50 năm ngày mất Janis Joplin: Nữ hoàng rock ‘n' roll phóng túng, 'lắm tài nhiều tật'

(Thethaovanhoa.vn) - Ngày 4/10 vừa qua, cả thế giới đã kỷ niệm ngày mất của Janis Joplin - ngôi sao qua đời ở tuổi 27 cách đây tròn nửa thế kỷ. Sức ảnh hưởng lâu dài và sự nổi tiếng của Joplin có thể là nhờ vào những màn trình diễn thô mộc, không khoa trương của bà.

Tour diễn 'Madame X' của Madonna: 'Nữ hoàng nhạc pop' gặp rắc rối

Với danh hiệu “Nữ hoàng nhạc pop”, Madonna là một trong những ca sĩ thành công nhất của thời đại khi các sản phẩm tung ra luôn được đánh giá cao. Vậy nhưng, “vận đen” lại bám theo nữ danh ca 61 tuổi này, đặc biệt là trong tour diễn mới nhất.

Người hâm mộ dễ đồng cảm với những ca sĩ thể hiện các cảm xúc đau đớn, tức giận và giải tỏa. Joplin thẳng thắn đưa đến công chúng những cảm xúc đó và truyền tải chúng với chất giọng khàn khàn mạnh mẽ.

Nữ siêu sao đầu tiên của nhạc rock

Sinh ngày 19/1/1943, Janis Joplin lớn lên ở thị trấn Port Arthur, bang Texas (Mỹ). Nếp sống bảo thủ của thị trấn này lại là môi trường lành mạnh cho Janis làm thơ, vẽ tranh và hát trong dàn hợp xướng nhà thờ địa phương.

Nhưng Joplin phải trải qua thời niên thiếu không vui vẻ khi gặp phải những vấn đề của tuổi mới lớn. Tăng cân, chống chọi với mụn trứng cá và bị bạn học trêu chọc, cô thích một mình và bỏ bê việc học. Cảm thấy tâm hồn không đồng điệu với con người mình, Joplin bắt đầu chứng tỏ điều đó bằng cách mặc quần áo của nam giới.

Tìm thấy niềm an ủi và ý nghĩa trong nghệ thuật và âm nhạc, Joplin đã phát hiện ra nhạc blues và làm nhạc với một vài người bạn. Sau khi tốt nghiệp trung học, Joplin được đào tạo để trở thành thư ký và 2 lần đăng ký vào đại học nhưng đều bỏ học.

Năm 18 tuổi, Joplin chuyển đến San Francisco. Cô nữ sinh trung học cuối cùng đã lên trang bìa tạp chí Newsweek. Bài báo có tựa đề Rebirth Of Blues đã mô tả Joplin là nữ siêu sao đầu tiên của nhạc rock.

Có điều, rượu và ma túy đã “vây bủa” sự nghiệp ca hát của Joplin ngay từ những ngày đầu. Joplin đã hát trong các câu lạc bộ và thu âm với Jorma Kaukonen, nghệ sĩ guitar của Jefferson Airplane. Tuy nhiên, đó là một sự khởi đầu không mấy suôn sẻ trong sự nghiệp âm nhạc của Joplin. Thường say xỉn, bị ném đá hoặc cả 2, Joplin trở lại Texas 2 năm sau đó.

• 'Respect' - Tôn vinh 'nữ hoàng nhạc soul' Aretha Franklin
• Tour diễn 'Madame X' của Madonna: 'Nữ hoàng nhạc pop' gặp rắc rối
• 10 năm Michael Jackson mất: Thế giới lại chia rẽ vì ông hoàng nhạc Pop

Sau một thời gian ngắn ở Texas, Joplin đã trở lại San Francisco. Định cư tại khu hippie của Haight Ahsbury, Joplin gia nhập ban nhạc rock Big Brother and the Holding Company. Sát cánh cùng ban nhạc này, Janis đã phát triển phong cách hát giọng khàn đặc biệt của mình.

Album đầu tay mang tên ban nhạc được tung ra vào năm 1967. Giọng hát của Joplin được ví như một trận động đất trong nền âm nhạc. Cùng với Jimi Hendrix và Rolling Stones, Joplin đã khiến khán giả choáng váng tại Liên hoan Pop Monterey.

Album sau Cheap Thrills là thành công thu âm lớn đầu tiên của Joplin. Album này đã “đẻ” ra các ca khúc ăn khách đầu tiên của Joplin, gồm Piece Of My Heart và Ball And Chain, trong khi album này đã đạt danh hiệu vàng. Joplin đã trở thành ngôi sao và là người đi đầu trong phong trào hippie.

Sau khi chia tay Big Brother and the Holding Company, Joplin tìm kiếm một ban nhạc với những nhạc sĩ có chất lượng tương đương với giọng hát của cô. Kozmic Blues Band được thành lập với một loạt các nhạc sĩ xuất sắc nhưng nó quá lớn. Sau bản thu âm I Got Them Ol 'Kozmic Blues Again Mama, ban nhạc bị thu hẹp dần và sau đó lấy tên là Full Tilt Boogie.

Giọng ca đầy sức mạnh

Chịu ảnh hưởng của các nghệ sĩ như Bessie Smith, Otis Redding, Billie Holiday, Ray Charles, Tina Turner và Aretha Franklin, Joplin sở hữu phong cách và giai điệu của dòng blues. Joplin đã được ghi tên vào Sảnh Danh tiếng Rock & Roll hồi năm 1995 và năm 2008 được tạp chí Rolling Stone đưa vào vị trí thứ 28 trong danh sách các ca sĩ vĩ đại nhất mọi thời.

Joplin có một giọng ca đầy sức mạnh. Trong các buổi biểu diễn trực tiếp, cô đưa khán giả vào thế giới âm nhạc của mình với cách diễn không bị gò bó, thể hiện một loạt âm vực giọng hát đặc biệt cùng với một giọng rung nhanh. Với giọng ca 3 quãng 8, Joplin sử dụng những tiếng gầm gừ, rên rỉ và la hét để thể hiện cảm xúc thô sơ.

Pearl - tác phẩm thu âm cuối cùng của Joplin, được phát hành hành, thể hiện sự phát triển không ngừng trong việc sử dụng giọng hát của bà. Trong ca khúc này, giọng hát của Joplin đã được trau chuốt nhưng vẫn còn những khoảnh khắc mạnh mẽ và thô ráp, được kiểm soát nhiều hơn nhưng không bị mất biểu cảm.

Sự trau chuốt này cũng có thể thấy trong một trong những buổi biểu diễn được quay cuối cùng của Joplin. Năm 1969, Joplin đã chuyển thể bản nhạc jazz đầy cảm động Little Girl Blue thành một bản dòng R&B.

So sánh màn trình diễn của Joplin trong bài hát này với phần thể hiện của một số người có ảnh hưởng của bà là Nina Simone và Nancy Wilson, người ta thấy phiên bản của Joplin thật ấn tượng.

Giọng hát tinh tế của Simone với cây đàn piano có độ chính xác nhịp nhàng cùng sự dàn dựng tốt. Ngược lại, cách tiếp cận của Joplin có sự thay đổi nhịp điệu và nhịp độ trong suốt bài hát, thường xuyên kéo dài các cụm từ và hát các nốt dài bằng những lời kêu gọi khao khát, thể hiện màu sắc giai điệu.

Joplin là một giọng ca có tầm ảnh hưởng lớn. Cô sẵn sàng thể hiện những cảm xúc sâu kín nhất của con người - những cảm xúc không dễ dàng được cho phép cũng như không được thể hiện trong xã hội phương Tây.

Thờ ơ với cái chết

Vào ngày 4/10/1970, Janis Joplin không đến tham dự buổi ghi âm tại Sunset Sound Studios ở Los Angeles, nơi cô đang thực hiện album Pearl với ban nhạc Full Tilt Boogie của mình. Một đồng nghiệp lái xe đến khách sạn Landmark, nơi Joplin ở thì phát hiện cô nằm trên sàn, bên cạnh giường ngủ, đã tử vong trong phòng số 105. Khám nghiệm tử thi cho thấy nguyên nhân cái chết là do sử dụng heroin quá liều.

Trong một cuộc phỏng vấn trong phòng thay đồ tại Hollywood Bowl với nhà phê bình Robert Hilburn vào năm 1969, Joplin đã cố tỏ ra thờ ơ khi nói về cái chết.

“Chắc chắn rồi, tôi có thể chăm sóc bản thân tốt hơn” - Joplin nói - “Tôi sẽ không ăn gì ngoài thực phẩm hữu cơ, ngủ đủ 8 tiếng mỗi đêm, ngừng hút thuốc. Sống như thế, có lẽ cuộc đời tôi sẽ kéo dài thêm vài năm. Nhưng sống như vậy thật kinh khủng”.

Chỉ vài ngày trước khi qua đời, Joplin đã ký vào di chúc của mình, trong đó có một khoản lớn dành cho tiền nghỉ dưỡng hàng năm tại Lion's Share ở San Anselmo, California. Phần tài sản còn lại thuộc về gia đình bà.

Việt Lâm