Ai là đồng đội của các anh?
17:35 14/05/2009
(Bài dự thi) - Quê tôi: thôn Phúc Tỉnh, xã Yên Thịnh, huyện Yên Định, Thanh Hoá (cách Cầu Vàng 1 km về phía bắc trên đường Yên Định đi Thọ Xuân)
Chiều ngày 19 tháng 10 năm 2008, nằm trong kế hoạch chuyến đi về thăm quê, tôi tới viếng thăm nghĩa trang liệt sĩ Thiệu Yên nằm tại xã Thiệu Phú, Thiệu Hoá, Thanh Hoá.
Sau hơn 55 năm viếng mộ người đã mất mà mình biết rõ sự hy sinh nhưng bia mộ vẫn mấy chữ lạnh lùng “chưa có thông tin liệt sĩ”, chủ đích của tôi, rất mong bạn đọc xa gần lưu tâm hỗ trợ.
Ảnh toàn cảnh nghĩa trang Thiệu Yên
Câu chuyện tôi kể sau đây nói rõ mục đích “Một chuyến đi” của tôi.
Cách đây hơn 55 năm tôi được cùng nhiều người dân chứng kiến sự hy sinh của 5 anh bộ đội đóng quân tại thôn. Nay vẫn day dứt một điều, hài cốt của các anh nay dù đã được quy tập về nghĩa trang liệt sĩ Thiệu Yên, nhưng các anh là ai, khi hy sinh thuộc đơn vị nào, quê nơi đâu nay vẫn chưa ai biết.
Vì thế nhân kỷ niệm 55 năm chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ, tôi xin nói rõ về sự hy sinh của các anh để may ra qua câu chuyện, có bác cựu chiến binh nào là chỉ huy, đồng đội cùng đơn vị các anh thời ấy đọc được bài này xin hãy lên tiếng để ta có thể biết thông tin về các liệt sĩ.
Gần trưa hôm đó, ngày 18 tháng 10 năm 1953, tức 11 tháng 9 âm lịch, quê tôi đang vào mùa gặt, khi mọi người đang bận rộn ngoài đồng thì một tốp máy bay khu trục của Pháp bất ngờ bay tới ném bom, bắn phá làng tôi dữ dội.
Trước đó mấy hôm, một đơn vị bộ đội trú quân, huấn luyện tại quê tôi vừa rút đi nhưng tại một số nhà được mượn làm kho hậu cần, quân giới, vẫn có một số anh bộ đội được phân công ở lại coi kho.
Thời đó, quê tôi thuộc vùng tự do, lại là một thôn sớm có truyền thống cách mạng nên thường có các đơn vị bộ đội đóng quân. Nghe các cụ từng là cán bộ xã, thôn nói, mấy đơn vị hay đóng quân là Đại đoàn 304, có khi là Đại đoàn 312, 316. Hồi đó vùng Yên Định, Thọ Xuân, thường hay bị máy bay Pháp xăm soi, đánh phá (năm 1951, thôn tôi đã bị một trận bom của địch).
Do đầu mùa gặt, đường làng, sân nhà dân phơi nhiều rơm rạ, vì thế lửa bom bắt bén cháy mù mịt.
Tại nhà ông Trịnh Đình Hiển (ông Lai), sát sau đình làng thôn tôi lửa bén vào rơm có nguy cơ cháy lan vào gian nhà là kho quân khí của đơn vị. Từ dưới hầm trú ẩn ở góc vườn, 2 anh bộ đội lao lên dập lửa không cho cháy lan vào nhà. Dập được lửa thì máy bay địch vòng lại tiếp tục bắn phá và cả 2 anh bị trúng bom của địch, hy sinh giữa sân nhà.
Gần đó, tại nhà cụ Trịnh Hữu Tô, đơn vị mượn làm kho quân trang, lương thực bị bắt lửa cháy, mấy anh bộ đội trong lúc dập lửa thì loạt đạn 20 li của địch bắn chết 2 anh.
Hôm đó, tôi mới 6 tuổi, theo mẹ đi chơi nhà bà con, vừa về đến cổng nhà, thì bom địch ầm ầm, may mà kịp xuống căn hầm trú ẩn khoét hàm ếch dưới khóm tre đầu ngõ nên thoát chết. Trận bom đó địch giết 4 anh bộ đội, 5 dân làng, trong đó có người chú ruột tôi bị chết, người bác ruột bị thương.
Sau trận bom, 4 anh em bộ đội hy sinh được mấy anh bộ đội bộ phận hậu cần, coi kho cùng dân làng tôi mai táng chu đáo tại nghĩa địa của làng.
Là nạn nhân của trận bom, lại được tận mắt chứng kiến những cái chết của các anh, cảnh tượng làng mạc bị tàn phá, đến nay những hình ảnh ấn tượng đó không thể phai mờ trong ký ức tôi.
Một trường hợp khác, sau khi chiến dịch Điện Biên Phủ kết thúc không lâu khoảng tháng 6-7 năm 1954, làng tôi lại có đơn vị bộ đội về đóng quân. Tại nhà ông Trịnh Bá Thuộc trong xóm, cách đình làng 200m, do trời nóng, mấy anh bộ đội trải chiếu nằm trên nền nhà, không may 1 anh bị con rắn lục ngoài vườn bò vào cắn và không kip cấp cứu, bị chết và cũng được chôn cất gần 4 ngôi mộ nói trên.
Khoảng năm 1958, trong thời kỳ tổng kết chiến tranh chống Pháp, Ủy ban Hành chính xã tôi tổ chức cất bốc 5 ngôi mộ về nghĩa trang liệt sĩ xã tại cạnh núi đá thôn Xuân Châu. Đáng tiếc, đến thời điểm này, vì nhiều lý do nhưng có lẽ lý do chính là do nhận thức của người sống, cả 5 ngôi mộ đều không có tên liệt sĩ.
Khi tôi lớn lên và đi bộ đội vào chiến trường Quảng Trị, rồi sau được ra bắc học sĩ quan, mỗi lần về thăm nhà, đi qua mấy ngôi mộ tôi lại rẽ vào viếng các anh.
Đã trực tiếp chôn cất nhiều đồng đội hy sinh tại chiến trường, nhận thức được nỗi đau của những ngôi mộ liệt sĩ chưa rõ tên, mỗi lần viếng các anh mà cái chết của các anh, tôi từng được chứng kiến, tôi lại thấy bâng khuâng và cứ tự đặt câu hỏi “có cách nào lần ra tên các anh được không?”
Năm ngôi mộ được di dời từ Yên Thịnh về
Chỉ có cách viết bài này với đầy đủ thông tin bối cảnh, sự hy sinh của các anh và thời gian xảy ra sự việc hy vọng nếu bác cựu chiến binh nào cùng đơn vị với các liệt sĩ biết sự việc, lên tiếng may có cơ lần tiếp thông tin các liệt sĩ trên.
Hiện 5 ngôi mộ này đã được quy tập gọn một cụm tại nghĩa trang Liệt sĩ Thiệu Yên thuộc xã Thiệu Phú, Thiệu Hoá, Thanh Hoá.
Sở dĩ các anh về đây vì thời kỳ 1970, huyện Yên Định tôi nhập với phần các xã của huyện Thiệu Hoá ở bắc sông Chu thành huyện Thiệu Yên. Đến năm 1988, toàn bộ mộ liệt sĩ tại nghĩa trang các xã của huyện đều được di về chung nghĩa trang của huyện.
Hôm đó dù trời mưa to, đến nghĩa trang, rất may sau khi trình thẻ Hội viên Cựu chiến binh, chứng minh thư và mục đích công việc, chi Nguyễn Thị Len quản trang giúp tôi rất tận tình các thông tin về nghĩa trang. Qua đối chiếu sổ sách, sơ đồ mộ chí, xác định 5 ngôi mộ liệt sĩ đưa từ nghĩa trang xã tôi về đây từ 1988 vẫn nằm trong một cụm ghi “từ nghĩa trang xã Yên Thịnh, Yên Định di về” không bị phân tán, thất lạc tôi mới yên lòng.
Tôi còn được biết thêm, tại nghĩa trang này có 660 mộ có hài cốt thì số mộ có đầy đủ họ tên liệt sĩ là 361 mộ, 299 mộ chưa có tên, chủ yếu số bộ đội ta hay sinh thời chống Pháp từ các xã di về.
Hôm nay gửi bài tham dự cuộc thi “Một chuyến đi” do báo TT&VH tổ chức, tôi chỉ mong nếu bài được đăng may ra có bạn đọc nào đấy lại có ông, cha là CCB thời Điện Biên Phủ, xin hỏi giúp may ra có người là đồng đội của các anh dưới 5 ngôi mộ trên lên tiếng để tiếp tục lần tìm tên, quê hương cho các anh. Dẫu biết là khó, khó lắm nhưng biết đâu việc tìm tên cho các anh sẽ gặp may mắn.
Ai có thông tin về 5 liệt sĩ trên xin báo tới tôi: (DĐ: 0989.082.766; (04)38.433.704) hoặc đ/c: nhà số 2/38A Lý Nam Đế, Hà Nội.
Xin cám ơn
(Phố Nhà binh, chiều 30-4-2009)
Trịnh Thanh Phi
Đại tá - Cựu chiến binh