Vốn, tài sản các Tập đoàn, Tổng công ty Nhà nước: Phải có đầu mối chịu trách nhiệm

10/11/2009 08:23 GMT+7 | Thế giới

(TT&VH) - Ngày 9/11, các đại biểu Quốc hội làm việc tại Hội trường nghe và thảo luận về việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý, sử dụng vốn, tài sản nhà nước tại các tập đoàn (TĐ), tổng công ty (TCT) nhà nước.

Thực hiện Chương trình giám sát của Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội đã thành lập Đoàn giám sát “Việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý, sử dụng vốn, tài sản nhà nước tại các TĐ, TCT nhà nước” (tính từ năm 2006 đến 31/12/2008).

Báo cáo giám sát nhận định: "Đa số các TĐ, TCT nhà nước đã kinh doanh có lãi; các chỉ tiêu nhìn chung đều tăng trưởng, năm sau cao hơn năm trước, nhưng mức độ thì khác nhau, có TĐ, TCT đạt hiệu quả cao, có đơn vị lại đạt hiệu quả rất thấp, nhưng nhìn tổng thể, vai trò của TĐ, TCT nhà nước trong thời gian qua là hết sức quan trọng trong phát triển KTXH của đất nước".

Cần theo dõi việc sử dụng vốn

Về quy mô vốn: Nhìn chung, quy mô vốn chủ sở hữu của hầu hết các TĐ, TCT được bảo toàn và không ngừng tăng trong những năm qua. Cụ thể, đến cuối năm 2008 đạt 485 nghìn 644 tỷ đồng với tốc độ tăng vốn chủ sở hữu tính chung trong ba năm 2006-2008 ở mức khá cao 46,5%. Đến cuối năm 2006 chỉ có 4 tập đoàn có quy mô vốn chủ sở hữu trên 10 nghìn tỷ đồng , thì đến cuối năm 2007 đã có 6 TĐ, TCT có quy mô vốn chủ sở hữu trên 10 nghìn tỷ đồng và đến cuối năm 2008 có 7 TĐ, TCT có quy mô vốn chủ sở hữu trên 10 nghìn tỷ đồng .

Đại biểu Mã Điền Cư (ảnh Minh Điền)

Đối với hệ số an toàn vốn, theo số liệu tổng hợp trong 3 năm 2006-2008, tỉ lệ tổng nợ phải trả trên vốn chủ sở hữu của các TĐ, TCT trong từng năm về cơ bản thấp hơn 3 lần. Cụ thể, trong năm 2006 hệ số này là 1,35 lần, năm 2007 là 1,4 lần và năm 2008 là 1,47 lần. Riêng 18 TĐ, TCT đặc biệt, tỉ lệ tổng nợ phải trả trên vốn chủ sở hữu có xu hướng tăng, nhưng vẫn ở mức thấp, cụ thể: năm 2006 tỉ lệ này là 1,1 lần; năm 2007 là 1,2 lần; và năm 2008 là 1,3 lần.

Về hiệu quả hoạt động sản xuất - kinh doanh, Báo cáo giám sát nhận định tổng vốn nhà nước đầu tư vào các TĐ, TCT được bảo toàn và phát triển; tốc độ tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận năm sau cao hơn năm trước. Doanh thu tăng từ 523 nghìn 169 tỷ đồng cuối năm 2006 lên đến 866 nghìn 622 tỷ đồng cuối năm 2008, tăng 65,6%. Lợi nhuận sau thuế tăng từ 60 nghìn 804 tỷ đồng cuối năm 2006 lên đến 69 nghìn 311 tỷ đồng cuối năm 2008 tăng 13,9%.

Qua giám sát, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội kiến nghị tiếp tục hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật về quản lý, sử dụng vốn, tài sản nhà nước tại các TĐ, TCT nhà nước; đề nghị Quốc hội sớm ban hành Luật sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào kinh doanh. Xác định rõ trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước về vốn và tài sản tại TĐ, TCT trên cơ sở hoàn thiện cơ chế phân cấp thực hiện quyền, nghĩa vụ của chủ sở hữu nhà nước theo nguyên tắc phải có một đầu mối chịu trách nhiệm chính theo dõi việc sử dụng vốn, tài sản nhà nước và phân tích, đánh giá hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp nhà nước, kể cả các TĐ, TCT đặc biệt.

Minh bạch trong công tác quản lý và sử dụng vốn

Đánh giá tình hình hoạt động của TCT đầu tư và kinh doanh vốn nhà nước (SCIC), báo cáo nêu rõ tính đến 31/12/2008, SCIC đã tiếp nhận vốn nhà nước tại 892 doanh nghiệp, giá trị sổ sách phần vốn nhà nước là 6 nghìn 925 tỷ đồng (chưa tính Vietcombank), giá trị thị trường hiện nay là khoảng 25 nghìn tỷ đồng, tăng gần 4 lần. Doanh thu của SCIC năm 2006 là 144 tỷ đồng, năm 2008 là 2 nghìn 204 tỷ đồng với lợi nhuận thực hiện trước thuế năm 2006 là 119 tỷ đồng, năm 2008 là 1 nghìn 301 tỷ đồng. Các doanh nghiệp có quy mô vốn lớn trên 100 tỷ đồng đa số kinh doanh có hiệu quả, tỷ suất lợi nhuận trên vốn điều lệ bình quân trên 12%. Các doanh nghiệp còn lại hiệu quả chưa cao (45% doanh nghiệp hoạt động có tỷ suất lợi nhuận thấp hơn 10% và gần 7% doanh nghiệp đang thua lỗ).

Đại biểu Mã Điền Cư (Quảng Ngãi) khẳng định mô hình SCIC là minh chứng cụ thể cho bước đổi mới căn bản trong phương thức quản lý doanh nghiệp của Việt Nam. Đó là cách quản lý hành chính và quản lý kinh doanh nhà nước không còn can thiệp trực tiếp vào hoạt động của doanh nghiệp mà thông qua người đại diện tham gia quản trị doanh nghiệp theo đúng Luật Doanh nghiệp và quy tắc thị trường. Những lợi thế mà các TĐ, TCT đang được hưởng đó là được khai thác độc quyền nguồn tài nguyên của đất nước (xăng, dầu, điện, than..) và khẳng định từ đặc quyền này dẫn đến độc quyền trong hàng hoá dịch vụ như giá bán điện, xăng dầu đều do các TĐ,TCT phân phối. Cùng với đó các TĐ,TCT được đặc quyền về vốn, được nhà nước rót vốn và hỗ trợ tối đa. Tuy nhiên đại biểu nêu thực trạng các TĐ, TCT có số vốn thực rất ít, phần lớn là vốn vay ngân hàng trong đó sử dụng đầu tư tràn lan vào những ngành nghề khác. Đại biểu Mã Điều Cư kiến nghị Chính phủ xem xét thành lập một cơ quan ngang bộ chuyên trách quản lý quyền sở hữu nhà nước ở khu vực TĐ, TCT, đủ năng lực, đủ thẩm quyền và vị thế chính trị, không liên quan đến việc quản lý nhà nước. Cơ quan này sẽ thực hiện vai trò giám sát và công khai hoá những hoạt động của TĐ, TCT.

Nhiều ý kiến của đại biểu cho rằng cần xem xét lại việc các TĐ, TCT đầu tư, kinh doanh vào nhiều lĩnh vực khác nhau, tránh tình trạng đa dạng hoá ngành nghề một cách tràn lan. Mỗi một doanh nghiệp phải có 1 lĩnh vực kinh doanh chuyên sâu trước khi mở rộng qua ngành nghề khác; lĩnh vực mở rộng phải có liên hệ với ngành sản xuất, kinh doanh chính.

Đại biểu Trần Du Lịch cho rằng nên nghĩ tới việc tổ chức một số công ty kinh doanh vốn, không nên để một công ty làm việc này. Đại biểu đề nghị Chính phủ tổ chức xem xét lại xem chúng ta còn bao nhiêu TĐ, TCT kinh doanh vốn, kéo dài tình trạng tràn lan như hiện nay là không ổn. Đồng thời, cần có một đạo luật về quản lý, kinh doanh vốn nhà nước. Điều này càng thực sự cần thiết vì vào 1-7-2010, Luật Doanh nghiệp nhà nước hết hiệu lực, tất cả các loại hình doanh nghiệp đều tuân thủ một luật thống nhất - Luật Doanh nghiệp. "Tôi cho sẽ là một bất cập lớn, một khoảng trống lớn khi một khoản vốn của nhà nước lên tới 30 tỷ USD mà lại chưa có luật kinh doanh vốn nhà nước." - đại biểu nhấn mạnh và khẳng định có Luật thì vốn của nhà nước mới được quản lý chặt chẽ, sử dụng hiệu quả.

Thu Hoài