12 Giải văn chương Bad Sex, nghiêm túc hay trò đùa?

(Thethaovanhoa.vn) - Với tiêu chí là "viết thô thiển, mô tả thừa thãi" về các cảnh quan hệ tình dục, giải Bad Sex, giải thưởng văn học có tính giễu nhại nhất thế giới, vừa bước sang năm thứ 21.

Khi đề ra tiêu chí như trên, giải muốn đặt mục tiêu ngăn chặn các trang viết có chất lượng thấp và giúp các nhà văn ngày càng xử lý tốt hơn đề tài tình dục. Mục đích rất tốt, nhưng do đậm chất giễu nhại nên giải Bad Sex bị đánh giá một cách trái khoáy là "vừa trẻ con vừa nghiêm túc".

Giải như đùa trao cho tác phẩm nghiêm túc

Điều đặc biệt của giải Bad Sex là nó chỉ dành cho những tác phẩm nghiêm túc của các tác giả nghiêm túc, thuộc văn học dòng chính, không phải dòng tiểu thuyết khiêu dâm cho người lớn. Vì thế, bộ tiểu thuyết Fifty Shades Of Grey và những tác phẩm tương tự không bao giờ được Bad Sex ngó ngàng.

Ngoài hình thức, Bad Sex giống giải Mâm xôi vàng trong điện ảnh về tính giễu nhại. Nhưng nếu Mâm xôi vàng thường hay làm mất lòng người được trao giải thì Bad Sex lại gây tranh cãi không ít vì chất lượng và mục đích của nó. Rất nhiều người tỏ ra không thích thú, không chỉ với đối tượng được trao giải.

Đến nỗi Jonathan Beckman, biên tập viên của tạp chí Literary Review, phải viết hẳn một bài bênh vực giải thưởng của tạp chí nhà đăng trên The Independent gần đây. Beckman thừa nhận giải thưởng bị chế nhạo vì "vừa trẻ con vừa quá nghiêm túc" - một sự kết hợp kỳ quặc, hiếm thấy. Có người còn nói rằng ban tổ chức hiểu biết lệch lạc về tình dục.

Biên tập viên này cho rằng những người chỉ trích đã không hiểu dụng ý của giải thưởng. Ông giải thích "giải là một dạng phê bình" dành cho văn chương: "Một nền văn học đáng ra nên cởi mở với phê bình - một nền văn hóa lành mạnh phụ thuộc vào các nhà phê bình sắc bén và thẳng thắn".

Khó phán xét về cảnh nóng

Tạp chí Literary Review đã làm đúng như thế. Họ rất thẳng thắn đưa ra các đề cử theo nhận định của mình, dù trong các đề cử năm nay một số tác phẩm đã được giới phê bình khen ngợi.

Chẳng hạn như tiểu thuyết My Education của nhà văn Susan Choi. Cuốn sách này được nhà phê bình Ron Charles của tờ The Washington Post đánh giá là "một trong những tác phẩm thông minh nhất năm". Sách kể về mối tình đồng tính giữa một nữ sinh viên với người vợ của gia sư.

Choi nói với tờ The Washington Post về đề cử Bad Sex: "Tôi chẳng hiểu giải này có ý nghĩa gì. Dành cho những trang viết không hay về tình dục. Hay dành cho những trang viết hay về tình dục tệ hại? Hay để những người tốt thấy tình dục là tệ hại? Tôi không thể không cho rằng đề cử sẽ giúp mở rộng nhóm độc giả của tôi".

Susan Choi có một ý hay. Nhiều nhà văn viết về cảnh ái ân không vì mục đích mô tả mà để thể hiện nhiều ý đồ ngầm nào đó. Nên một cảnh ái ân lộn xộn, tệ hại trên trang giấy nhiều khi cũng là ý đồ chủ động của nhà văn.

Nhà báo Laurie Penny của tờ The New Statesman cho rằng một cảnh nóng có vẻ tầm thường, đáng xấu hổ đối với người đọc này đôi khi lại chứa đựng nhiều ý nghĩa đối với người đọc khác.

Theo tờ The Week, sẽ là sai lầm nếu nhìn nhận giải Bad Sex với một thái độ quá nghiêm túc. Giải thưởng này ngay từ đầu đã mang tính giải trí. Giải đang ngày càng được giới văn chương chấp nhận và cũng không phải là một sự xúc phạm quá lớn đối với một nhà văn.

Chính vì thế, biên tập viên Jonathan Beckman cũng khẳng định giải Bad Sex không có ý định làm các nhà văn nghiêm túc nhụt chí và không dám viết về đề tài nhạy cảm này nữa.

Hồi đầu năm nay, tạp chí Salon đưa ra gợi ý về một giải Good Sex, cùng lĩnh vực với Bad Sex nhưng có ý nghĩa trái ngược: tìm ra những trang viết hay về tình dục để tôn vinh và khích lệ các nhà văn. Có thể thấy giải Bad Sex chưa chắc đã giúp một cuốn sách bán chạy hơn, nhưng Good Sex thì rất có thể.

Hạ Huyền
Thể thao & Văn hóa