Phát hiện 100 phác thảo của Caravaggio: Một trò bịp?

(TT&VH) - Tuần trước, 2 chuyên gia nghệ thuật ở Brescia là Maurizio Bernardelli Curuz Guerrieri và Adriana Conconi Fedrigolli tuyên bố họ đã tìm thấy gần 100 phác thảo “mới” của danh họa Caravaggio, trị giá khoảng 700 triệu euro (867 triệu USD). Tuy nhiên, nhiều chuyên gia lại thấy không thuyết phục.

Nhiều nhà phê bình nghệ thuật đã bày tỏ nghi ngờ, tại sao một lượng tranh lớn như vậy lại có thể bị “làm ngơ” trong một thời gian dài đến vậy.

Các phác thảo này được 2 nhà nghiên cứu tìm thấy trong xưởng vẽ cũ của họa sĩ Simone Peterzano, người thầy của Caravaggio, trong lâu đài Sforzesco ở Milan. Đây được cho là những họa phẩm của Caravaggio trong những năm đầu tiên sự nghiệp, khi ông còn là một tập sự trẻ học nghề dưới sự dẫn dắt của Peterzano.

Bernardelli và Fedrigolli cho biết, họ đã được tiếp cận với 1.378 họa phẩm trong bộ sưu tập của Peterzano và các học trò của ông sau nhiều lần tới xưởng vẽ cũ trong lâu đài Sforzesco. Trong 2 năm, 2 chuyên gia nghệ thuật này đã nghiên cứu các tác phẩm của Caravaggio trong nhiều nhà thờ để tìm hiểu các mẫu vẽ cơ bản của ông. So sánh một cách tỉ mỉ các phác thảo mới tìm thấy với những họa phẩm nổi tiếng của Caravaggio, họ nhận thấy có nhiều điểm tương đồng trong những cách mô tả “gương mặt, thân hình và khung cảnh”.

“Caravaggio đã rời vùng Lombardy với một bộ sưu tập phác thảo phong phú mà ông đã sử dụng trong suốt sự nghiệp của mình, đặc biệt là trong những năm đầu làm việc ở Roma. Những phác thảo này là minh chứng” - nhà nghiên cứu Bernardelli nói. 

Một số phác thảo mới tìm thấy được cho là của danh họa Caravaggio

 Một nghiên cứu không nghiêm túc?

Khi tờ The Independent đưa tin về phát hiện mới này, bà Elena Conenna, người phát ngôn văn hóa của Hội đồng thành phố Milan, đã tiếp nhận tin một cách đầy cẩn trọng.

“Chúng ta sẽ vô cùng hạnh phúc nếu phát hiện đó chính xác. Nhưng thật lạ là chúng không được cất ở một nơi kín đáo, mà lại ở nơi mà mọi người có thể tiếp cận được” - bà Conenna nói và cho biết thành phố Milan không thông báo về phát hiện này và sẽ “tiến hành kiểm tra”.

Trong khi người ta chưa hết nghi ngờ về tính xác thực của phát hiện này thì thật không may giờ đây lại xuất hiện một email viết ngày 11/5/2011, trong đó 2 nhà nghiên cứu xin bản copy điện tử của các phác thảo. Theo một số nguồn tin, đĩa này gồm 1.700 hình ảnh có độ phân giải thấp.

Chưa kể, không có bất cứ thông tin chính thức nào cho thấy 2 nhà chuyên gia này đã đích thân tới lâu đài nghiên cứu các phác họa. Francesca Rossi, phụ trách nghệ thuật và cổ vật của lâu đài Sforzesco tuyên bố trên tờ Corriere della Sera: “Tôi chưa bao giờ nhìn thấy họ ở lâu đài. Họ chưa từng tiếp cận với bộ sưu tập. Họ chỉ nghiên cứu những hình ảnh đó qua đĩa máy tính”.

Thiếu tính thuyết phục

Trong khi đó, một số chuyên gia nghệ thuật khác lại nghi ngờ về các kết luận của họ. Nhà phê bình, giáo sư Philippe Daverio, nói việc nhận ra một họa phẩm của Caravaggio không chỉ đơn thuần là tìm kiếm những “phác thảo” cơ bản. Caravaggio vẽ tranh không cần đến phác thảo. Những phác thảo này thực sự chẳng thể so sánh với bất cứ tác phẩm nào”. 

Còn nhà phê bình Francesca Cappelletti, người đã góp phần khẳng định bức tranh The Taking of Christ là của Caravaggio, cho rằng: “Theo tôi, các phác thảo này dường như là của Peterzano”.

Sự hoài nghi của các chuyên gia Milan về phát hiện nêu trên đã khiến lượng tiêu thụ sách e-book mang tựa đề của Caravaggio: One Hundred Rediscovered Works (tạm dịch: Cavaraggio: 100 tác phẩm tái phát hiện) của Bernardelli Curuz và Adriana Fedrigolli sụt giảm. Chưa kể hoài bão xuất bản sách của họ đã bị “đổ bể” khi trong tuần này hệ thống Amazon ở Italia đã rút cuốn sách ra khỏi danh sách bán hàng của họ mà không nói rõ lý do.

2 nhà nghiên cứu nghệ thuật Guerrieri và Fedrigolli

Danh tiếng của Caravaggio ngày càng gia tăng

Chẳng có gì ngạc nhiên khi những gì liên quan đến Caravaggio đều gây sự quan tâm của nhiều người. Có những bằng chứng cho thấy Caravaggio thậm chí còn “soán ngôi” danh họa Phục hưng Michelangelo để đứng đầu trong bảng xếp hạng nghệ thuật không chính thức của Italia.

Ông Philip Sohm, thuộc Trường ĐHTH Toronto, đã nghiên cứu nhiều ấn phẩm về 2 nghệ sĩ trong 50 năm qua và nhận thấy, từ giữa những năm 1980, họa sĩ trường phái baroque này đã vượt lên “đối thủ” Phục hưng của mình.

Vài năm trở lại đây, sự quan tâm tới Caravaggio càng tăng khi các chuyên gia nỗ lực giải mã về cái chết đầy bí ẩn của ông vào năm 1610, ở tuổi 38. Kết quả một cuộc điều tra, gồm cả phân tích ADN và so sánh với những hậu duệ còn sống, đã giúp các chuyên gia đưa ra kết luận, Caravaggio qua đời sau một thời gian bị ốm và di hài ông có thể được chôn ở Porto Ercole, vùng Tuscany, qua đó chấm dứt mọi suy đoán từ nhiều thế kỷ qua, trong đó có cả những giả thuyết bị ám sát.

Caravaggio sinh ngày 29/9/1571 ở Milan. Gia đình ông chuyển tới gần Caravaggio vào năm 1576 và nghệ sĩ đã lấy tên của thành phố này làm nghệ danh. Ông từng hoạt động ở Roma, Naples, Malta và Sicily, nhưng thường phải trốn khỏi những thành phố này và để lại những tác phẩm chưa hoàn tất vì tính khí dữ dội của mình, hậu quả là ông đã giết chết một người. Cuối cùng, ông trở lại Italia với niềm tin giành được sự tha thứ của Giáo hoàng, nhờ vào những mối kết giao đầy quyền uy ở Roma.