Ngày 10/6/2025, sân Bukit Jalil rực sáng trong cơn mưa bàn thắng. Đội tuyển Malaysia đánh bại Việt Nam với tỷ số 4-0 ở vòng loại Asian Cup 2027. Truyền thông Malaysia gọi đó là "đêm huyền diệu", là "khoảnh khắc mở ra một kỷ nguyên mới". Hàng chục nghìn cổ động viên vỡ òa trong niềm hạnh phúc, tin rằng "Harimau Malaya" đã thực sự trở lại.

Thế nhưng, chỉ một ngày sau, bầu không khí hân hoan ấy nhanh chóng biến thành lo lắng và nghi ngờ. Một lá đơn nặc danh được gửi đến trụ sở Liên đoàn Bóng đá Thế giới (FIFA), cáo buộc rằng nhiều cầu thủ nhập tịch của Malaysia không đủ điều kiện thi đấu quốc tế. Cụ thể, đơn tố cáo cho rằng giấy tờ chứng minh nguồn gốc “ông bà sinh tại Malaysia” của các cầu thủ này có dấu hiệu giả mạo.

Thoạt đầu, tin đồn ấy bị xem như sự ghen ghét từ đối thủ. Nhưng sau khi rà soát hồ sơ, Ủy ban Kỷ luật FIFA (FDC) phát hiện nhiều điểm bất thường trong bộ hồ sơ mà Liên đoàn Bóng đá Malaysia (FAM) đã nộp. Những giấy khai sinh gốc từ Argentina, Brazil, Tây Ban Nha hay Hà Lan lại mâu thuẫn với tài liệu mà FAM cung cấp. Ngày 26/9, FIFA chính thức công bố bản án tạm thời: FAM bị phạt 350.000 franc Thụy Sĩ (tương đương gần 400.000 USD), còn bảy cầu thủ nhập tịch bị cấm thi đấu trong 12 tháng vì “gian lận hồ sơ gốc”.

Những cái tên được nêu rõ: Gabriel Palmero, Jon Irazabal, Facundo Garces, Rodrigo Holgado, Imanol Machuca, Joao Figueireido và Hector Hevel. Tất cả đều từng góp mặt trong chiến thắng 4-0 trước Việt Nam. 

Bản án 19 trang của FIFA 

Ngày 6/10, FIFA công bố bản án chính thức dài 19 trang, kèm hàng loạt tài liệu đối chiếu chứng minh hành vi gian lận. Theo đó, các giấy khai sinh do FAM nộp cho thấy ông hoặc bà của bảy cầu thủ kể trên đều “sinh tại Malaysia” – yếu tố bắt buộc để cầu thủ đủ điều kiện khoác áo đội tuyển theo quy định về huyết thống. Nhưng khi FIFA gửi công văn đến các cơ quan đăng ký của Argentina, Brazil, Tây Ban Nha và Hà Lan, câu trả lời hoàn toàn trái ngược: không một ai trong số các ông bà này sinh ra tại Malaysia.

Ví dụ, hồ sơ của Hector Hevel ghi rõ ông Hendrik Hevel sinh tại Malacca, Malaysia. Nhưng hồ sơ chính thức từ Hà Lan cho thấy ông sinh tại The Hague. Trường hợp của Rodrigo Holgado và Facundo Garces cũng tương tự: thay vì sinh tại Penang hay George Town như FAM báo cáo, cả hai đều sinh ở Argentina. Joao Figueireido – người ghi bàn vào lưới Việt Nam – bị phát hiện có bà ngoại sinh ra tại Abre Campo, Brazil chứ không hề liên quan đến Malaysia. Tất cả những chi tiết này khiến FIFA kết luận: các giấy tờ mà FAM cung cấp là giả mạo.

Trong văn bản chính thức, Ủy ban Kỷ luật FIFA khẳng định hành vi này “không còn là lỗi hành chính, mà là gian lận có hệ thống, làm tổn hại đến tính liêm chính của bóng đá quốc tế”. Họ dẫn điều 22 trong Bộ luật Kỷ luật FIFA, quy định rõ mọi hành vi sử dụng tài liệu giả đều bị coi là tội nghiêm trọng, với khung hình phạt bao gồm cấm thi đấu tối thiểu 12 tháng, phạt tiền và có thể bị loại khỏi giải đấu đang tham dự.

Bản án của FIFA cũng cho biết họ đã liên hệ với các cơ quan ngoại giao Malaysia, nhưng không nhận được bằng chứng phản bác đủ mạnh. “Không có hồ sơ gốc nào xác nhận các cá nhân được nêu có nguồn gốc Malaysia”, tài liệu viết. “Do đó, FAM phải chịu trách nhiệm tập thể về việc không xác minh đúng quy trình”. Câu chữ lạnh lùng nhưng đầy sức nặng ấy biến vụ việc trở thành một trong những bê bối bóng đá nghiêm trọng nhất ở Đông Nam Á suốt thập kỷ qua.

Phản ứng của FAM

Ngay sau khi bản án được công bố, Liên đoàn Bóng đá Malaysia tổ chức họp khẩn tại Kuala Lumpur. Chủ tịch FAM, ông Hamidin Mohd Amin, xuất hiện trong cuộc họp báo đầy căng thẳng và khẳng định: “FAM không gian lận. Tất cả các thủ tục nhập tịch đều được thực hiện dưới sự giám sát của Chính phủ Malaysia”.

Theo FAM, toàn bộ hồ sơ được xác nhận bởi Cục Đăng ký Quốc gia (NRD) – cơ quan có thẩm quyền về hộ tịch. Họ cho rằng nếu có sai sót, đó chỉ là lỗi từ quy trình hành chính, chứ không phải hành vi cố tình gian dối. FAM cũng nhấn mạnh rằng các cầu thủ “hành động với thiện chí”, nộp giấy tờ hợp lệ và không hề biết rằng tài liệu có thể sai sót.

Tuy nhiên, FIFA đã chuẩn bị sẵn phản biện. Trong phần chú thích của bản án, họ trích dẫn lời xác nhận từ chính NRD: cơ quan này “không có bản khai sinh gốc của các ông bà cầu thủ”, mà chỉ cấp lại dựa trên “nguồn thông tin thứ cấp” từ bên ngoài. Điều đó đồng nghĩa, FAM đã không tự kiểm chứng thông tin, mà chỉ sử dụng bản sao không xác thực – điều bị coi là “thiếu trách nhiệm nghiêm trọng”.

Dù bị dồn vào thế khó, FAM vẫn tuyên bố sẽ kháng cáo toàn bộ án phạt. Họ nhấn mạnh rằng “chưa có bằng chứng cho thấy FAM làm giả tài liệu”, và nếu có sai sót, FIFA nên xem xét theo hướng hành chính, không nên áp dụng án cấm thi đấu. Một nhóm luật sư quốc tế đã được FAM thuê để chuẩn bị hồ sơ gửi lên Ủy ban Phúc thẩm FIFA, với mục tiêu “bảo vệ danh dự của bóng đá Malaysia”.

Nhưng trong dư luận, làn sóng chỉ trích dâng cao. Nhiều chuyên gia cho rằng lập luận “lỗi hành chính” chỉ là cách FAM né tránh trách nhiệm. Báo The Star đăng xã luận với tiêu đề “Sai lầm hệ thống không thể là cái cớ”, còn New Straits Times viết: “Nếu liên đoàn không làm giả, thì ai đã làm?” Câu hỏi ấy treo lơ lửng trên đầu những người lãnh đạo bóng đá Malaysia, giữa lúc niềm tin của công chúng rạn nứt.

Quy trình kháng cáo khắc nghiệt

Khoảng thời gian từ ngày 26/9 đến 6/10 được xem là mười ngày hỗn loạn nhất trong lịch sử bóng đá Malaysia. Ngay sau khi nhận thông báo từ FIFA, FAM phải thành lập nhóm công tác đặc biệt gồm luật sư, chuyên gia pháp lý và đại diện chính phủ để chuẩn bị phản hồi. Họ vừa phải đối phó với truyền thông, vừa phải xử lý hàng loạt yêu cầu từ Liên đoàn Bóng đá châu Á (AFC) liên quan đến tính hợp lệ của các trận đấu đã diễn ra.

Theo quy định của FIFA, FAM có mười ngày để yêu cầu bản án chi tiết, ba ngày để thông báo ý định kháng cáo, và năm ngày tiếp theo để nộp hồ sơ hoàn chỉnh, kèm lệ phí 1.000 franc Thụy Sĩ. Nếu kháng cáo bị bác bỏ, FAM vẫn có thể đưa vụ việc lên Tòa án Trọng tài Thể thao quốc tế (CAS) trong vòng 21 ngày, nhưng điều đó chỉ xảy ra khi cả hai bên – FIFA và FAM – cùng đồng thuận.

Trong khi đó, áp lực trong nước tăng lên từng giờ. Bộ trưởng Thể thao Malaysia buộc phải lên tiếng, khẳng định chính phủ “sẽ phối hợp điều tra”, nhưng cũng “không can thiệp vào quá trình tố tụng quốc tế”. Nhiều nhà tài trợ lớn bắt đầu xem xét lại hợp đồng. Một số nguồn tin nội bộ tiết lộ rằng FAM đang cân nhắc kỷ luật nội bộ đối với nhóm cán bộ phụ trách nhập tịch cầu thủ, nhằm “giảm nhẹ trách nhiệm trước FIFA”.

Dẫu vậy, giới chuyên môn đều nhận định cơ hội đảo ngược bản án là rất nhỏ. Trong quá khứ, FIFA hiếm khi thay đổi quyết định ở cấp phúc thẩm nếu đã có chứng cứ gốc. “Điều duy nhất Malaysia có thể làm là xin giảm tiền phạt”, một cựu quan chức AFC bình luận. “Nhưng án cấm thi đấu 12 tháng đối với cầu thủ gần như chắc chắn được giữ nguyên”.

Nếu kết quả kháng cáo không thay đổi, AFC sẽ phải can thiệp. Các trận đấu mà Malaysia sử dụng cầu thủ vi phạm – đặc biệt là chiến thắng 4-0 trước Việt Nam – có thể bị hủy bỏ và tính thua 0-3 theo luật. Khi đó, cục diện vòng loại Asian Cup 2027 sẽ thay đổi hoàn toàn, và Malaysia nhiều khả năng bị loại. 

Bài học cay đắng

Scandal nhập tịch của Malaysia không chỉ là một vụ việc pháp lý, mà còn là cú sốc với cả khu vực. Trong bối cảnh nhiều nền bóng đá Đông Nam Á đang đua nhau nhập tịch cầu thủ để thu hẹp khoảng cách trình độ, vụ án này giống như một hồi chuông cảnh tỉnh. FIFA tuyên bố đây là “vụ vi phạm nghiêm trọng nhất ở Đông Nam Á trong thập niên qua”, đồng thời khẳng định sẽ siết chặt hơn nữa quy trình xác minh nguồn gốc cầu thủ.

Với Malaysia, hậu quả đã vượt xa phạm vi sân cỏ. Niềm tin của người hâm mộ bị tổn thương nghiêm trọng. Những cầu thủ từng được tung hô nay trở thành biểu tượng cho sự nghi ngờ. Các nhà tài trợ tạm ngừng hỗ trợ tài chính. Hình ảnh “Harimau Malaya” – niềm tự hào của quốc gia – bị hoen ố. Và quan trọng hơn cả, uy tín của FAM – cơ quan đứng đầu nền bóng đá Malaysia – bị đặt dưới dấu hỏi lớn chưa từng có.

Truyền thông quốc tế gọi đây là “bê bối nhập tịch đầu tiên bị FIFA phanh phui ở châu Á”. Dù FAM đã chính thức nộp đơn kháng cáo lên Ủy ban Phúc thẩm FIFA vào ngày 7/10, tương lai của họ vẫn mờ mịt. Cho dù FIFA giảm nhẹ hình phạt, thì niềm tin đã mất đi khó lòng lấy lại. Vụ việc này có thể trở thành dấu mốc buộc Malaysia phải tái cấu trúc toàn bộ hệ thống quản lý bóng đá, từ quy trình nhập tịch đến cơ chế giám sát pháp lý.

Như một nhà bình luận của tờ Malay Mail viết: “Malaysia từng mơ xây đội tuyển mạnh bằng con đường ngắn nhất – nhập tịch. Nhưng khi lối tắt dẫn vào hố sâu, cái giá phải trả không chỉ là tiền bạc, mà còn là danh dự”.