Những tìm tòi, phát hiện trong Danh sách đề cử

(TT&VH) - Giải thưởng Bùi Xuân Phái – Vì tình yêu Hà Nội đã có bề dày 5 năm, và mỗi năm, việc phát hiện, tìm tòi các nhân vật, tác phẩm, việc làm cũng như ý tưởng xứng đáng để đưa vào danh sách đề cử càng trở nên chặt chẽ, bài bản hơn. Uy tín cao của Giải đã được khẳng định và vì thế, trách nhiệm của Hội đồng Giám khảo ngày càng nặng nề, khó khăn hơn. Sau khi nhà Hà Nội học Nguyễn Vinh Phúc ra đi, Hội đồng Giám khảo đã được bổ sung thêm Giáo sư Phan Huy Lê, người đã từng được trao “Giải thưởng Lớn - Vì tình yêu Hà Nội” năm 2011, và nhà báo Hồ Quang Lợi, người từ lâu đã nổi tiếng vì những bài bình luận quốc tế sắc sảo, hiện đang là ủy viên Thường vụ,Trưởng ban Tuyên giáo Thành ủy Hà Nội.

Nhà thơ Bằng Việt - Chủ tịch Hội đồng Giám khảo Giải Bùi Xuân Phái 2012

Trung thành với những tiêu chí đã hình thành và xác lập từ những lần xét Giải trước, năm nay, việc lựa chọn danh sách đề cử nhân vật được đề cử vào Giải thưởng Lớn được đặc biệt chú trọng. Trên cơ sở thảo luận sôi nổi cũng như cân nhắc khá toàn diện và thấu đáo, Hội đồng Giám khảo đã chốt được danh sách cuối cùng của vòng đề cử Giải thưởng Lớn là nghệ sĩ guitar Văn Vượng.

Đây có thể coi như một tìm tòi và phát hiện bất ngờ rất thú vị của Giải năm nay. Cây guitar gần như số Một của Hà Nội này đã có một số phận không may: Ông đã bị bệnh đậu mùa cướp đi đôi mắt tinh anh từ năm lên 4 tuổi. Nhưng với ý chí và nghị lực phi thường, với lòng yêu đời và yêu người sâu đậm, ông đã thật sự thành danh với tư cách một nghệ sĩ dân gian gắn bó với Hà Nội từ hơn 40 năm nay. Có lẽ chỉ cần nhắc đến tên Văn Vượng là đã đủ trở thành một phẩm chất yêu nghệ thuật đặc trưng mà không người Hà Nội nào là không biết. Nghệ sĩ đã có công chuyển soạn hàng trăm ca khúc, nhạc phẩm từ nhiều thể loại thành tác phẩm dành cho đàn guitar và trình diễn rất thành công. Ông đã từng có trên 8000 buổi biểu diễn trước công chúng thủ đô và thu 7 đĩa CD chọn lọc tác phẩm. Trong bộ phim nổi tiếng “Hà Nội trong mắt ai”, đạo diễn Trần Văn Thủy đã rất tinh tế khi chọn hình ảnh và tiếng đàn Văn Vượng để mở đầu và kết thúc cho bộ phim đã gây tiếng vang lớn này.

Bên cạnh Giải thưởng Lớn, việc chốt lại danh sách đề cử Giải tác phẩm cho các ghi chép độc đáo của Nguyễn Ngọc Tiến và tác phẩm có tính sắp đặt “Rubic cổng làng” của họa sĩ Quách Đông Phương cũng là những tìm tòi, phát hiện thú vị cho Giải.

Về Giải Việc làm, năm nay có đến 3 đề cử đều khá độc đáo và có những giá trị đáng tôn vinh riêng: Bộ sưu tập ảnh và các triển lãm lưu động mang tên “Ký ức Hà Nội xưa” của KTS Đoàn Bắc và cụ thân sinh là nhà giáo lão thành Đoàn Thịnh; việc phục dựng thành công với khá nhiều công lao và nỗ lực của nghệ nhân trẻ Nguyễn Phương Hải với 100 món ăn cổ gần như đã thất truyền của Hà Nội xưa; và cuối cùng là sự trân trọng và những việc làm thể hiện một tình yêu Hà Nội sâu sắc và tận tụy của một người nước ngoài: ông Olivier Tessier, quốc tịch Pháp đã có nhiều năm làm việc và gắn bó với Việt Nam, thông qua việc sưu tập, giới thiệu qua các cuộc chưng bày và hội thảo các hiện vật và ảnh tư liệu hiếm về Hoàng thành Thăng Long, di sản quý giá đã được UNESCO công nhận là di sản văn hóa thế giới.

Cuối cùng, về Giải Ý tưởng, Hội đồng Giám khảo cũng chốt lại được 3 đề cử tuy rất khác nhau về nội dung và cách thể hiện, nhưng đều có chung một cốt lõi, đó là xuất phát từ tấm lòng yêu Hà Nội và những giá trị vật thể cũng như phi vật thể rất đặc trưng của mảnh đất văn hiến lâu đời này: Ý tưởng thứ nhất là tìm cách phục dựng lại Lễ hội đèn Quảng Chiếu ở Thành cổ Hà Nội, một lễ hội có tầm quốc gia diễn ra rất hoành tráng trong 7 ngày 7 đêm của kinh thành từ triều nhà Lý; ý tưởng thứ hai là Đề án khôi phục lại một trong các sản phẩm lừng tiếng của Hà Nội xưa trong câu nói cửa miệng của dân Hà Nội: “Dưa La, húng Láng, nem Báng, tương Bần, nước mắm Vạn Vân, cá rô đầm Sét”. Những sản vật trên, qua vật đổi sao dời đã gần như mai một hết.

Ý tưởng phục dựng lại trong khu vực chùa Láng một diện tích khả thi để duy trì việc trồng rau húng Láng có chất lượng cao như trong ký ức của người Hà Nội là một ý tưởng tốt đẹp, đang được UBND TP giao cho Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn Hà Nội nghiên cứu để thực hiện.

Ý tưởng thứ ba là một ý tưởng còn táo bạo hơn nhưng cũng rất khó thực thi: Đó là dự án về Hệ - Mạch cấp nước và kết hợp phát điện, cải thiện giao thông, làm đẹp cảnh quan Hà Nội bằng cách dẫn nước sông Đà về theo trục Ba Vì – Hồ Tây, qua một hệ thống có thể tự chảy sau khi xây một đập trên sông Hồng. Dự án này có tính đến khả năng làm hồi sinh lại các dòng sông thơ mộng xưa kia của Hà Nội là sông Tích, sông Nhuệ và sông Tô Lịch.

Có thể nói. Các phát hiện và danh sách đề cử năm nay cho Giải khá phong phú và thú vị, nó tiếp tục thể hiện sức sống và nội lực của Giải thưởng “ Vì Tình yêu Hà Nội” mang tên họa sĩ bậc thầy đã gắn chặt với mảnh đất cố đô: Bùi Xuân Phái.

Nhà thơ Bằng Việt

Chủ tịch Hội đồng Giám khảo