Công bố bức thư của Tô Ngọc Vân gửi Picasso, Matisse

06/12/2013 18:13 GMT+7 | Văn hoá

(Thethaovanhoa.vn) - Ít phút trước, trong buổi tọa đàm Tô Ngọc Vân- Ký họa Kháng chiến, tại Trung tâm Văn hóa Pháp (24 - Tràng Tiền, Hà Nội), diễn giả Phan Cẩm Thượng, Tira Vanictheeranont, GS Chu Hảo đã bất ngờ công bố bức thư cả danh họa Tô Ngọc Vân gửi danh họa Picasso và danh họa Matissse.

Ngoài những tiết lộ lý thú trên, triển lãm cũng công bố những bức tranh ký họa đặc biệt của suốt nửa đầu thế kỷ 20 đầy biến động của lịch sử đất nước. Buổi tọa đàm cũng là bước đánh dấu sự ra đời của cuốn sách Tô Ngọc Vân- Tấm gương phản chiếu xã hội Việt Nam 1906- 1954 của nhà phê bình Phan Cẩm Thượng.

Thư từ một nền văn nghệ kháng chiến

“Những bức thư của Tô Ngọc Vân gửi Picasso và Matisse được viết năm 1951. Những bức thư bày tỏ nỗi trăn trở của Tô Ngọc Vân trong việc phát triển nền văn nghệ trong lửa đạn chiến tranh. Ông muốn ngỏ ý nhờ Picasso và Matisse góp ý để xây dựng nền văn nghệ Việt Nam đương đại không thua kém văn nghệ thế giới. Bởi Tô Ngọc Vân nghĩ, những danh họa như Picasso và Matisse vừa giúp nước nhà thắng Phát xít, vừa phát triển được hội họa nước họ. Đây là góc nhìn vượt thời đại đặc biệt của Tô Ngọc Vân”- Họa sĩ Phan Cẩm Thượng nói.

Các diễn giả tại tọa đàm

Trong tọa đàm, các diễn giả cũng công bố cuốn sách “Tô Ngọc Vân- Tấm gương phản chiếu xã hội Việt Nam 1906- 1954”. Nội dung những bức thư của Tô Ngọc Vân cũng được đăng đầy đủ trong sách.

Trong thư gửi Picasso, Tô Ngọc Vân viết:

Kính gửi Họa sư Picasso

Nhân có bạn chúng tôi sang dự Festival de Berlin, tôi trân trọng gửi lời chào Họa sư. Họa sư là một người anh cả trong nghề họa, đã xây dựng hội họa Âu châu hiện đại, Họa sư lại còn là người anh cả chúng tôi đứng vào hàng ngũ dân chủ để tranh đấu cho hòa bình tự do của nhân loại! Họa sư đã làm vinh dự cho giới họa.

Chúng tôi nghĩ rằng con người có được tự do thời người nghệ sĩ trong con người ấy mới được phát triển đầy đủ và xứng đáng. Bởi vậy bị ép nén dưới sự đàn áp của Thực dân Pháp, hội họa Việt Nam đã không có cơ tiến bộ. Bởi vậy những người văn nghệ chúng tôi, cùng toàn dân Việt Nam, quyết đứng dậy đuổi bọn thực dân ra khỏi nước Việt Nam, đuổi đến cùng.

Họa sư có thể ngờ rằng đã có lần bọn cai trị Pháp cấm chúng tôi triển lãm ở Hà Nội (năm 1941 thì phải), mà đề tài tranh lúc ấy chỉ là tranh đàn bà, hoa quả, phong cảnh. Thật là lố bịch. Chúng tưởng có thể kéo dài sự chà đạp ấy mãi.

Ngày nay, chúng tôi không thể chịu thế nữa. Thế giới lành mạnh cũng không để như thế nữa. Những người văn nghệ có uy tín thế giới như Họa sư cũng không muốn nhìn thấy cảnh ấy nữa. Thì những bọn thực dân ở Pháp hay ở bất cứ nơi nào trên thế giới sẽ phải tiêu diệt. Lúc ấy, cái vườn tinh hoa hội họa sẽ tươi nở khắp nơi.

Tôi kính mến mong Họa sư khỏe mạnh luôn luôn để tranh đấu cho hòa bình và tự do con người.

Còn trong thư gửi Matisse, Tô Ngọc Vân kể tỉ mỉ hoàn cảnh sáng tác của các họa sĩ Việt Nam thời chiến:

Tôi viết cho Họa sư lá ththư này ở một khu rừng rậm, chung quanh là những dãy núi hiểm trở. Bên cạnh tôi mấy tấm chuyền bản in màu một số tác phẩm của Họa sư. Những chuyền bản này, khi tôi rời thủ đô Hà Nội, bị giặc tạm chiếm trở lại, tôi đã mang theo 5 năm nay trong gói hành lý nhỏ của cuộc đời kháng chiến

....

Chúng tôi ở đây trong vùng tự do, không có bóng một tên phản động, nhưng ngày nào máy bay của chúng cũng lượn trên đầu, đi khủng bố tàn sát bất cứ đàn bà trẻ con, nhà ở, trường học. Giống vật man rợ ấy đủ cản trở nghề vẽ của chúng tôi nhiều. Một mặt khác, vật liệu thiếu thốn, thời gian bị công tác Kháng chiến chiếm phần lớn, chúng tôi chưa có đủ điều kiện để sáng tác dồi dào. Chúng tôi theo quân đội, ở tiền tuyến, hoặc sống với đồng bào hậu phương, chung nỗi sướng khổ với nhau, tin tưởng chờ ngày toàn thắng. Những nét sinh hoạt ấy đa số chúng tôi chỉ mới kịp ghi chép trong những bức Ký hình (Croquis). Ngoài ra, anh emcos làm một số tranh có tính chất xây dựng, nhưng chẳng là bao. Năm nay tôi hy vọng làm việc hơn nhiều. Một thời gian ngắn nữa, chúng tôi mong có sản phẩm để gửi sang các ông, trông ở các ông lời phê bình thành thực.

....

Bao năm giời, chúng tôi muốn được gần các ông. Bây giờ chiến tranh cách bức chúng ta đã đành rồi. Nhưng trước kia bọn cai trị thực dân cản chúng tôi. Họ đưa ra những lý luận có vẻ vững lắm. Họ nói nếu chúng tôi sang Pháp, gần các ông, sẽ bị mất cá tính Việt Nam đi. Cái trò bịt mặt để cô lập người ta trong nô lệ của bóng chúng ai còn lạ gì.

Người Thái Lan mua thành công gần 400 bức ký họa của Tô Ngọc Vân

Buổi tọa đàm, lễ ra mắt sách cũng là những hoạt động tri ân của ông Tira Vanictheeranont (người Thái Lan) tới họa sĩ Tô Ngọc Vân. Bởi cách đó 1 năm, ông Tira đã thuyết phục mua thành công 400 bức ký họa của Tô Ngọc Vân suốt những ngày kháng chiến. Và ông cũng nhà nghiên cứu Phan Cẩm Thượng đã bắt tay nghiên cứu, khám phá và tìm cách quảng bá tranh Tô Ngọc Vân nói riêng và đất nước, con người Việt Nam nói chung.

Trao đổi với Thethaovanhoa.vn, ông Tira cho hay, ông rất quan tâm tới những họa sĩ Việt Nam thuộc lớp đầu của Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương. Và những người nghệ sĩ phản ánh hiện thực chiến tranh, khốn khó cũng gây những ấn tượng đặc biệt cho ông.

Ông Tira ký tặng sách họa sĩ Lương Xuân Đoàn

Việc có trong tay gần 400 bức ký họa của Tô Ngọc Vân cũng như những sự trợ giúp về tư liệu của gia đình họa sĩ, ông Tira đã hỗ trợ nhà nghiên cứu Phan Cẩm Thượng hoàn thiện cuốn sách đầy đủ, hấp dẫn về đất nước và con người Việt Nam từ năm 1906 tới 1954.

“Tới đây, tôi sẽ chuyển dịch cuốn sách sang tiếng Anh, tiếng Pháp để quảng bá về tranh Tô Ngọc Vân và hình ảnh đất nước, con người Việt Nam những ngày tháng gian khó mà hào hùng”- Ông Tira trao đổi với Thethaovanhoa.vn

Được sự chấp thuận của ông Tira, người chủ sở hữu các bức ký họa của danh họa Tô Ngọc Vân, Thethaovanhoa.vn xin đăng một số hình danh họa vẽ thời chiến:

Thị xã Phú Thọ hoang tàn trong chiến tranh, Tô Ngọc Vân vẽ ngày 3/12/1947


Hình ảnh Tô Ngọc Vân vẽ về cuộc di tản

Sự phản kháng của người Việt trước sự xâm lược trở lại của Thực dân Pháp

Hình ảnh từ an toàn khu

Theo nhà nghiên cứu Phan Cẩm Thượng, những ngày ở An toàn khu là những khoảnh khắc yên bình của cuộc chiến, đây cũng là thời điểm tranh ký họa của Tô Ngọc Vân rất đẹp và lạc quan. Những bức tranh này ngoài mang giá trị nghệ thuật, giá trị tư liệu lịch sử cùng tư liệu mỹ thuật cũng là rất quan trọng.

Phạm Mỹ

Cùng chuyên mục
Xem theo ngày
Đọc thêm