Đầu năm được quẻ vui

(Thethaovanhoa.vn) - Thêm một sản phẩm khai thác chất dân gian có sức lan tỏa trong đời sống: MV Gieo quẻ (sáng tác Khắc Hưng, thể hiện Hoàng Thùy Linh ft Đen), phát hành đúng ngày 1/1/2022, đến nay đã gần 1 tháng và đạt hơn 15 triệu lượt xem.

Không chỉ thế, ngay trong tuần đầu ra mắt, MV Gieo quẻ lọt top 2 trending âm nhạc trên YouTube và thành tích đó được duy trì cho tới thời điểm hiện tại. Tương tự, trong tuần đầu ra mắt, Gieo quẻ đã lọt Top 10 bảng xếp hạng âm nhạc nhac.vn tuần đầu năm 2022 và đứng ở vị trí thứ 2. Cũng vị trí thứ 2 gọi tên Gieo quẻ ở BXH này trong tuần 3 (từ 17 - 23/1/2022).

Màu sắc dân gian thể hiện khá đậm nét trong Gieo quẻ. Nó hiện hữu ở cả giai điệu, bản nhạc nền nhưng rõ nét nhất là ở lời ca. Đồng thời, nó cũng thể hiện những chuyển động trong âm nhạc của Khắc Hưng.

Đúng chất người Việt

Cái tên được chọn đã thể hiện chất dân gian, đúng chất người Việt, “trúng tim đen” người Việt: Gieo quẻ. Dù nói ra hay không thì dịp năm mới, ai ai cũng phải dính dáng một chút đến tử vi rồi đi lễ lạt nơi nọ nơi kia. Thậm chí, nếu bạn không thích thú gì với gieo quẻ thì chủ đề này cũng vô tình lọt vào tai bạn trong những câu chuyện đầu Xuân.

Nếu không phải người Việt Nam và không quan tâm tới giá trị truyền thống thì khi đọc cái tên Gieo quẻ, người ta sẽ chẳng cảm xúc gì. Với người nước ngoài, khi tiếp cận cụm từ này, chắc cần phải giải thích họ mới hiểu được. Cho nên, dù nói gì thì cũng phải ngầm thừa nhận gieo quẻ là một nét văn hóa quen thuộc với người Việt, nó đặc biệt phổ biến trong dịp đầu Xuân, năm mới.

Nhưng từ xa xưa người Việt cũng luôn có thái độ cầm chừng với điều này, không cấm cũng chẳng khuyến khích. Bởi đó là một yếu tố liên quan đến văn hóa tâm linh trong tâm thức của người Việt. Nhiều người cần có nó để tự tin và chủ động hơn khi bước đến tương lai. Và nó cũng chính là một trong những cánh cửa kết nối giữa những người đương thời với ông bà tổ tiên, với những bậc nhân hiền hiển thánh của dân tộc.

Gieo quẻ đã hài hòa được yếu tố tâm linh với yếu tố thời đại và thể hiện những thông điệp tươi vui tích cực. Nghe Gieo quẻ sẽ thấy một sự dí dỏm đồng thời thấy đan xen là những thông tin thời đại và cũng hiểu được ngầm ý của ca khúc là nên có "tín" nhưng cũng không nên quá “u mê” vào điều đó, tất cả là phải tự mình mà ra.

Chẳng hạn, “Tình yêu đến như phép màu, chẳng ai bói ra được đâu/ Gặp nhau có duyên không hẹn, tự nhiên ý hợp tâm đầu”. Hay: “Đời người chỉ đường, chắc gì là đường bước được/ Tương lai là thứ không bao giờ lường trước được”, "Đi tìm điều tích cực để vui lên mà sống/ Thì hướng nào cũng nào cũng tốt, đường nào cũng thông”.

Đưa yếu tố thời cuộc vào, phần rap của Đen Vâu cũng là một ngầm ý khích lệ, động viên: “Nhìn các cô chú đang chống dịch mòn cả người/ Bớt than, bớt thở, mình khổ một, họ khổ mười (bớt than)”.

MV "Gieo quẻ":

Gọi tên Khắc Hưng

Cách đặt tên, những lồng ghép đan xen giữa yếu tố truyền thống và hiện tại, gửi gắm thông điệp tích cực... đương nhiên là những điều cần thiết cho một tác phẩm, nhất là nó lại dành cho giới trẻ. Không chỉ có vậy, trong Gieo quẻ còn vận dụng khá uyển chuyển những câu nói quen thành tục ngữ chẳng hạn như: “Ép dầu ép mỡ ai nỡ ép duyên” vào thành ca từ (có chút biến đổi).

Phần hòa âm cũng là một bản hòa âm đẹp, tiếng kèn bầu và một số âm thanh tương đồng với màu sắc nhạc cụ dân tộc, nhất là màu sắc của bộ gõ, tiếng đồng được khai thác góp phần tăng thêm màu sắc dân tộc. Nhưng tất cả những yếu tố này trong Gieo quẻ, với góc nhìn của người viết, thì lại chỉ trở thành phương tiện bởi tác giả Khắc Hưng đã vượt qua được những điều đó để đạt tới một nấc thang mới.

Tiếng nhịp phách đều đặn vang lên cùng giọng hát như thể đang nói chuyện: “Thầy ơi! Cho con một quẻ xem bói đầu năm/ Con xin chắp tay nguyện cầu cung kính thành tâm”. Sau lời mở này, mục đích chính mà người muốn xin mới được chia sẻ:

“Năm nay kinh tế thế nào?/ Bao nhiêu đồng ra đồng vào/ Công danh sự nghiệp ra sao?/ Cho con biết ngay đi nào!”.

Sau đó ca từ tiếp tục được triển khai, giai điệu cũng được phát triển hơn so với phần giai điệu tựa như hát nói ở phía trước:

“Chỉ riêng tình duyên thì con chẳng cần thầy phán ra/ Trời cho biết ngay thôi mà/ Phận duyên đến như món quà”.

Và tiếp nữa: “Chờ mong tình duyên vội vàng rồi lại chẳng đến đâu/ Thất tình thêm rồi âu sầu, thôi thì ta đừng âu sầu/ Hẹn ngày sau sẽ gặp nhau”.

Nếu chú ý sẽ thấy, gần như toàn bộ các câu, tiết nhạc trong Gieo quẻ đều được triển khai theo thủ pháp gieo vần. Cuối các câu có chung vần với nhau, chẳng hạn như vần “ao” (nào/vào/sao), vần “a” (ra/mà/quà), vần “ông” (sống/thông), vần “au” (đâu/sầu/nhau). Đặc điểm này có thể nhìn thấy ở phía trên trong các từ nghiêng ở phần trích dẫn ca từ ca khúc.

Đây là điều khá thú vị đối với việc triển khai ca từ trong sáng tác so với chính các ca khúc của Khắc Hưng. Việc triển khai này khiến cho phần giai điệu chính của ca khúc khi kết hợp với phần rap của Đen trở nên quyện cùng nhau hơn. Bởi lẽ, trong rap, gieo vần là thủ pháp quan trọng hàng đầu. Trong khi đó, chính việc gieo vần khiến cho ca từ có sự gắn kết, trở nên tự nhiên, dễ nhớ. Gieo vần cũng là một trong những đặc điểm nổi bật của thơ ca dân gian và là một trong những nguyên tắc quan trọng nhất trong dân ca Việt Nam.

Tuy nhiên đây chưa phải điểm đáng nói nhất ở Khắc Hưng trong ca khúc này. Với việc sử dụng hát như hát nói, có thể cảm nhận tiết tấu nhịp đi quán xuyến tác phẩm, kết hợp với phần ca từ có nội dung rất gần gũi với thực tiễn một cuộc gieo quẻ, coi bói, gợi không gian gần gũi với một vài sinh hoạt tín ngưỡng dân gian đặc thù. Đứng ở góc độ nào đó, có thể nhận xét rằng người thường không viết như thế được, những ai hiểu về tín ngưỡng sẽ cho rằng phải là người có căn số mới làm được điều đó. Cho nên, không quá khi nhận định rằng, Khắc Hưng đã “nhập đồng” khi sáng tác Gieo quẻ.

Quẻ vui

Thực tế thì Gieo quẻ không mang lại nhiều bất ngờ cho cái tên Hoàng Thùy Linh, bởi lẽ việc thể hiện những sáng tác mới trên nền nhạc hiện đại khai thác đậm đặc chất dân gian là con đường đã định hình với nữ ca sĩ này. Điểm nhấn bùng nổ cái tên Hoàng Thùy Linh gắn với con đường âm nhạc đã chọn phải kể tới từ khi cô tung ra thị trường bản hit Để Mị nói cho mà nghe (2019).

Bản hit tạo bước ngoặt cho Hoàng Thùy Linh này không chỉ “bắt tai” giới trẻ, khiến giới trẻ điên đảo trong một thời gian dài, mà còn “nịnh tai” những khán giả ở nhiều lứa tuổi khác nhau. Còn nhớ, một dạo qua các trường mầm non, mẫu giáo hay tiểu học thường dễ nghe được những giai điệu quen tai này. Nhiều hội diễn văn nghệ của thanh niên, của các hoạt động văn nghệ quần chúng khắp nơi cũng tái hiện Để Mị nói cho mà nghe.

Người viết cũng đã từng chia sẻ với độc giả: Lúc đương thời cố nhạc sĩ Phó Đức Phương cũng từng rất ấn tượng với Để Mị nói cho mà nghe. Trong một cuộc trò chuyện mà người viết cùng là khách mời, cố nhạc sĩ không ngại ngần dành những lời khen cho ca khúc và ngỏ ý muốn sẵn sàng tham gia cùng ê-kíp để thực hiện những sáng tạo mà ông cho là có giá trị và nên khuyến khích.

• Nhạc Tết phủ sóng YouTube: Đen 'Mang tiền về cho mẹ', Hoàng Thùy Linh 'Gieo quẻ'
• Hoàng Thùy Linh 'Gieo quẻ' đầu năm mới

• VIDEO: Hoàng Thùy Linh hát 'Để Mị nói cho mà nghe' tại 'Countdown Lights 2021'

Với Gieo quẻ, tính đại chúng và sự phổ cập có thể sẽ không bằng, nhưng rõ ràng đây là một tác phẩm có giá trị về mọi mặt. Nó như một điểm nhấn tiếp theo thể hiện sự vững vàng và tự tin của Hoàng Thùy Linh với hướng đi âm nhạc mà nữ ca sĩ này đã chọn để đi.

Đồng thời, ca khúc này thêm một lần nữa nhìn thấy sự giao thoa, tương đồng giữa âm nhạc mang màu sắc dân gian với thể loại rap vốn đang đình đám giới trẻ trong giai đoạn hiện nay. Bên cạnh đó, cũng qua Gieo quẻ, ta còn nhìn thấy tài năng đang ở độ chín trong nghề của nhạc sĩ Khắc Hưng.

Như thế, rõ ràng ngay những ngày đầu năm mới này, làng nhạc đại chúng, các nghệ sĩ trong ê-kíp và công chúng yêu quý họ, cũng như người tâm huyết với văn hóa nghệ thuật truyền thống dân tộc đã được một quẻ vui, hứa hẹn một năm mới hanh thông, mọi điều suôn sẻ như ước muốn của mỗi chúng ta.

Nguyễn Quang Long