'Người suy tư' của Rodin là ai?

Nhà đấu giá Christie’s vừa bán một phiên bản Thinker (Người suy tư) của Auguste Rodin (1840 - 1917) với giá 11 triệu USD. Và đây là một trong số khoảng 28 phiên bản điêu khắc Thinker bằng đồng và thạch cao nổi tiếng trên thế giới.

Tác phẩm gốc được nhà điêu khắc người Pháp Auguste Rodin (1840 - 1917) làm từ năm 1880 đến 1882. Bức tượng cao khoảng 70 cm, mô tả một người đàn ông ngồi trên bệ, nghiêng người, tựa đầu vào mu bàn tay phải. Mọi bắp thịt trên cơ thể người đàn ông này đều căng ra khi anh ta dường như chìm trong suy nghĩ.

Bức tượng vừa được Christie’s bán có xuất xứ từ bộ sưu tập tư nhân thuộc về nhà thiết kế nội thất quá cố Alberto Pinto. Hồi năm 2013, Sotheby’s ở New York cũng đã bán đấu giá một phiên bản của Thinker với giá khoảng 15 triệu USD.

Ai là “người suy tư”?

Thinker được dự định là một phần của Gates of Hell (Cổng địa ngục) - nhóm tác phẩm điêu khắc mà Rodin được ủy quyền sáng tạo cho một bộ cửa bằng đồng của một bảo tàng nghệ thuật trang trí dự kiến ở Paris. Tác phẩm mang tính biểu tượng, vẫn thường được mặc định là đại diện cho nhà thơ và nhà triết học người Italy Dante Alighieri (1265 - 1321), khi ông suy ngẫm về nhân loại và tưởng tượng về thế giới bên kia trong tác phẩm Divine Comedy (Thần khúc). Rodin thực tế đã tạo ra một loạt các bức tượng nhỏ bằng đất sét để tượng trưng cho các nhân vật chính bị tra tấn trong bài thơ, mô tả một cảnh trong Inferno (Hỏa ngục) là phần đầu trong Divine Comedy của Dante.

Trong những tác phẩm này có hình ảnh một nhà thơ nổi lên trên các bệ đỡ phía trên cửa ra vào. Đó là người đàn ông trần truồng ngồi trên một tảng đá, lưng uốn cong, lông mày căng lên, cằm đặt trên bàn tay đang thả lỏng và môi áp vào các đốt ngón tay. Anh ta nhìn thấy hình dạng quằn quại của những người đang đau khổ trong vòng địa ngục bên dưới, tĩnh lặng và trầm ngâm.

Mặc dù cơ thể mạnh mẽ và cao lớn của tác phẩm điêu khắc trái ngược với những miêu tả truyền thống về Dante - vốn mảnh khảnh và nhanh nhẹn - nhiều nhà sử học vẫn cho rằng nhà thơ người Italy chính là cảm hứng để sáng tạo bức tượng. Những người khác lại cho rằng nhân vật này xuất hiện khỏa thân, trong khi Dante luôn mặc quần áo đầy, và bức tượng không liên quan đến hình dạng mềm mại của Dante. Họ cho rằng nhân vật này chính là Rodin, và bức tượng phản ánh công việc của ông.

Dù sao, hình tượng của Rodin vẫn đại diện cho những nét mới ở thời điểm đó. Cho đến cuối thế kỷ 19, các tác phẩm điêu khắc chủ yếu đại diện cho sự hoàn hảo: Phụ nữ có cơ thể tương ứng với lý tưởng của cái đẹp, với những đường nét trên khuôn mặt và mái tóc đầy đặn, hoặc những người đàn ông cao lớn vạm vỡ với vẻ đẹp quý phái. Họ thường miêu tả các vị thần và các nhân vật nổi tiếng. Nhưng Thinker của Rodin là một người đàn ông vô danh, với bàn chân và bàn tay quá to và chiếc mũi vẹo, thân hình có những vết lõm kỳ lạ, nhưng cơ bắp và gân guốc.

Được biết, Jean Baud - một đô vật người Pháp - là hình mẫu thật cho tác phẩm Thinker và cho nhiều hình tượng khác mà Rodin đã tạo ra theo phong cách mới thú vị này.

Thiên tài với góc nhìn riêng

Rodin sinh năm 1840 trong một gia đình ở Paris. Cha ông làm ký lục trong sở cảnh sát. Kiến thức của Rodin phần lớn là tự học. Đến năm lên 10 thì tài vẽ của ông bắt đầu thể hiện. Khoảng ở lứa tuổi 14 - 17, ông theo học ở Petite École - ngôi trường chuyên dạy nghệ thuật và toán học. Đó cũng là nơi ông học vẽ. Thầy dạy vẽ của Rodin - Horace Lecoq de Boisbaudran - khi đó áp dụng phương pháp dạy bằng cách phát triển cá tính và cảm xúc của học trò trước tiên, rồi sau đó học trò tự quan sát và vẽ lại theo trí nhớ. Rodin khi trưởng thành vẫn mãi ghi ơn người thầy cũ của mình.

Rodin rất chú trọng vào việc nghiên cứu kỹ lưỡng cơ thể con người. Tác phẩm của ông bao gồm nhiều bức tượng bán thân và các bộ phận cơ thể riêng lẻ. Người nghệ sĩ này luôn muốn thể hiện cơ thể người đang chuyển động, ngay cả khi đang ở trong trạng thái đứng yên. Trong quá trình sáng tạo của mình, Rodin thường tạo ra những hình tượng sống động như thật với góc nhìn rất hiện đại về tình yêu, suy nghĩ và vóc dáng kiêu hãnh, thay vì thần thánh hay trầm ngâm.

Thành công của Rodin với tư cách là một nhà điêu khắc gắn với điều này. Các hình tượng của Rodin dù đang bay, rơi, sải bước hoặc ngồi, dù không có tay, chân, đầu hoặc hoàn chỉnh như Thinker cũng đều cho thấy một tư duy sáng tác độc đáo. Để đạt được điều này, ông đã từ bỏ các hình mẫu lý tưởng hóa của điêu khắc hàn lâm để chuyển sang lựa chọn các bề mặt thô ráp, không được đánh bóng nhưng đầy biểu cảm.

Đâu là “Thinker” nổi tiếng nhất?

Thực tế, Rodin tiếp tục thay đổi một số nhân vật trong The Gates sau khi bảo tàng dự định hoạt động, sử dụng một số nhân vật theo những cách mới và trình bày những nhân vật khác một cách riêng biệt. Năm 1888, ông đặt tên bức tượng của mình là Thinker và chỉ trưng bày nó một mình, cho đến khi phóng to nó thành một phiên bản bằng đồng vào đầu những năm 1900.

Tiếp đó, năm 1904, Rodin đã trưng bày một phiên bản Thinker bằng đồng cao 1,8m, tách biệt hẳn với Gates of Hell tại Salon de Paris. Phiên bản này thu hút nhiều sự chú ý hơn hẳn so với phiên bản nhỏ mà ông từng làm trước đó. Năm 1922, phiên bản này được chuyển đến khuôn viên của Bảo tàng Rodin và trở thành phiên bản nổi tiếng nhất, đến giờ vẫn khiến người xem mê mẩn.

• Những bản nháp của thiên tài điêu khắc Rodin
• Tác phẩm điêu khắc 'Andromede' của Rodin đạt giá 4,1 triệu USD
• Nàng thơ và những lá thư tình của nhà điêu khắc vĩ đại Rodin

Thực tế, Rodin đã ủng hộ việc lưu hành rộng rãi tác phẩm của mình bằng cách chấp thuận một số bản sao chép bằng đá cẩm thạch và đồng trong suốt cuộc đời của mình. Đến giờ, theo thống kê, có khoảng 28 phiên bản Thinker nổi tiếng nhất và xuất hiện trên khắp thế giới, tại các bảo tàng và không gian công cộng với những quy mô khác nhau. Ngoài ra, cũng có thêm một số các phiên bản làm bằng thạch cao (thường được mạ đồng). Những phiên bản Thinker sản xuất ở giai đoạn sau không được tính vào số này.

Rodin từng nói về Thinker trong Gates of Hell: “Dante khổ hạnh gầy gò trong bộ quần áo thẳng tắp của ông sẽ không có gì để phân biệt với những người khác. Tôi đã thử tưởng tượng ra một nhà tư tưởng khác, một người đàn ông khỏa thân ngồi trên một tảng đá, với một nắm tay áp vào miệng, và mơ ước đúng với ý tưởng ban đầu của tôi. Trong tâm trí anh ta, tư duy dần dần phát triển. Người đàn ông này không nên được coi là một người mơ mộng mà là một người sáng tạo”.

Việt Lâm (tổng hợp)