HLV trưởng đội tuyển bóng đá nữ Việt Nam, ông Mai Đức Chung, vừa được trao tặng danh hiệu Anh hùng lao động thời kỳ đổi mới (giai đoạn 2021-2025) tại Đại hội Thi đua yêu nước Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch tổ chức sáng 25/9. Nhà cầm quân 76 tuổi không giấu được sự xúc động: "Trong cuộc đời, tôi chưa từng dám nghĩ đến sẽ được nhận thành tựu cao quý nhất của đất nước dành cho mình".

1. Những gì HLV Mai Đức Chung để lại trong sự nghiệp cầm quân của mình thực sự đặc biệt. Ông gần như kinh qua mọi vị trí trong sự nghiệp huấn luyện, từ đội trẻ đến tuyển quốc gia và cấp CLB suốt từ khi giải nghệ "quần đùi áo số" năm 1985 đến nay. 40 năm ngồi trên những chiếc ghế nóng và tràn ngập những danh hiệu, cột mốc lớn, thật đáng ngưỡng mộ.

Danh hiệu Anh hùng lao động đã nói thay tất cả. Không cần phải đếm xem số danh hiệu và những chiến tích của ông Mai Đức Chung thêm nữa. Chỉ riêng việc ở thời điểm này, khi đã gần 80 tuổi, ông vẫn đang làm việc cùng đội tuyển bóng đá nữ Việt Nam, với những người gọi mình bằng "ông", cũng đủ tôn vinh sức làm việc và niềm đam mê vô cùng lớn của HLV Mai Đức Chung.

Sự nghiệp của ông gắn liền với bóng đá nữ. Ông vừa là người khởi tạo, cũng là kiến trúc sư cho kỷ nguyên thành công nhất của bóng đá nữ Việt Nam. Năm 1995, chúng ta mới có CLB nữ đầu tiên, thì năm 1997 ông Chung đã có mặt trong thành phần Ban huấn luyện đội tuyển nữ Việt Nam dự SEA Games đầu tiên và cũng có chiến tích đầu tiên là chiếc HCĐ. Từ đó đến nay, dù không dưới 3 lần ông Chung rút lui khỏi vị trí cầm quân do nhiều lý do, bao gồm tuổi tác, nhưng những cột mốc lớn nhất của bóng đá nữ đều gắn liền với ông. Từ việc hoàn thành cú hat-trick HCV SEA Games hồi năm 2005, đến kỷ lục 4 danh hiệu vô địch liên tiếp tại 4 kỳ SEA Games gần nhất. Từ hạng 4 Asiad 2014 đến tấm vé dự World Cup 2023.

Và bây giờ, người Anh hùng Mai Đức Chung vẫn đang nắm giữ nhiệm vụ đưa bóng đá nữ Việt Nam chiếc HCV SEA Games thứ 5 liên tiếp vào cuối năm nay và sau đó, có thể sẽ là cuộc chinh phục tấm vé dự World Cup lần thứ 2 tại giải vô địch châu Á năm sau. Ở tuổi của ông Chung, trên thế giới cũng không có mấy người làm được điều tương tự. Điều đó, tự thân cũng đã khiến cho các học trò của ông tự hào và chơi bóng nhiều đam mê hơn.

2. Vì thế, từ sự kiện HLV Mai Đức Chung được phong tặng danh hiệu Anh hùng lao động, mới thấy bóng đá nữ Việt Nam đã đi một quãng đường rất dài nhưng chúng ta đã không thể đi xa so với những hi sinh, đóng góp của những người như ông Mai Đức Chung và nhiều thế hệ cầu thủ nữ.

Chỉ riêng việc đến nay ông Mai Đức Chung vẫn đang trực tiếp cầm quân, đứng mũi chịu sào thay vì ngồi ở một vị trí phù hợp như Giám đốc kỹ thuật, cũng cho thấy sự thiếu hụt nghiêm trọng những người làm nghề trong bóng đá nữ. Không có vài thế hệ HLV dành riêng cho bóng đá nữ, thì chiếc ghế HLV trưởng đội tuyển quốc gia sẽ vẫn mãi là "không thể với tới", thậm chí với cả HLV nước ngoài. Ông Chung có thể thêm nhiều năm làm việc cùng đội tuyển, nhưng sẽ thật đúng đắn khi vai trò của ông là chỗ dựa cho người khác thay vì trực tiếp đứng trên đường piste.

Vì sao chúng ta không có HLV bóng đá nữ? Câu trả lời nằm ở sự phát triển quá chậm của hệ thống giải bóng đá nữ vô địch quốc gia. Số lượng CLB không tăng thì số HLV cũng chỉ đếm trên đầu ngón tay. Bóng đá nữ chỉ có giải VĐQG và U19, nghĩa là chẳng có sự tiếp nối nào về mặt trải nghiệm cho cả cầu thủ lẫn HLV. Thậm chí, số địa phương có phong trào bóng đá nữ hiện cũng đã thấp đến mức tối thiểu và gần như không có doanh nghiệp nào đầu tư ở qui mô chuyên nghiệp.

Thành ra, một ngày nào đó mà HLV Mai Đức Chung chia tay bóng đá nữ, thì di sản mà ông để lại là di sản không thể thay thế. Đó mới thực sự là điều đáng tiếc cho một nền bóng đá gần như đã có đủ vinh quang nhưng lại không thể vươn lên tầm cao mới.

3. Khi Nhà nước ta ghi nhận công trạng của HLV Mai Đức Chung với danh hiệu "Anh hùng lao động", điều đó cũng có nghĩa là những gì mà bóng đá nữ Việt Nam đã làm được đã vượt quá công việc bình thường. Nó đặc biệt xuất sắc trong một bối cảnh nhiều khó khăn, quá nhiều sự hi sinh.

Tại sao bóng đá nữ giàu nguồn cảm hứng đến thế nhưng vẫn không thể phát triển được số lượng người chơi chuyên nghiệp và thu hút đầu tư? Đây là một nghịch lý không riêng gì trong bóng đá, mà còn so sánh với nhiều môn thể thao khác. Mọi đội tuyển quốc gia của thể thao Việt Nam hiện nay chắc chắn đều phải "ghen tị" với thành công của bóng đá nữ, nhưng xét về mặt bằng phát triển thì bóng đá nữ lại vẫn không khác gì so với 20 năm trước, ngoài mức đãi ngộ tốt cho cá nhân các tuyển thủ quốc gia.

Nhìn ra thế giới, bóng đá nữ cũng có chặng đường tạo chỗ đứng rất gian nan, nhưng vẫn có những phát triển nhất định. World Cup đã mở rộng và tăng tiền thưởng không kém gì bóng đá nam. Châu Âu đã có Champions League và châu Á cũng tiếp bước. Mức chuyển nhượng cho cầu thủ nữ cũng đã lần đầu vượt mốc 1 triệu USD …Vị thế bóng đá nữ đang tiến những bước mạnh mẽ hơn bao giờ hết.

Bóng đá nữ Việt Nam xứng đáng với một sự phát triển tương tự. Nói cách khác, cần có một "cuộc cách mạng" dành cho môn thể thao giàu thành tích và đầy tiềm năng này. Điều quan trọng nhất là phải tạo được sự thay đổi ở số lượng các CLB, tăng số cầu thủ chuyên nghiệp. Ở vị thế hiện tại, việc các CLB Việt Nam hay cầu thủ của chúng ta tìm chỗ đứng nơi đấu trường quốc tế không phải là điều khó khăn. Tấm vé dự World Cup đã từng đưa Huỳnh Như đến Bồ Đào Nha, vị trí thứ 5 ở làng cầu châu Á có thể là cánh cửa để các cầu thủ khác sang chơi bóng ở những quốc gia mạnh.

Tuy nhiên, nếu số lượng cầu thủ chơi chuyên nghiệp của chúng ta vẫn còn quá ít, thì người đâu để đá giải trong nước, nói gì đến tham vọng xuất ngoại. Cứ nhìn bóng đá nam thì biết, tầm như Nguyễn Hoàng Đức vẫn sẵn sàng xuống đá hạng Nhất thì cũng đủ biết bóng đá Việt Nam đang gặp vấn đề về con người như thế nào.

Còn làm sao để thúc đẩy các con số nói trên ở bóng đá nữ? Hãy bắt đầu từ câu chuyện của Anh hùng lao động Mai Đức Chung. Ấy là về sự tận tụy, về sự hi sinh, về đam mê và trách nhiệm với nền bóng đá. Phong trào bóng đá nữ cần được thúc đẩy ở các địa phương, giao thêm trách nhiệm cho các CLB chuyên nghiệp của V-League chẳng hạn. Đó là cách mà bóng đá châu Âu và bóng đá Nhật Bản đang làm.