“Chơi” quan họ - không chỉ có hội Lim

05/03/2010 11:06 GMT+7 | Văn hoá

(TT&VH) - Sau hội Lim một tuần, bắt đầu từ ngày mai, 21 Tháng Giêng (AL), hội Thổ Hà (xã Vân Hà, Việt Yên, Bắc Giang) sẽ được tổ chức trong 2 ngày. Tại lễ hội này, ngoài trích diễn các tích tuồng cổ, các liền anh, liền chị quan họ từ nhiều nơi trong vùng cũng về tề tựu ca hát diễn ra suốt ngày đêm: ban ngày hát ở sân đình, trên thuyền: về đêm, các canh hát lại diễn ra ở chùa Thổ Hà (Đoan Minh Tự). Cũng có lẽ từ nét độc đáo đó mà lễ hội Thổ Hà còn được gọi là hội “đến hẹn lại lên”.

Lễ hội Thổ Hà

Thổ Hà là một trong các làng quan họ gốc của Kinh Bắc. Mỗi năm, gần đến ngày làng mở hội, các liền anh, liền chị quan họ có cơi trầu sang làng Diềm (Quả Cảm - Yên Phong - Bắc Ninh) để xin phép bà chúa quan họ và có lời mời liền anh, liền chị quan họ làng Diềm (nơi kết nghĩa với Thổ Hà) về dự hội và ca hát. Ngoài làng Diềm, quan họ ở nhiều nơi khác cũng đến Thổ Hà cùng vui chơi, dự hội với dân làng trong những ngày đầu xuân.

Trong hội Thổ Hà, các liền chị, liền anh chỉ hát các làn điệu quan họ cổ. Một hội hát quan họ Thổ Hà có thể dài hoặc ngắn, đôi khi kéo dài 2-3 ngày. Một canh hát thường có ba chặng. Chặng đầu tiên, người quan họ Thổ Hà thường dùng hình thức hát mời, theo kiểu lề lối. Chặng thứ hai là chặng vặt, sử dụng các điệu hát thông thường. Chặng thứ ba là chặng giã, giọng hát lưu luyến trữ tình, như níu kéo, hẹn ngày tái ngộ.

Sau những canh hát trên sông, quan họ được chuyển về đình làng, lại tiếp tục các canh hát thâu đêm. Có một điều đáng quý là quan họ Thổ Hà chỉ hát phục vụ du khách, bà con chứ không kinh doanh. Vì vậy, ở đây không hề có chuyện mời chào, chèo kéo du khách, không hề có chuyện ngã giá-trả tiền. Chủ nhà mến người khách yêu quan họ thì mời nhau miếng trầu, tặng nhau câu hát. Khách thì trọng người chủ biết giữ duyên quan họ cổ truyền. Chủ- khách nên duyên nhờ câu dân ca, trân trọng nhau như nghĩa quan họ. Chả thế, nhiều người vẫn bảo nhau: quan họ Thổ Hà thanh khiết và đằm thắm.

Muốn nghe thêm quan họ Xuân này, ta hãy về lễ hội Thổ Hà...

Khắc Trường