Lên Tây Bắc, tìm giống lúa nếp khiến "chó đứng dậy"

(Thethaovanhoa.vn) - Như Thể thao & Văn hóa đã phản ánh trong bài viết Chuyện về thứ cơm nếp khiến 'chó đứng dậy', trong chuyến thực tế Tây Bắc, họa sĩ Đỗ Đức đã vô tình tìm lại giống nếp Tan quý hiếm được đồng bào dân tộc Thái lưu giữ nhiều chục năm nay. Qua Thể thao & Văn hóa, họa sĩ tiếp tục cung cấp thêm thông tin, hình ảnh về loại nếp đặc biệt này tới quý độc giả.

Khẩu ma tứn là biệt danh của loại nếp ngon đặc bịệt mà người Thái Mường Chiến (huyện Mường La, Sơn La) còn giữ được. Tiếng Thái, Khẩu ma tứn nghĩa là “cơm chó đứng dậy”. Loại nếp Tan này đồ xôi, khi mở vung chõ thì ở xa vài chục mét chó cũng đánh hơi thấy mùi thơm và đứng lên...

Ruộng nếp Tan của ông Cầm Văn Thu ở bản Mường Chiến 2

Nếp Tan là giống bản địa, hạt nhỏ hơi tròn đầu. Khi chín hẳn vỏ trấu vàng pha tím vằn lên phía đầu hạt thóc. Nếp Tan hạt tròn. Theo quan sát của tôi thì bông cũng cho gần trăm hạt thóc, không thể coi là sản lượng thấp và giống thoái hóa được, dù có thể năng suất không cao bằng các giống nếp khác.

Nếp Tan ngày nay vẫn được bà con dân tộc Thái một số vùng giữ gìn. Mỗi nhà cấy vài sào để ăn. Xôi nếp Tan dẻo thơm, cho vào ếp đan để cả ngày xôi vẫn dẻo như mới đồ xong.  Hương thơm của nếp có phần trội hơn, xôi cũng dẻo hơn nếp hoa vàng ở miền xuôi.

Đây là nguồn gene quí cần được vảo vệ.

Chụp ảnh với nông dân Cầm Văn Thu

Cánh đồng Mường Chiến đang vào vụ gặt

Một góc ruộng nếp Tan bắt dầu vào thu hoạch được rồi

Lúa nếp Tan được tỉa từ ruộng về treo gác bếp cất đi.

Ảnh: Đỗ Đức - Bùi Việt Dũng