Nguy cơ bằng rởm ngoại tinh vi xuất hiện tại Việt Nam

(Thethaovanhoa.vn) - Trong khi ở Việt Nam các cơ quan chức năng đang vật lộn với vấn nạn bằng giả nội địa thì đã xuất hiện mối nguy cơ khác - bằng giả được các tổ chức ngụy khoa học ở nước ngoài “chế biến” rất tinh vi, khó phát hiện.

Bằng giả cao cấp gốc ngoại

Theo một số chuyên gia ở Bộ Giáo dục và Đào tạo, hiện nay bằng giả cao cấp gốc ngoại, trong đó có cả bằng tiến sĩ, tiến sĩ khoa học, đã len lỏi vào Việt Nam và các cơ quan chức năng của nước ta rất khó phát hiện vì thiếu thông tin. Một trong những nguồn cung cấp bằng giả “có số má” là tổ chức có cái tên rất kêu “Liên minh các viện hàn lâm quốc tế”  (IIU - The International Interacademy Union) từng tồn tại một thời gian ở Nga. Tên viết tắt tiếng Nga của tổ chức này là MMC.

MMC ra đời vào Hè năm 1996. Ngay sau khi thành lập MMC đã đẻ ra hai tổ chức thành viên có tên là ВMAК (Hội đồng giám định cao cấp) và BEKK (Hội đồng chứng nhận chuyên gia cao cấp). MMC tự trao cho hai hội đồng này quyền "trao bằng cấp phó tiến sĩ (tương đương tiến sĩ ở Việt Nam) và tiến sĩ (tiến sĩ khoa học ở Việt Nam), cũng như phong học hàm giáo sư, phó giáo sư cho những người có nhu cầu. “Hội đồng chứng nhận học viên cao cấp” BMAK không liên quan gì đến Bộ Giáo dục và Khoa học Nga và các tấm bằng do tổ chức này cấp hoàn toàn không có giá trị. Từ khi ra đời cho đến ngày bị khai tử ở Nga BMAK đã cấp bằng phó tiến sỹ và tiến sỹ cho không dưới 20.000 người, không chỉ cho công dân Nga mà cả người nước ngoài. Bằng tiến sĩ rởm cao cấp có giá khoảng 6.000 USD và thời gian chờ đợi 6 tháng.

Bằng giả tinh vi do MMC cấp đã lọt vào Việt Nam

Để lừa đảo, MMC tạo ra các văn bằng giống hệt so với các văn bằng chính thức (phó tiến sĩ, tiến sĩ) đã được Hội đồng Chứng nhận tối cao Bộ giáo dục và khoa học liên bang Nga - ВАК, ban hành.

Ngay trong khi bị các cơ quan chức năng Nga đưa vào tầm ngắm thì MMC đã tính con đường lâu dài bằng cách chuyển làm ăn sang các thị trường ngoài Liên bang Nga trong đó có Việt Nam và Malaysia. Bằng chứng là đã xuất hiện các công dân Việt Nam xuất trình bằng tiến sĩ do MMC cấp.

Chế tài chưa đủ sức răn đe

Để chống lại nạn bằng giả gốc ngoại, Bộ Giáo dục & Đào tạo đã ra Quyết định số 77/2007/QĐ-BGDĐT quy định về trình tự công nhận văn bằng của người Vịệt Nam do cơ sở giáo dục nước ngoài cấp với những yêu cầu khá chi tiết. Trong đó có việc phải làm đơn xin công nhận văn bằng và phải nộp luận án tại Thư viện Quốc gia... Năm 2010 Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và Chính phủ Liên bang Nga đã ký hiệp định về văn bằng chuẩn quốc gia, theo đó hai bên “cung cấp cho nhau tất cả các mẫu, văn bằng chuẩn quốc gia về giáo dục và học vị khoa học được cấp tại hai nước”.

Vấn đề là cho đến nay Cục Khảo thí và Kiểm định chất lượng thuộc Bộ Giáo dục & Đào tạo và các cơ quan chức năng vẫn chưa có các  công cụ và chế tài đủ mạnh để răn đe những người sử dụng văn bằng rởm có nguồn gốc nước ngoài. Khi bị phát hiện dùng văn bằng rởm, đương sự cùng lắm là mất chức hoặc phê bình cảnh cáo, chưa thấy có ai bị xử lý hình sự. Mặt khác sự thiếu thông tin khiến cho những cá nhân “ngụy khoa học” dám đùa giỡn với pháp luật.

Có lẽ đã đến lúc nhà nước cần có kho tư liệu lưu trữ danh sách các giáo sư, phó giáo sư, tiến sĩ, tiến sĩ khoa học "đúng tiêu chuẩn” mà nhà nước đang quản lý. Đồng thời, cũng cần có kho tư liệu lưu trữ mẫu các loại văn bằng, học hàm, học vị của Việt Nam cũng như của các nước trên thế giới. Bên cạnh các mẫu văn bằng chuẩn mà nhà nước đã kiểm định cũng cần chỉ rõ các loại văn bằng mà nhà nước không công nhận tính hợp pháp trên lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Kho tư liệu này cần công khai để người dân có thể tự do tra cứu. Chỉ cần làm được như thế là có thể vạch mặt những kẻ đang dùng bằng rởm không phải chỉ trong các cơ quan nhà nước mà còn nhan nhản ngoài thị trường tự do. Đây cũng chính là cách tốt nhất khiến cho những kẻ đã và đang có ý đồ sử dụng bằng rởm phải run sợ.

Ngọc Lâm
Theo KH & CN