Yêu và ghét quanh "chủ nghĩa Thatcher"

(Thethaovanhoa.vn) - Nước Anh và nhiều nơi trên thế giới đã thương tiếc khi cựu Thủ tướng Margaret Thatcher, biệt danh "Bà đầm Thép", qua đời ở tuổi 87. Khi sinh thời, bà đã tạo nên những tác động khổng lồ với đời sống của nước Anh và cả những vấn đề đối ngoại trên quy mô quốc tế. Thế nhưng cá tính cứng rắn cũng khiến bà để lại nhiều di sản gây tranh cãi.

Hai luồng dư luận

Nhưng tại nước Anh, quan điểm của dư luận về Thatcher vẫn chia làm đôi, giống như dưới thời bà cầm quyền. Các tờ báo ra ngày 9/4 là một minh chứng cho sự chia rẽ đó. Tờ Daily Mail tới từ cánh hữu giật tít lớn "Người phụ nữ đã cứu vớt nước Anh", trong khi tờ Daily Mirror tới từ cánh tả đã chạy tít "Người đàn bà chia đôi đất nước".

Là người phụ nữ duy nhất ở nước Anh ngồi vào ghế Thủ tướng, bà Thatcher, một con người cứng rắn, thẳng thắn và dám nói, đã dẫn đảng Bảo thủ tới 3 cuộc bầu cử thắng lợi. Bà cầm quyền từ năm 1979 tới năm 1990 và đây là thời gian tại nhiệm lâu nhất của một Thủ tướng Anh trong vòng 150 năm qua.

Thatcher để lại một di sản đầy chia rẽ, với nhiều người đã tới đặt hoa tưởng nhớ bà...

Với ông Tony Blair, bà là "một trong số ít các nhà lãnh đạo đã thay đổi không chỉ khung cảnh chính trị ở đất nước mình mà còn với cả thế giới và tác động toàn cầu của bà là khổng lồ".

Với đương kim Thủ tướng David Cameron, thì “nhân dân Anh đã vừa mất đi một lãnh đạo, một thủ tướng và một người Anh vĩ đại". "Một điều thực tế khi nói về Margaret Thatcher là bà không chỉ lãnh đạo đất nước chúng ta mà còn cứu vớt nó" - ông nói.

Tổng thống Mỹ Barack Obama tuyên bố Mỹ vừa mất đi "một người bạn thực thụ".

Những người yêu mến Thatcher cũng tới để hoa trên bậc thềm nhà bà ở Belgravia. Thế nhưng vẫn tồn tại các dấu hiệu cho thấy nước Anh còn chia rẽ nặng nề khi nói tới Thatcher: có kẻ đã để lại một lọ sữa. Với nhiều người Anh, vì việc Thatcher cắt bỏ chế độ sữa miễn phí cho trẻ em khi còn là Bộ trưởng Giáo dục vào năm 1971, bà sẽ mãi vẫn chỉ là "Maggie Thatcher, kẻ đánh cắp sữa tươi".

Có một thực tế là Thatcher đã để lại dấu ấn sâu đậm của bà qua nhiều cuộc xung đột và đối đầu. Người Anh vẫn còn nhớ các cuộc chạm trán dữ dội giữa cảnh sát với thợ mỏ trong cuộc đình công kéo dài 1 năm trời, nhưng kết cục là phía người lao động đã không thể giữ được các mỏ của họ và các cộng đồng sống quanh đó. Hình ảnh Thatcher trên xe tăng, đầu quấn khăn trắng và lửa bùng lên trên quảng trường Trafalgar theo sau các cuộc bạo động liên quan tới một dự luật "thuế thân" đã khiến người ta không thể quên.

Với những người ghét bỏ Thatcher, bà là người cứng rắn quá mức và lỗ mãng. "Bà đầm sẽ không đổi ý" - Thatcher từng nói trước các thành viên trong đảng Bảo thủ, khi một số người kêu gọi đảo ngược chính sách kinh tế trong bối cảnh thất nghiệp tăng cao và tỷ lệ ủng hộ chính quyền đi xuống.

Sự bướng bỉnh khiến bà mắc kẹt trong các kế hoạch cắt giảm chi tiêu của chính quyền, nhưng đã có sự ủng hộ trở lại sau khi giành chiến thắng trong cuộc chiến Falklands/Malvinas vào năm 1982.

Hiển nhiên những người Argentina đã chẳng động lòng sau cái chết của bà. Ở Nam Phi, người ta cũng nhận tin bà với sự lạnh nhạt, bởi quan điểm ủng hộ chế độ phân biệt chủng tộc apartheid.

Với những người Cộng hòa Ireland, bà được nhớ tới như một người quá cứng rắn, tới mức đã khiến 10 người đàn ông thiệt mạng khi tuyệt thực biểu tình trong nhà tù Anh.

Tại châu Âu, di sản của Thatcher cũng gây tranh cãi không kém. Ở Đông Âu, bà được ca ngợi. Nhưng ở Tây Âu, bà không được yêu mến đến thế. Cố Tổng thống Pháp Francois Mitterrand đã từng tả bà là người "có đôi mắt của bạo chúa Caligula và cái miệng của Marilyn Monroe". Người Tây Âu nể trọng Thatcher vì những thành tựu bà làm được. Nhưng họ không bao giờ yêu mến bà vì những bài phát biểu "đập bàn đập ghế" của bà về việc tiết kiệm tiền.

...Nhưng cũng có không ít người nhảy múa ăn mừng

"Chủ nghĩa Thatcher"

Tư tưởng cốt lõi của Thatcher, hình thành trên sự cạnh tranh, các doanh nghiệp tư nhân, tính tiết kiệm và tự lực cánh sinh, đã sinh ra một triết lý chính trị hiện vẫn gọi là "chủ nghĩa Thatcher".

Hàng triệu người Anh, dù có thể không ưa con người Thatcher, vẫn cảm kích trước các chính sách khác biệt của bà, như bán nhà công cho người thuê nhà và qua đó giúp tăng tỷ lệ sở hữu nhà ở. "Rất nhiều người ở nơi tôi sống không thích bà" - Mark Guard, một nhà làm phim 48 tuổi đã lớn lên từ một tòa nhà của nhà nước xây, cho biết - "Nhưng tôi đã mua được căn nhà đầu tiên từ năm 22 tuổi nhờ bà". Hay như việc Thatcher phản đối đồng euro. "Bà đã cứu đồng bảng và nếu chúng ta không có đồng bảng, chúng ta đã trở thành Hy Lạp hoặc Bồ Đào Nha mới - Jack Hikmet, người sở hữu một tiệm thuốc ở Finchley nói.

Sự cứng rắn và thô ráp đã làm nên sức mạnh cho Thatcher, rất tiếc, cũng chính là thứ đẩy bà khỏi vinh quang. Người Anh vẫn không thể quên việc Thatcher đã nhục mạ Geoffrey Howe, một trong những bộ trưởng cao cấp nhất và được nể trọng nhất trong nội các, trước mặt những người khác. Việc này khiến Howe từ chức, mở đường cho các sự kiện khác khiến Thatcher cũng phải ra đi.

Nhưng bất chấp những luồng ý kiến khác nhau về Thatcher, những người có cơ hội được làm việc gần gũi với bà vẫn luôn quý mến bà. Họ nói rằng bà thường tình nguyện pha trà cho các bộ trưởng, tự mặc cho mình những bộ cánh không thể chê được và thường nhâm nhi rượu whiskey sau 18 giờ làm việc mỗi ngày. "Các đặc điểm cá tính tuyệt vời của bà sẽ luôn được nhớ tới bởi những người đã làm việc gần gũi với bà: sự can đảm và quyết tâm trong chính trị, nhân bản và hào phóng trong đời tư" - cựu Thủ tướng John Major, người kế nhiệm Thatcher sau khi bà từ chức, đã thổ lộ khi hay tin bà qua đời. 

Tường Linh (theo Reuters)
Thể thao & Văn hóa