Sự hồn nhiên sau muôn vàn cay đắng

(Thethaovanhoa.vn) - Hôm qua 16/1, tại nhà sách Cá Chép (211 Võ Văn Tần, Q.3, TP.HCM), lần đầu tiên nhà văn Nguyễn Trí - chủ nhân giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam năm 2013 - giao lưu với độc giả. Bãi vàng, đá quý, trầm hương là tác phẩm đầu tay của nhà văn Nguyễn Trí được in thành sách được xem là phát hiện lớn của giải Văn học năm nay.

Tập truyện Bãi vàng, đá quý, trầm hương (NXB Trẻ) của Nguyễn Trí đoạt giải thưởng lần này với số phiếu tuyệt đối.

Học hết lớp 10, từng làm đủ nghề

Nhà văn Trần Đức Tiến, ủy viên BCH Hội Nhà văn Việt Nam, cho biết: “Chỉ còn vài ngày nữa là giải thưởng khóa sổ nhưng vẫn không có tác phẩm nào lọt vào mắt xanh của ban giám khảo. Năm nay, quy chế giải thưởng cho phép các thành viên trong BCH Hội Nhà văn Việt Nam được phép đề cử tác phẩm thay vì mọi năm chỉ có các Hội đồng chuyên môn làm việc này. Tôi đã đề cử Bãi vàng, đá quý, trầm hương của anh Nguyễn Trí. Các thành viên giám khảo không có sách nguyên gốc để đọc mà phải đọc sách photocopy. Rất may, nội dung Bãi vàng, đá quý, trầm hương đã thuyết phục được những người chấm giải”.

Trước khi viết văn, Nguyễn Trí (sinh năm 1956 tại Bình Định) trải qua các nghề: đãi vàng, đá quý, đi trầm, chặt củi đốt than, nấu đường lậu, cưa gỗ, dạy tiếng Anh và hành nghề giết mổ gia súc, chạy xe ôm, làm công nhân…Đến tháng 12/2012 Nguyễn Trí ở nhà phụ vợ bán tạp hóa do có tuổi. Tất cả những ngành nghề từng trải qua đều trở thành chất liệu sống động được Nguyễn Trí đưa vào tác phẩm của mình. Hiện ông đã viết được 200 truyện ngắn và 2 truyện dài…

Nguyễn Trí cho biết ông học chỉ đến lớp 10, trình độ văn hóa như thế nên không bao giờ nghĩ mình viết văn. Nhưng trong một biến cố gia đình khiến ông quá buồn tìm đến rượu và uống rất “thần sầu”. Sau ông thử viết về những gì mình từng trải, viết đầy mấy cuốn vở học trò gửi cho các báo nhưng không thấy báo nào in…

Cuộc đời và văn chương của Nguyễn Trí có lẽ không được nhiều người biết đến nếu không có nhà văn Hồ Anh Thái. Nguyễn Trí kể: “Có lần đi nhà sách gặp hai người đang bàn về sự nổi tiếng của nhà văn Mạc Can. Những người này nói, nhờ nhà văn Hồ Anh Thái lăng-xê nên ông Mạc Can mới lên đời như vậy. Tôi xin địa chỉ email của Hồ Anh Thái và gửi hú họa xem thế nào”.

“Không ngờ sau một thời gian ngắn, trong vòng 28 ngày tôi được in 4 truyện trên báo. Tôi nhớ truyện đầu tiên có tên Tình cho không được anh Hồ Anh Thái sửa lại thành Nín lặng khóc” - Nguyễn Trí hồi tưởng.

Sướng như đào được đá quý

Về giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam 2013, khi hay tin đoạt giải, nhà văn Nguyễn Trí cho biết: “Tôi từng lượm được đá quý ở trong hầm bán 6 ngàn USD, từng lượm được vàng nặng cả lượng… Với người đi đào đá quý hoặc vàng, được như thế là trúng mánh, sung sướng lắm. Nhưng sự sung sướng đó không bằng khi hay tin tôi đoạt giải văn chương. Tôi có cái xe máy Tàu càng rồ ga càng chạy… chậm, tôi dùng nó chạy loanh quanh 3 ngày để thỏa cái sự sung sướng ấy”.

Trong khi giao lưu, không kiềm được xúc động, Nguyễn Trí đứng lên đi lại gần cử tọa: “Ở đây có ai từng chơi ma túy chưa?”. Cử tọa chưa kịp ngạc nhiên, ông liền giải thích: “Trước 1975, tôi từng hít ma túy, khi ấy chiến tranh nên thanh niên như tôi mất phương hướng để sống. Cũng may có năm 1975 tôi mới thoát được chứ không thì…”.

Không khí chợt chùn xuống khi Nguyễn Trí chân chất nói thêm: “Vợ chồng tôi hiện nuôi hai đứa cháu nội còn rất nhỏ. Con trai tôi nghiện ma túy đã vào trại cai nghiện, vợ nó bỏ đi lấy chồng khác để lại hai đứa cháu nội. Tôi mong sách của tôi bán được để có tiền nuôi hai đứa cháu”.

Khi quyết định trao giải cho tập truyện Bãi vàng, đá quý, trầm hương, Hội Nhà văn Việt Nam nhận định, đây là: “thứ văn chương hồn nhiên gần gũi với cuộc sống”. Vả vậy, giao lưu với Nguyễn Trí mới thấy con người ông cũng hồn nhiên như những gì ông đã viết ra, dù sự hồn nhiên đó phải trải qua muôn vàn cay đắng.

Hoàng Nhân
Thể thao& Văn hóa