Lắng nghe âm nhạc của… biến đổi khí hậu

(Thethaovanhoa.vn) - Vào một đêm năm 2013, nghệ sĩ Stephan Crawford đang ngồi trong xưởng nghệ thuật của mình ở San Francisco, nghĩ cách trình diễn chu trình các-bon của trái đất thông qua một tác phẩm điêu khắc động thì khoảnh khắc Eureka chợt đến!

• Giật mình, biến đổi khí hậu 'giết' 4.000 người, lấy đi 1.200 tỷ USD
• NASA chia sẻ những bức ảnh gây sốc về biến đổi khí hậu trên trái đất

Khi đó, anh cầm trên tay một thanh kim loại và bắt đầu gõ vào bàn làm việc. Tiếng gõ làm anh nghĩ tới giai điệu và nhanh chóng đi thẳng tới ý tưởng viết nhạc.

500 năm tóm lược trong 30 phút âm nhạc

Bốn năm sau, Crawford trở thành người điều hành dự án The ClimateMusic, một nhóm nhỏ các nhà khoa học, nhạc sĩ, nhà soạn nhạc, những người sáng tác nhạc dựa trên dữ liệu về khí hậu - và sau đó tổ chức hòa nhạc để truyền đi thông điệp khẩn cấp về biến đổi khí hậu tới công chúng.

Buổi thử nghiệm đầu tiên của Crawford là vào tháng 9/2014 tại xưởng nghệ thuật của ông. Khi đó, ông mời các nhạc sĩ và nhà khoa học tới. Trong tám tiếng đồng hồ, mọi người đã chung tay sáng tác nhạc dựa trên biến đổi khí hậu. Tới 5h chiều, họ diễn thử cho một nhóm khán giả nhỏ.

“Phản ứng của khán giả đủ mạnh mẽ để thuyết phục chúng tôi rằng chúng tôi thật sự cần đẩy sâu ý tưởng này hơn nữa” - Crawford nhớ lại.

Tác phẩm họ hiện đang trình diễn do Erik Ian Walker soạn ra, dài 30 phút, mô tả khí hậu trong 500 năm, từ 1800 tới 2300. Bản nhạc bắt đầu bằng những tiếng dịu dàng, khoan thai như chim hót. Khi nồng độ CO2 tăng lên, bắt đầu từ giữa những năm 1800 trong cuộc Cách mạng Công nghiệp, thì nhịp điệu cũng tăng dần. Âm nhạc trở nên đặc biệt chói tai khi tiến đến những năm 2000: nhanh, méo mó đầy lo âu. Vào cuối thế kỷ này, khi nhiệt độ tăng lên gần 9 độ F, thì âm nhạc giống như tiếng ti vi bị nhiễu.

Tác phẩm đưa cho khán giả hai kịch bản: một là con người tiếp tục lờ đi hiệu ứng nhà kính, khiến trái đất ngày một nóng lên; hai là chúng ta có ý thức hơn, giảm phát nhiệt để giữ mức tăng nhiệt độ toàn cầu ở dưới mức 3,6 độ F, theo như thỏa thuận khí hậu Paris.

Màn trình diễn được thể hiện kèm với biểu đồ cho thấy sự thay đổi mức CO2, nhiệt độ toàn cầu và sự cân bằng năng lượng trên trái đất. Khi âm nhạc kết thúc, mọi người có thể tụ họp lại để chia sẻ cảm nhận và tổ chức ra tay hành động vì khí hậu toàn cầu.

Vấn đề cấp bách của ngay giây phút này

Vào thời điểm bắt đầu, Crawford vừa hoàn thành chương trình học về khoa học môi trường và muốn kết hợp kiến thức của mình với nghệ thuật, để có thể truyền tải một cách hiệu quả và rộng rãi cho nhiều người về một vấn đề cấp bách nhưng vẫn bị coi là trừu tượng: biến đổi khí hậu.

Có những phần mềm có thể chuyển dữ liệu thành dạng âm thanh tương đồng nhưng nhìn chung, kết quả không thuận tai. Thế nên, hiện tại các nhà soạn nhạc sẽ sáng tác độc lập. Sau khi có ý tưởng cụ thể, họ mới kết hợp với các nhà khoa học để cho ra sản phẩm cuối cùng vừa đạt mục tiêu tuyên truyền, vừa giàu tính nghệ thuật.

Crawford rất ấn tượng và hạnh phúc về phản hồi của khán giả trong buổi trình diễn ra mắt năm 2015 của họ ở Oakland, CA, Mỹ. Khi đó, một phụ nữ đã đứng dậy và nói: “Các anh biết không, tôi vừa nghe nhạc, vừa nhìn thời gian chạy kèm dữ liệu khí hậu. Và tôi tự nói với mình, rằng đây là âm thanh khi tôi sinh ra. Còn kia là âm thanh khi con tôi sinh ra. Và đó có thể là âm thanh khi cháu tôi ra đời”. Lần đầu tiên trong đời, một vấn đề trừu tượng bỗng trở nên rất cá nhân, đi vào lịch sử gia đình cô và gây tác động rất lớn. Đó cũng là lúc chúng ta nhận thấy rõ sự biến đổi khí hậu và hậu quả khôn lường nếu chính mình, vào ngay lúc này, không có hành động thích hợp.

Trong tương lai, nhóm dự án mong muốn sáng tạo ở nhiều thể loại nhạc khác nhau để lan truyền thông điệp tới nhiều đối tượng khán giả hơn. Cuối cùng, họ hi vọng có thể tạo ra những buổi biểu diễn tương tác, nơi khán giả cùng tham gia trình diễn.

Một đoạn biểu diễn của ClimateMusic:

NASA chia sẻ những bức ảnh gây sốc về biến đổi khí hậu trên trái đất

Những bức ảnh chụp cùng một địa điểm ở những thời điểm khác nhau cho thấy rõ những tác động của biến đổi khí hậu, thiên tai hay phát triển đô thị lên trái đất.

Thư Vĩ (Tổng hợp)