Jose Mourinho: Từ “Người phiên dịch” đến “Người đặc biệt”

(Thethaovanhoa.vn) - Tân HLV Tottenham, Jose Mourinho, không có nhiều thành công trong những năm gần đây như trước, nhưng câu chuyện về cách ông đã nỗ lực để trở thành một HLV hàng đầu thế giới cũng có nhiều điều đáng nói.

Robson và Mourinho không hẹn mà gặp

Mùa giải 1996-97, Barcelona của Bobby Robson gặp Bilbao của Luis Fernandez. Cựu tiền vệ người Pháp là HLV người Pháp đầu tiên giành một danh hiệu lớn tại châu Âu cùng Paris St Germain (Cúp C2 mùa 1995-96) trước khi dẫn dắt đội bóng xứ Basque. Điều đáng nói ở đây là Fernandez rất nóng tính. Robson không bị cuốn vào những cuộc đối đầu kiểu như thế, nhưng người trợ lí vô danh của ông thì có. Không ít lần, anh ta va chạm với Fernandez trên đường pitch và hiển nhiên thì các CĐV đều bất ngờ, tò mò khi thấy có người dũng cảm như vậy.

• Liên tục ghi bàn, Kylian Mbappe vẫn đối diện án phạt nội bộ vì mâu thuẫn với HLV

Người trợ lí đó là Jose Mourinho, lúc đấy mới 33 tuổi và anh đã khiến Fernandez phát cáu mà thốt lên rằng: “Anh là ai mà muốn đối đầu với tôi?”. Vào thời điểm đó, Mourinho chưa có giành Champions League với Porto, chưa trở thành Special One (Người đặc biệt) tại Chelsea, và cũng chưa là người đầu tiên đưa một đội bóng Italy giành cú ăn ba… nhưng chắc chắn, ông hẳn có sự kiêu căng để giúp ông có đủ tự tin đối đầu với Fernandez dù chỉ là một trợ lí, một phiên dịch, một thành viên của ban huấn luyện Barcelona.

Mourinho đến Catalunya vào mùa hè 1996 cùng với Bobby Robson, người mà anh đã làm trợ lý trong 4 năm tại Sporting và Porto. Cả hai có mặt tại đây vì Johan Cruyff, người đã dẫn dắt đội bóng xứ Catalan tới 4 chức vô địch La Liga liên tiếp và Cup C1 đầu tiên của họ vào năm 1992, đã bị chủ tịch Josep Nunez của Barcelona sa thải. Thật may là Robson không thể đọc hoặc hiểu tiếng Castilia hoặc Catalan, bởi vì ông sẽ thích những gì ông ấy thấy.

Mặc dù vậy, Mourinho biết hết. Anh thông thạo tiếng Tây Ban Nha, một điều dễ hiểu nếu bạn đến từ Setubal, Bồ Đào Nha chứ không phải là Sacriston, County Durham. Không hài lòng với điều đó, anh cũng học tiếng Catalan, để thêm vào tiếng Anh, tiếng Pháp, tiếng Italy và tiếng Bồ Đào Nha. Nunez đã gọi anh là “Người phiên dịch” trong suốt thời gian anh ta ở Camp Nou, một cái tên cũng gắn liền trong truyền thông xứ Catalan ngay cả khi nó gây hiểu lầm và thô bạo.

Nên nói thêm là Barcelona đã giới thiệu Jose Ramon Alexanco, một cựu cầu thủ của họ, làm trợ lí cho Robson. Robson đồng ý nhưng ông cũng giữ lại Mourinho vì 4 năm làm việc giữa họ với nhau. Không có gì ngạc nhiên khi Mourinho ngoài vai trò phiên dịch cũng là một trợ lí HLV. Nói như một số phóng viên Tây Ban Nha hiểu tiếng Anh thì anh chỉ chọn lời của Robson để dịch và đưa vào thêm ý kiến của mình.

Tuy vậy, như Robson cho biết, Mourinho mặc dù có cá tính mạnh nhưng luôn bảo vệ ông và hỗ trợ ông trong công việc, chẳng hạn như cho ông biết các cầu thủ Sporting nói gì khi họ nghĩ ông không thể hiểu được tiếng Bồ Đào Nha.

Sau thất bại ở UEFA Cup năm 1993 và bị sa thải, Robson đến Porto vào tháng 1/1994. Lúc này, ông tìm kiếm lời khuyên từ Mourinho và nhận được câu trả lời tích cực, trước lúc đề nghị vai trò trợ lí cho anh.

Nhiều người có thể bất ngờ nhưng tại Sporting, Mourinho đã gây ấn tượng với Robson qua những báo cáo phân tích về các đối thủ. “Cậu ấy mới chỉ hơn 30, chưa từng là cầu thủ hay HLV nhưng có thể giúp tôi có những báo cáo hoàn hảo nhất mà tôi từng có”, Robson đã nói như vậy năm 2005.

Ngược thời gian thì Mourinho đã làm vậy cho cha mình ở tuổi 14. Đến năm 23 tuổi, nhận thấy những giới hạn của mình, Mourinho theo học một số khóa huấn luyện của Liên đoàn bóng đá Anh (FA) và Liên đoàn bóng đá Scotland, nơi cựu HLV đội tuyển Scotland là Andy Roxburg có ảnh hưởng rất lớn đến ông sau này về tổ chức huấn luyện và kĩ năng xây dựng các buổi tập. Rồi ông là HLV đội trẻ tại Vitoria Setubal, HLV thể lực ở Estrela da Amadora trước khi gặp Robson năm 1992.

Sau khi Porto của Robson lọt vào bán kết Champions League 1994 và thua Barcelona, HLV người Anh nằm trong tầm ngắm của họ. Tháng 4/1996, Barcelona tiếp cận Robson, rồi Robson tham khảo ý kiến của Mourinho trước lúc họ đồng ý.

Thách thức tại Barcelona

“Tôi nợ ông ấy rất nhiều. Tôi không là ai trong bóng đá khi ông ấy đến Bồ Đào Nha” Mourinho về sau nhớ lại. “Ông ấy đã giúp tôi làm việc tại hai câu lạc bộ và đưa tôi đến một trong những câu lạc bộ lớn nhất thế giới [Barcelona]. Chúng tôi rất khác nhau, nhưng tôi đã nhận được từ ông ấy ý tưởng về việc trở thành một huấn luyện viên hàng đầu”.

Rất nhanh chóng, Mourinho thích nghi tốt ở Barcelona. Các cầu thủ thích ông và tôn trọng ông, các phóng viên cũng vậy. Nhờ đó, ông trở thành cầu nối giữa Robson và đội bóng. Thậm chí, mối quan hệ rất tốt của ông với Ronaldo đã giúp tiền đạo người Brazil tỏa sáng.

Trong khi đấy, tiền vệ Pep Guardiola rất thích kĩ năng lãnh đạo của Mourinho và hai người thường dành nhiều giờ để bàn về chiến thuật. Về sau, Guardiola mô tả mối quan hệ đó là “tình bạn nhưng không hoàn toàn là tình bạn mà là một mối quan hệ công việc”.

Đúng hơn, việc Mourinho được các cầu thủ yêu thích là vì ông giữ vai trò hướng dẫn họ, thay vì ra lệnh cho họ như sau này.

Thật tiếc là mặc dù Robson đã giành được 3 danh hiệu trong một mùa giải và duy nhất tại Barcelona: Copa del Rey, Siêu cúp và Cup C2, ông vẫn bị sa thải vì không vô địch La Liga. Thay thế ông là Louis van Gaal, người thích hợp để duy trì lối chơi mà Cruyff xây dựng trước đó.

Mourinho cũng định trở lại Bồ Đào Nha nhưng Robson khuyên ông nên gắn bó với Van Gaal. Lúc này, Mourinho giữ một vai trò khác dưới thời HLV người Hà Lan. Ông được tin tưởng trong việc phân tích, đánh giá đối thủ ở những trận đấu lớn. Đổi lại, ông học hỏi, muốn biết mọi điều, không chỉ trong công tác huấn luyện, trước khi Van Gaal bị sa thải vì không giành được Champions League.

Và mặc cho cầu thủ có nhớ ông như thế nào, Mourinho đã quyết định trở lại Bồ Đào Nha. Ông thất nghiệp trong cả hè 2000. Robson gọi điện muốn ông giữ vai trò trợ lí tại Newcastle, trước khi ông được đề nghị thay thế Jupp Heynckes tại Benfica vào giữa tháng 9/2000. Mourinho giờ trở thành HLV và dù không thành công ở Benfica thì 4 năm sau, ông đã đưa Porto vô địch Champions League. Một tuần sau, ông gia nhập Chelsea. Người phiên dịch giờ trở thành Người đặc biệt.

Mạnh Hào