Từ những ngày đầu non trẻ, nền Thể dục thể thao Cách mạng Việt Nam được Chủ tịch Hồ Chí Minh khai sinh đã nhanh chóng lớn mạnh, đóng góp tích cực vào sự phát triển chung của đất nước bằng những thành tựu đáng tự hào trong suốt 80 năm qua.

Mời bạn đọc cùng Thể thao và Văn hóa điểm qua những sự kiện tiêu biểu nhất của thể thao nước nhà theo những mốc thời gian đáng nhớ.

1. Chủ tịch Hồ Chí Minh khai sinh nền Thể dục thể thao Cách mạng Việt Nam

Cách mạng tháng Tám năm 1945 thành công, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa vừa mới ra đời đã phải đương đầu với vô vàn khó khăn, thách thức. "Xét về vấn đề thể dục rất cần thiết để tăng bổ sức khỏe quốc dân và cải tạo nòi giống Việt Nam", ngày 30/1/1946, Người ký Sắc lệnh 14 thành lập Nha Thể dục Trung ương thuộc Bộ Thanh niên. Tiếp đó là Sắc lệnh 38 (27/3/1946) lập Nha Thanh niên và Thể dục thuộc Bộ Quốc gia Giáo dục.

Cùng ngày, báo Cứu quốc đăng bài "Sức khỏe và thể dục" của Người. Bài báo là Lời kêu gọi toàn dân tập thể dục, từ đó chính thức khai sinh nền Thể dục thể thao Cách mạng Việt Nam.

2. Tấm huy chương Vàng môn bóng đá nam SEAP Games đầu tiên

Từ 12 đến 17/12/1959, Đại hội Thể thao Bán đảo Đông Nam Á lần thứ nhất SEAP Games (tiền thân của SEA Games) diễn ra tại Bangkok (Thái Lan), do Liên đoàn Thể thao Bán đảo Đông Nam Á tổ chức.

Đại hội có sự tham gia của 5 đoàn thể thao gồm: Thái Lan, Miến Điện, Mã Lai, miền Nam Việt Nam và Singapore. 12 môn thi đấu được tổ chức và điểm nhấn đáng chú ý nhất là môn bóng đá nam khi đội tuyển miền Nam Việt Nam lọt vào đến trận chung kết và thắng chủ nhà Thái Lan với tỷ số 3-1 để giành tấm huy chương Vàng lịch sử.

Chức vô địch này đã trở thành cột mốc, thậm chí là thách thức với bóng đá nước nhà sau ngày trở lại hội nhập với đấu trường quốc tế từ thập niên 90 thế kỷ 20.

3. Đoàn thể thao Việt Nam tham dự Olympic Moscow 1980

5 năm sau ngày đất nước hoàn toàn thống nhất, đoàn Thể thao của nước CHXHCN Việt Nam chính thức tham dự đại hội thể thao quốc tế đầu tiên - Thế vận hội mùa Hè Olympic Moscow 1980 tại Liên Xô (cũ).

Đoàn Thể thao Việt Nam lúc ấy gồm 79 thành viên, trong đó có 35 vận động viên tranh tài ở 4 môn: Điền kinh, bắn súng, bơi, vật tự do. Dù không giành huy chương, đây là bước ngoặt quan trọng, đưa thể thao Việt Nam trở lại đấu trường thể thao quốc tế trong tư cách thành viên đầy đủ của phong trào Olympic quốc tế. Olympic Moscow 1980 cũng chính là bước đi đầu tiên nhằm đánh giá thực lực, khả năng, mở ra chiến lược phát triển của thể thao đỉnh cao nước nhà trong tiến trình hội nhập sâu hơn với thể thao khu vực, châu lục và thế giới.

4. Tấm huy chương ASIAD đầu tiên

2 năm sau, năm 1982, tại New Delhi (Ấn Độ), đoàn Thể thao Việt Nam tiếp tục tham dự Đại hội Thể thao châu Á ASIAD lần thứ 9 với 40 thành viên tranh tài ở 3 môn: Điền kinh, bơi lội, bắn súng. Đây cũng chính là bước đi khẳng định sự hội nhập toàn diện hơn của thể thao nước nhà.

Điểm sáng lớn nhất tại Đại hội thuộc về xạ thủ Nguyễn Quốc Cường, người giành huy chương Đồng nội dung súng ngắn bắn nhanh nam - tấm huy chương quốc tế chính thức đầu tiên của Việt Nam sau ngày đất nước thống nhất. Chung cuộc, Việt Nam xếp đồng hạng 18/33 đoàn tham dự ASIAD 1982 để ghi danh trên bản đồ thể thao châu lục.

5. Thể thao Việt Nam trở lại đấu trường SEA Games

SEA Games lần thứ 15 tại Kuala Lumpur (Malaysia) năm 1989 đánh dấu sự trở lại của thể thao Việt Nam tại đấu trường thể thao khu vực.

Đoàn thể thao Việt Nam tham dự với 63 thành viên, trong đó 46 vận động viên, tranh tài ở 8/24 môn: Điền kinh, bơi, bắn súng, bóng bàn, bóng chuyền nữ, thể dục dụng cụ, quyền Anh và quần vợt, kết quả giành được 3 huy chương Vàng, 11 huy chương Bạc và 5 huy chương Đồng, xếp hạng 7/9 toàn đoàn.

Dù thành tích chưa cao, nhưng đây là cột mốc quan trọng, thể hiện quyết tâm hội nhập cũng như khẳng định vị trí tại khu vực để từ đó xây dựng chiến lược phát triển phù hợp cho Thể thao Việt Nam - Vươn cao tại SEA Games, làm bàn đạp hướng tới đấu trưởng châu lục và thế giới.

6. Tấm HCV lịch sử tại ASIAD

Năm 1994, trong bối cảnh vẫn đặt trọng tâm chính vào SEA Games thì Thể thao Việt Nam lại làm nên kỳ tích lớn tại ASIAD lần thứ 12 tổ chức tại Hiroshima (Nhật Bản).

Lần thứ 3 góp mặt tại Á vận hội với 84 thành viên, thi đấu 8 môn gồm: Điền kinh, bắn súng, bóng bàn, judo, taekwondo, wushu, vật tự do và soft tennis, mục tiêu của thể thao nước nhà vẫn dừng ở việc phấn đấu có huy chương và cọ xát đỉnh cao. Nhưng rồi, kỳ tích lớn đã diễn ra khi võ sỹ Taekwondo Trần Quang Hạ đã giành ngôi vô địch hạng -58kg nam khi vượt qua nhiều đối thủ sừng sỏ.

Tấm huy chương Vàng này đã đưa Quốc kỳ Việt Nam tung bay trên bục chiến thắng của Á vận hội và cũng chấm dứt "cơn khát vàng" dài 36 năm kể từ tấm huy chương Vàng bóng bàn ASIAD 1958.

7. Tấm huy chương đầu tiên tại Olympic

Kỳ tích tiếp nối kỳ tích và thêm lần nữa, môn võ thuật được xem là thế mạnh của thể thao nước nhà ở thập niên 90 - Taekwondo lập công, lần này kỳ tích lớn hơn nữa, khi lần đầu tiên trong lịch sử, Thể thao Việt Nam giành được tấm huy chương Thế vận hội Olympic đầu tiên.

Tại Olympic Sydney 2000, nữ võ sĩ Taekwondo Trần Hiếu Ngân không chỉ là vận động viên Việt Nam vượt qua vòng loại chính thức để giành quyền tham dự Thế vận hội mà còn gây bất ngờ lớn khi tiến thẳng vào trận chung kết hạng -57kg nữ. Dù chỉ giành ngôi á quân, nhưng tấm huy chương Bạc lịch sử của Trần Hiếu Ngân là cột mốc lớn, khẳng định thể thao Việt Nam đủ sức cạnh tranh ở đấu trường đỉnh cao nhất thế giới.

8. SEA Games 22 năm 2003 - Sự chuyển mình toàn diện của Thể thao Việt Nam

Chỉ 14 năm sau ngày trở lại SEA Games, Việt Nam đã nhận được sự tín nhiệm cao để trở thành chủ nhà của ngày hội thể thao lớn nhất khu vực Đông Nam Á.

SEA Games 22 đánh dấu mốc chuyển mình toàn diện từ lượng đến chất của thể thao nước nhà. Khu Liên hợp thể thao quốc gia Mỹ Đình ra đời cùng hàng loạt các công trình thể thao được sửa chữa, nâng cao và xây mới trên cả nước tạo nên hệ thống cơ sở vật chất hiện đại, đủ sức đáp ứng yêu cầu tổ chức các đại hội thể thao quốc tế lớn. Và bằng chiến lược bài bản ở tầm quốc gia, thể thao Việt Nam đã có cho mình lứa vận động viên tài năng được đầu tư chuyên nghiệp thực sự. Kết quả, Việt Nam tạo nên dấu ấn lớn khi đứng nhất toàn đoàn với 155 huy chương Vàng, 96 huy chương Bạc, 92 huy chương Đồng.

Đây là bước ngoặt lịch sử, khẳng định vị thế hàng đầu của thể thao Việt Nam trong khu vực khi kể từ kỳ Đại hội này, chúng ta từ vị thế trung bình vươn lên nhóm dẫn đầu thể thao Đông Nam Á.

9. Tấm huy chương Vàng Olympic đầu tiên của Thể thao Việt Nam

Ngày 7/8/2016 tại Thế vận hội Rio (Brazil), xạ thủ Hoàng Xuân Vinh ghi tên mình vào lịch sử khi giành huy chương Vàng Olympic đầu tiên cho Việt Nam ở nội dung súng ngắn hơi 10m nam, với 202,5 điểm, lập kỷ lục Olympic mới. 3 ngày sau, tay súng Quân đội tiếp tục giành thêm huy chương Bạc ở trận chung kết nội dung 50m súng ngắn bắn chậm nam.

Không chỉ mang về chức vô địch Thế vận hội đầu tiên, Hoàng Xuân Vinh còn trở thành vận động viên giàu thành tích nhất của Thể thao Việt Nam đến nay với 1 huy chương Vàng, 1 huy chương Bạc Olympic.

Chiến thắng của Hoàng Xuân Vinh truyền cảm hứng mạnh mẽ, khích lệ nhiều thế hệ vận động viên, đồng thời đưa thể thao Việt Nam lên tầm cao mới.

10. Kỷ nguyên mới của bóng đá Việt Nam

Dù được đặt nhiều kỳ vọng, nhưng không thể phủ nhận sự thăng trầm đáng kể của bóng đá nam nước nhà kể từ ngày trở lại với sân cỏ quốc tế. Nhưng rồi, một kỷ nguyên thành công đã được mở ra gắn với vị huấn luyện viên người Hàn Quốc Park Hang Seo. Chỉ vài tháng sau khi nhậm chức (2017), HLV Park Hang Seo đưa U23 Việt Nam đến ngôi á quân U23 châu Á 2018 bằng hành trình đầy cảm xúc. 

Đến ASIAD 2018, Olympic Việt Nam giành hạng tư, giữ sạch lưới vòng bảng, thậm chí còn thắng cả đối thủ mạnh là Nhật Bản. Cuối năm 2018, đội tuyển Việt Nam vô địch AFF Cup sau 10 năm chờ đợi. Thành công nối tiếp với tấm huy chương Vàng SEA Games 2019 - lần đầu sau 60 năm chờ đợi - và bảo vệ thành công tại SEA Games 2021. Đặc biệt, đội tuyển Việt Nam lần đầu vào vòng loại cuối World Cup 2022 khu vực châu Á.

Dưới thời HLV Park Hang Seo, đội tuyển Việt Nam đạt hạng 93 FIFA (2020), số 1 Đông Nam Á. Những thành tích này không chỉ mang ý nghĩa chuyên môn, mà còn phá vỡ rào cản tâm lý, nâng tầm bóng đá Việt Nam ở châu lục.