Cần bao nhiêu năm để giải giáp vũ khí hóa học ở Syria?

(thethaovanhoa.vn) - Thỏa thuận về một kế hoạch giải giáp vũ khí hóa học ở Syria được phương Tây và cả chính phủ Syria tán thành nhưng lịch sử cho thấy việc chuyển giao và tiêu hủy kho vũ khí hóa học là không hề dễ dàng.

Trong suốt thời kỳ những năm 1990, thanh sát viên Liên Hợp Quốc đã cố gắng tiêu tủy kho vũ khí hóa học mà Tổng thống Iraq Saddam Hussein cất giữ. Tuy nhiên những thông tin mà chính phủ Iraq công bố với thế giới lại trái ngược hoàn toàn với những nguồn thông tin đến từ phương Tây.

Cuối cùng chính Ủy ban điều tra đặc biệt của Liên Hợp Quốc đã giám sát việc tiêu hủy hơn 40.000 kho vũ khí hóa học, bao gồm 500.000 lít chất độc hóa học và 1,8 triệu lít các hợp chất để chế tạo vũ khí hóa học có thể đưa vào các đầu đạn hạt nhân hoặc tên lửa đạn đạo.

Kinh nghiệm từ Iraq cho thấy khả năng tiêu hủy kho vũ khí hóa học ở Syria là không hề dễ dàng chút nào. Theo nghiên cứu của Viện quốc tế về lĩnh vực chống khủng bố ở Israel, "Syria đã sản xuất hơn 1.000 tấn vũ khí hóa học và được cất giữ ở hơn 50 địa điểm khác nhau".

Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov cho biết ông đang nỗ lực đàm phán cho một kế hoạch cụ thể để loại bỏ kho vũ khí hóa học ở Syria. Năm ngoái, Bộ Quốc phòng Mỹ từng ước tính cần tới 70.000 quân để có thể bảo vệ và chuyển giao kho vũ khí hóa học quá lớn của Syria. Tuy nhiên một sự can thiệp bằng bộ binh cần được thực hiện bởi các binh sĩ Liên Hợp Quốc.

Liên Hợp Quốc sẽ là tổ chức duy nhất mà Nga và Syria chấp nhận để các thanh sát viên tới điều tra và hướng dẫn kế hoạch giải pháp vũ khí hóa học. Cũng như nước Mỹ sẽ không chấp nhận một kế hoạch kiểm soát vũ khí hóa học chỉ đơn thuần thực hiện giữa Nga và Syria.

Các chuyên gia cho rằng để loại bỏ kho vũ khí hóa học ở Syria sẽ cần một kế hoạch chi tiết và tốn rất nhiều thời gian. Tổ chức UNSCOM của Liên Hợp Quốc đã phải huy động tới 1.000 cá nhân từ hơn 40 quốc gia để tiến hành điều tra giải giáp kho vũ khí hóa học của Iraq.

UNSCOM đã phải mất 7 năm để có một sự thống kê chi tiết kho vũ khí hóa học của Iraq trong khi Syria lại bị chia cắt bởi những khu vực chiến sự giữa quân đội chính phủ và lực lượng nổi dậy. Như vậy quãng thời gian một tuần mà chính phủ Mỹ từng ám chỉ trước nỗ lực ngoại giao ở Syria rõ ràng khó có thể đi đến một hướng đi rõ ràng.

Trong trường hợp cộng đồng quốc tế có thể loại bỏ kho vũ khí hóa học ở Syria. Chính quyền Tổng thống Bashar al-Assad đã có hơn gần 30 năm nghiên cứu sản xuất vũ khí hóa học chắc chắn sẽ có thể tái sản xuất chất độc hóa học trong một thời gian ngắn dù quy mô có thể nhỏ hơn rất nhiều.