Vén màn Monuments Men: Những 'người hùng nghệ thuật' trong Thế chiến II

(Thethaovanhoa.vn) - The Monuments Men là một nhóm gồm 345 người tới từ 13 nước, đã tham gia tìm kiếm nhiều tác phẩm nghệ thuật bị phát xít Đức chiếm đoạt và tìm cách bảo tồn văn hóa châu Âu. Giờ đây, tài tử Hollywood George Clooney đang làm một bộ phim về những huyền thoại này.

Sự quan tâm tới nhóm Monuments Men đã tăng lên kể từ khi Đức phát hiện một kho báu nghệ thuật "tỷ đô" tại một căn hộ chung cư ở Munich, Đức. Khoảng 1.400 bức tranh trong bộ sưu tập được tìm thấy thuộc về Hildebrand Gurlitt, một nhà buôn nghệ thuật có tiếng ở Đức, với nhiều tác phẩm trong số đó được cho là đã bị phát xít Đức chiếm đoạt.

Những người lính bảo vệ văn hóa

Monuments Men là ai và họ làm việc gì? Câu hỏi này đã được Robert M. Edsel giải thích rõ trong cuốn sách của ông, mang tựa đề Những người hùng Monuments Men, Kẻ trộm phát xít Đức và Cuộc truy tìm tài sản văn hóa lớn nhất trong lịch sử, phát hành ở Mỹ năm 2009 và ở Đức năm nay.

“Sẽ thế nào khi chúng ta giành chiến thắng trong chiến tranh, nhưng lại đánh mất tới 500 năm lịch sử văn hóa?” – Scout đã đặt câu hỏi như vậy khi ông thực hiện nhiệm vụ của mình hồi năm 1944.  Tướng Mỹ Dwight. D. Eisenhauer cũng từng nêu ra vấn đề bảo tồn di sản văn hóa châu Âu, coi đây là một trong những mục tiêu chính trong chiến tranh.

Cứu được nhiều công trình quan trọng

Khi quân Đồng minh ở Italia và Normandy bắt đầu tấn công quân Đức, một đơn vị đặc biệt của Monuments Men đã được “cài” vào các nhóm quân Đồng minh. Đơn vị này chỉ có một nhiệm vụ duy nhất: bảo vệ các di sản văn hóa bị đe dọa, các tác phẩm nghệ thuật bị đánh cắp.

Khi rút lui, phát xít Đức đã đốt tất cả những gì trước mắt, hủy hoại các công trình văn hóa và lịch sử. Các cuộc dội bom của quân Đồng minh và tình trạng cướp phá của binh lính cũng gây đe dọa nhiều di sản châu Âu.

Một trong những thách thức hàng đầu của Monuments Men là phải đối phó với tình trạng ăn trộm hàng trăm ngàn bức tranh và tác phẩm điêu khắc, từ các bảo tàng, nhà thờ và bộ sưu tập cá nhân.

Ban đầu, nhóm chỉ làm công việc ghi chép thống kê các công trình văn hóa. Sau khi phát xít Đức rút lui, quân Đồng minh không còn quan tâm nhiều tới các yếu tố nghệ thuật và văn hóa, mà giao lại trách nhiệm cho Monuments Men. Chính nhờ họ, nhiều nhà thờ, cung điện, chủ yếu ở miền Bắc nước Pháp, ở Bỉ và Hà Lan, đã thoát khỏi nguy cơ bị phá hủy.

Trong những tuần cuối cùng của cuộc chiến, Monuments Men tổ chức nhiều cuộc săn lùng những địa điểm phát xít Đức cất giấu các tác phẩm nghệ thuật. Họ đã tìm thấy không ít tác phẩm được giấu trong các mỏ muối, các mỏ than bị bỏ quên, trong các cung điện và lâu đài.

Giới lãnh đạo chính quyền phát xít mê nghệ thuật còn chôn nhiều bức tranh của Leonardo da Vinci, Rembrandt và Michelangelo. Nhiều di sản văn hóa châu Âu vô giá, vì thế, đã được tìm thấy dưới lòng đất.

Sau chiến tranh, các tác phẩm nghệ thuật được tìm thấy đã được đưa tới nhiều bảo tàng. Nhiều tác phẩm đã được trả về với chủ sở hữu thực sự của chúng, hoặc những người thừa kế, với công lao không nhỏ thuộc về Monuments Men.

VIỆT LÂM (tổng hợp)
Thể thao & Văn hóa