng chính trị trong hoạt động kinh doanh. Trong thực tế, Berezovsky đã ấp ủ tham vọng “kẻ tạo ra vua” trong lịch sử cận đại Nga.

Cuối cùng, Berezovsky cũng tiếp cận được Yeltsin, qua vai trò “dắt mối” của nhà báo trẻ Valentin Yumashev, người gần gũi Yeltsin thời Perestroika (giữa thập niên 1980) và là Tổng Biên tập một trong những tuần san nổi tiếng nhất Moskva (Ogonyok) mà Berezovsky có lần hỗ trợ tài chính.

Nước Nga ở thời điểm này, trùm thế giới ngầm - thương gia - chính khách trở thành bộ ba bắt tay nhau phục vụ cho lý tưởng làm giàu. Không ít chính trị gia cấp cao của chính phủ đã cần đến những biệt đội sát thủ để giành ưu thế trên chính trường. Và ngài Berezovsky là người kiểm soát thế giới của những biệt đội đó, với tất cả tài năng của một chuyên gia "bôi trơn" guồng máy chính phủ để phục vụ cho các hoạt động nhà chứa, bảo kê. KGB gọi đó là "dịch vụ bôi trơn" và bất kỳ công chuyện làm ăn gì của nước Nga lúc đó cũng cần đến nó.

Bề ngoài, với những tuyên bố của mình, Berezovsky luôn tự đặt mình cách xa ra những kiểu làm ăn "chia chác" đó và luôn bảo vệ mình khỏi những cáo buộc về việc xuất hiện một "chủ nghĩa gangster" do ông ta cầm đầu. "Báo chí phương Tây luôn có cái nhìn không công bằng về nước Nga. Làm ăn ở Nga không phải là đồng nghĩa với mafia" - ông ta nói.

Cảnh sát gửi các chuyên gia về hóa học, sinh học, phóng xạ và nguyên tử tới để điều tra về "cái chết chưa giải thích được" của Berezovsky. Ảnh: AP

Theo cuốn Godfather of the Kremlin: Boris Berezovsky and the looting of Russia (tạm dịch là: Bố già của điện Kremlin: Boris Berezovsky và sự thâu tóm của cải tại Nga) của nhà báo Klebnikov, tỉ phú Berezovsky là một điển hình cho thuyết “tam đoạn luận” tư hữu hóa ở Nga: Tư nhân hóa lợi nhuận, tư nhân hóa tài sản, cuối cùng là tư nhân hóa các khoản nợ. Hồi cuối thập niên 1980, ông Berezovsky đã chạy chọt để có được gói thầu trang bị hệ thống điều khiển máy tính tự động cho Công ty xe hơi Avtovaz, vốn thuộc sở hữu của nhà nước.

Sau vụ áp phe trên, Berezovsky được ưu tiên mở một đại lý bán xe của Avtovaz để kiếm thêm những khoản lợi nhuận kếch xù khác. Bằng cách tận dụng một số chính sách ưu đãi, đại lý của Berezovsky được mua những chiếc Lada do Avtovaz sản xuất với giá chỉ 3.500 USD (tính theo tỷ giá lúc bấy giờ), dù giá thành thực tế là 4.700 USD.

Sau đó, xe Lada được đại lý của Berezovsky bán lẻ với giá 7.000 USD. Như vậy, toàn bộ lợi nhuận của hãng xe nhà nước đã được “tư hữu hóa” giúp cho những người như ông Berezovsky nhanh chóng kiếm được nhiều triệu USD. Khi tạo dựng được gia tài, ông không quên tìm cách sở hữu cổ phần tại các công ty đang được tư nhân hóa từng bước. Từ đó, doanh nhân Berezovsky dần chiếm được không ít tài sản vốn thuộc quyền sở hữu của nhà nước.

* Bài viết được tổng hợp từ các sách "Putin - Từ trung tá KGB đến Tổng thống Liên bang Nga"; "Putin - "Sự trỗi dậy" của một con người" và các nguồn tư liệu mở khác.

Danh Nguyễn