Những ai đã ngồi trước màn hình tivi hoặc trên khán đài của sân Rajamangala đêm chung kết ASEAN Cup 2024 vào đầu năm nay chắc chắn sẽ không bao giờ quên khoảnh khắc bóng từ cú sút của Hai Long lăn vào lưới chủ nhà Thái Lan, trong sự vỡ òa thắng lợi ở một trận cầu nghẹt thở. Đội tuyển Việt Nam đã trở thành "Nhà vua" của bóng đá Đông Nam Á trong cái đêm lịch sử ấy.

Có một cầu thủ đã rời sân từ sớm vì chấn thương, nhưng đã kịp để lại một dấu ấn không thể phai mờ: những bàn thắng. Những bàn thắng ấy chính là sự thúc đẩy lớn lao cho một đội tuyển thiếu một trung phong hiện đại và đẳng cấp trên tầm khu vực. Anh là Rafaelson, một người gốc Brazil.

Điều tuyệt vời ở Rafaelson không chỉ là ở cái cách anh biến đổi hoàn toàn sức mạnh tấn công của đội tuyển trong hành trình lên đỉnh Đông Nam Á ấy, ghi 7 bàn thắng bằng những pha dứt điểm đầy uy lực, những pha bứt tốc mà những cầu thủ sinh ra và lớn lên ở khu vực này không thể nào có được, mà anh mang trên lưng áo mình một cái tên 100% thuần Việt, Nguyễn Xuân Son.

Anh tự hào về điều ấy, anh không ngừng nói lên tình yêu với đất nước hình chữ S, mảnh đất đã cho anh không chỉ cơ hội chơi bóng mà còn cả quốc tịch mới, quê hương mới, một cái tên mới. Anh khiến tất cả người hâm mộ bóng đá Việt Nam cảm thấy anh là một người trong số họ, một người như là con đẻ chứ không phải con nuôi của đất nước này.

Điều này thực sự khác với đa số các ngôi sao nhập tịch ở các nền bóng đá trong khu vực và cả trên thế giới, khi những người này, dù mang trên mình màu áo của các đội tuyển Indonesia, Malaysia hay Thái Lan vẫn mang tên và họ khai sinh, cho thấy rõ ràng nguồn gốc của họ ở đâu. Đương nhiên, không ai bắt họ phải đổi tên như Xuân Son, nhưng cái cách mà cầu thủ người gốc Brazil đã làm là quá đáng yêu. Đó cũng là một sự gợi mở cho những cầu thủ nước ngoài khác đã thi đấu từ 5 năm trở lên của V-League suy nghĩ và tìm sự gắn kết với Việt Nam.

Trên thực tế, người hâm mộ luôn háo hức với viễn cảnh Xuân Son sẽ mở đầu cho một làn sóng nhập tịch mới nhằm bổ sung thêm những dòng máu mới cho đội tuyển, khi chúng ta chắc chắn không thể đứng ngoài xu thế chung. Sau Xuân Son sẽ là Xuân Hên (Hendrio), Rimario và nhiều người nữa? Không ít người hâm mộ tin là vậy.

Sẽ là một đội tuyển Việt Nam hoàn toàn khác trong những năm tới, và được kỳ vọng sẽ mạnh hơn với dòng máu mới ấy, mở đầu từ Xuân Son.

Trên thực tế, chúng ta không hề đứng ngoài những xu thế của bóng đá hiện đại. Những cầu thủ 100% ngoại đã được nhập tịch và từng khoác áo đội tuyển nhiều năm về trước, trước Xuân Son, nhưng họ biến mất nhanh như khi xuất hiện, không phải chỉ vì dư luận lúc ấy chưa sẵn sàng mở lòng với họ và xua đi những định kiến, mà vì họ chưa tạo được một thay đổi mang tính đột biến cho đội tuyển nói riêng và bóng đá Việt nói chung như Xuân Son đã làm.

Cái nhìn của chúng ta cũng đã dần thay đổi, cởi mở hơn cho dòng cầu thủ nhập tịch, và thành công của Xuân Son cho thấy, nếu chọn đúng người, đúng thời điểm, đúng vị trí cần nâng cấp, đúng khao khát thể hiện cho quê hương mới và màu áo mới của họ, khả năng thành công là rất cao.

Những gì đã và đang diễn ra trong nền bóng đá Indonesia và Malaysia, với việc thay máu đội tuyển bằng một lực lượng nhập tịch ồ ạt, đang được chúng ta theo dõi kĩ. Indonesia đã vào đến vòng loại thứ 4 World Cup 2026 và thậm chí có thể tạo ra cú nhảy vọt mang tính lịch sử nếu như họ có vé đi giải đấu ấy, nhưng chẳng có gì đảm bảo việc đi tắt đón đầu ấy sẽ làm thay đổi toàn bộ vận mệnh của một nền bóng đá trong một tương lai dài hạn. Nhập tịch một cách chọn lọc và tận dụng nguồn Việt kiều chính là cách để bóng đá Việt Nam có những nguồn sức mạnh mới, hiện đại và thúc đẩy sự phát triển của bóng đá trong nước. Quan điểm của Liên đoàn bóng đá Việt Nam (VFF) là rất rõ ràng kể cả sau khi Việt Nam thua một đội Malaysia hầu như ngoại nhập toàn bộ: không nhập tịch ồ ạt. Dù đã có Xuân Son là một bằng chứng của nhập tịch có thể đem lại hiệu quả thế nào và một loạt các cầu thủ Việt kiều đã trở về quê cha đất tổ thi đấu, một vài trong số đó đã khoác áo đội tuyển quốc gia, nhưng điều đó không có nghĩa là bóng đá Việt Nam phải vươn mình bằng mọi giá, bất chấp mọi thứ, bỏ qua đào tạo trẻ.

Chiến thắng của đội tuyển U23 Việt Nam ở giải U23 Đông Nam Á, chức vô địch thứ ba liên tiếp, là một mốc son lớn lao của bóng đá trẻ. Điều này cho thấy đào tạo trẻ của bóng đá Việt Nam vẫn tốt so với mặt bằng chung của khu vực và nội lực vẫn là yếu tố then chốt nhất cho việc phát triển.

Bao giờ đội tuyển Việt Nam sẽ có vé đi World Cup luôn là một câu hỏi đau đáu với những người làm bóng đá Việt Nam và hàng triệu người hâm mộ. Là "Nhà vua" của Đông Nam Á ở cấp đội U23 cũng như đội tuyển quốc gia không phải là một đảm bảo. Nhưng không đi theo con đường đi tắt của Indonesia và Malaysia cũng có nghĩa là cần kiên nhẫn và biết chọn lựa.

Đó là kiên nhẫn với việc đào tạo trẻ, kiên nhẫn tạo cho họ các cơ hội tỏa sáng và kiên nhẫn chờ đợi sau mỗi lần họ thất bại, là kiên định theo con đường đã chọn kể cả khi chứng kiến sự vươn tầm trong giai đoạn ngắn của Indonesia và Malaysia mà không quá sốt ruột.

Đó là sự chọn lựa những người ưu tú nhất trong dòng cầu thủ nhập tịch là người nước ngoài và Việt kiều và tiếp tục đầu tư, nâng cấp cho các giải vô địch quốc gia, nhất là giúp V-League không ngừng phát triển. V-League có những dấu hiệu tốt, ở chỗ càng ngày những cuộc đua cho chức vô địch có nhiều đội bóng tham gia hơn, những đầu tư vào các đội bóng tốp đầu cũng nhiều hơn, số ngoại binh đắt giá đổ bộ tăng cao, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều yếu tố bất ổn cho chính các cầu thủ trẻ một khi họ không được các câu lạc bộ trọng dụng do sự thực dụng và vị thành tích của họ.

Một V-League mạnh, một hệ thống đào tạo trẻ tốt luôn có ý nghĩa quan trọng. Nguồn cảm hứng mà Xuân Son, ông vua bàn thắng của V-League và sau đó lên tuyển quốc gia, tạo ra là rất lớn, nhưng điều đó cũng là một sự nhắc nhở cho bóng đá Việt về đào tạo trẻ ở chính vị trí này.

Chiến thắng của U23 Việt Nam cho thấy, để hướng đến World Cup, hành trình còn rất dài. Bóng đá Việt Nam đã có một lứa U23 tuyệt vời của năm 2018 tạo nên thế hệ vàng cho đội tuyển dưới tay ông Park Hang Seo trong những hành trình chinh phục các giải đấu của khu vực trong suốt 5 năm. Nhưng sau đó là một khoảng trống lớn về thành tích và các gương mặt kế cận để vượt tầm khu vực một lần nữa. Điều đó cũng có nghĩa là từ sự xuất sắc ở lứa trẻ đến việc khoác áo đội tuyển lại là một câu chuyện khác đòi hỏi rất nhiều yếu tố để tạo ra một đội tuyển mạnh cho hiện tại và tương lai.

Khi bài báo này lên trang, lứa U của chúng ta, U23 và U22 chuẩn bị cho những hành trình vòng loại U23 châu Á và SEA Games 33 vào cuối năm. Các đội trẻ đã luôn được ưu tiên và chăm sóc trong thời điểm hiện tại cũng như nhiều năm qua. Và 3 tháng sau SEA Games sẽ là thử thách lớn của chính đội tuyển quốc gia, khi tái đấu với Malaysia và kiếm tìm không gì khác là chiến thắng.

Nếu lứa U ấy tiếp tục thành công mà đội tuyển không thể trả món nợ đã vay hồi tháng 6/2025 cũng không việc gì phải quá lo lắng. Cảm hứng từ Xuân Son cần được nhìn nhận với ý nghĩa lâu dài thay vì chỉ cần anh đến để đạt thành tích ngắn hạn.

Bởi chúng ta cần nhiều Xuân Son nữa, nhiều Việt kiều xuất sắc hơn nữa, và một lứa cầu thủ trưởng thành đĩnh đạc từ lứa U để dưới bàn tay của một HLV tài ba, trở thành nòng cốt cho một đội tuyển quốc gia mạnh. Người hâm mộ đang kiên nhẫn chờ đợi họ.

Thực hiện: Anh Ngọc