Biến thể mới Omicron BA.5 xuất hiện ở Việt Nam nguy hiểm thế nào?

Thông tin BA.5 - biến thể mới của Omicron, xuất hiện tại Việt Nam khiến một số người lo lắng.

Hôm qua, tại buổi họp báo của Bộ Y tế, giáo sư Phan Trọng Lân, Cục trưởng Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế cho biết: Nước ta đã ghi nhận biến chủng phụ BA.5 của Omicron. Tuy nhiên, các chi tiết cụ thể như số ca nhiễm, thời gian phát hiện, đặc điểm dịch tễ... chưa được tiết lộ. Giáo sư Lân cũng nhận định việc xuất hiện biến chủng mới là điều đã được lường trước, do sự mở cửa giao lưu về kinh tế, thực hiện bình thường mới.

Được biến BA.5 lần đầu được phát hiện tại Nam Phi vào tháng 1 và đến nay, nó đã trở thành chủng phổ biến tại một số quốc gia như Isarel, Đức... Một số đánh giá nhỏ lẻ cho thấy BA.4, BA.5 lây lan nhanh hơn biến chủng cũ (BA.2), song chưa có bằng chứng về tỷ lệ trở nặng. Do đó, Bộ Y tế tiếp tục theo dõi biến chủng mới và thông tin từ Tổ chức Y tế thế giới (WHO), từ đó điều chỉnh và triển khai các biện pháp phòng, chống dịch.

Cho đến nay, theo tạp chí Nature, BA.4 lẫn BA.5 dường như gây ít ca tử vong, nhập viện hơn. Dấu hiệu này cũng cho thấy khả năng miễn dịch ngày càng tăng của con người, giúp khắc phục hậu quả tức thì của tình trạng gia tăng ca mắc Covid-19.

Theo dữ liệu mới từ các nhà nghiên cứu tại Trung tâm Y tế Beth Israel Deaconess của Trường Đại học Y Harvard (Mỹ), các biến thể phụ Omicron BA.4 và BA.5 dường như có khả năng lẩn trốn khỏi kháng thể ở cả những người đã nhiễm Covid-19 trước đó và những người đã được tiêm chủng đầy đủ cả mũi tăng cường.

Tại sao các biến thể đang gia tăng trên toàn cầu?

Lợi thế lây truyền của các biến thể có thể là do những thay đổi sinh học làm tăng tốc độ lây nhiễm, chẳng hạn, cho phép virus lây nhiễm sang nhiều người hơn, nhanh hơn.

Christian Althaus - nhà dịch tễ học tính toán tại Đại học Bern - cho biết sự gia tăng của BA.4 và BA.5 dường như xuất phát từ khả năng lây nhiễm sang những người đã miễn dịch với các dạng Omicron trước đó và các biến thể khác. Althaus cho biết thêm, với hầu hết thế giới bên ngoài Châu Á đang nới lỏng kiểm soát SARS-CoV-2, thì sự gia tăng của BA.4 và BA.5 là gần như không tránh khỏi và sẽ chỉ giảm đi khi có đủ số người nhiễm bệnh.

Mức độ nguy hiểm của BA.4 và BA.5?

Bên cạnh đó, 2 biến thể phụ được cho là không khiến người nhiễm gặp phải biến chứng nặng khi mắc Covid-19. Điều khiến các chuyên gia lo lắng là việc lây lan BA.4 và BA.5 có khả năng làm gia tăng số người lây nhiễm cần nhập viện điều trị hoặc tử vong và dẫn đến gây áp lực cho hệ thống y tế.

Tác động của 2 biến thể phụ lây lan nhanh này có thể sẽ khác biệt đối với từng quốc gia. Waasila Jassat, một chuyên gia y tế công cộng tại Viện Quốc gia về Các bệnh Truyền nhiễm ở Johannesburg (Nam Phi) cho biết mặc dù có số ca mắc cao nhưng Nam Phi chỉ tăng nhẹ số ca nhập viện và tử vong trong làn sóng BA.4 và BA.5.

Vaccine có tác dụng thế nào?

Theo nghiên cứu mới được công bố trên Tạp chí Y học New England hôm 22/6, mức độ trung hòa kháng thể do nhiễm bệnh hoặc tiêm chủng trước đó tạo ra đối với các biến thể phụ BA.4 và BA.5 thấp hơn vài lần so với coronavirus ban đầu.

Tiến sĩ Dan Barouch, tác giả của nghiên cứu cho biết: "Chúng tôi đã quan sát thấy mức trung hòa kháng thể giảm 3 lần hiệu quả ở BA.4 và BA.5 so với BA.1 và BA.2 - vốn đã thấp hơn đáng kể so với các biến thể COVID-19 ban đầu. Tuy nhiên, khả năng miễn dịch của vaccine vẫn cung cấp lá chắn bảo vệ hữu hiệu chống lại bệnh nặng cho người nhiễm BA.4 và BA.5".

• Dịch Covid-19 còn diễn biến khó lường, không loại trừ xuất hiện các biến chủng mới
• Hà Nội đánh giá mức độ lây nhiễm với biến chủng Omicron để kịp thời ứng phó

Điều gì sẽ đến tiếp theo?

Các biến thể phụ của Omicron có thể tiếp tục phát triển, với các biến thể mới đang khoét sâu thêm các lỗ hổng trong khả năng miễn dịch hiện có. “Không ai có thể nói BA.4 hay BA.5 là biến thể cuối cùng" - Kei Sato, nhà virus học tại Đại học Tokyo, cho biết, nhấn mạnh rằng rất có khả năng các biến thể Omicron khác sẽ xuất hiện. 

Một khả năng khác là sự xuất hiện của biến thể từ một nhánh của SARS-CoV-2 khác với nhánh Omicron. Bị nhiễm Omicron lặp lại có thể xây dựng khả năng miễn dịch rộng rãi chống lại các chủng kế tiếp, tạo cơ hội sản sinh một biến thể SARS-CoV-2 hoàn toàn khác lạ với phản ứng miễn dịch của con người.

Càng ngày, các nhà khoa học càng cho rằng các biến thể bao gồm Omicron và Alpha có thể bắt nguồn từ việc mắc SARS-CoV-2 mãn tính kéo dài nhiều tháng, trong đó các đột biến tăng cường khả năng lây truyền và né tránh miễn dịch có thể hình thành.

Cũng không rõ khi nào biến thể tiếp theo sẽ xuất hiện. BA.4 và BA.5 bắt đầu xuất hiện ở Nam Phi chỉ vài tháng sau BA.1 và BA.2 - mô hình hiện đang lặp lại ở nhiều nơi bao gồm Vương quốc Anh và Mỹ. Nhưng khi đạt được khả năng miễn dịch toàn cầu nhờ tiêm chủng và bị nhiễm virus lặp đi lặp lại thì tần suất của làn sóng SARS-CoV-2 có thể sẽ chậm lại.

Duy An
Tổng hợp