Chương trình Giai điệu mùa Thu (lần thứ năm vừa diễn ra tại TP.HCM) ngay từ khi được khởi xướng đã hướng đến cuộc hội ngộ những tài năng nghệ thuật hàn lâm của TP.HCM ở trong và ngoài nước.
Đằng sau câu hỏi này là một vấn đề lớn, đó chính là “vị trí thượng tầng” của nghệ thuật hàn lâm (với các loại hình như giao hưởng, thính phòng, nhạc kịch, vũ kịch...) trong kết cấu của “ngôi nhà văn hóa” một thành phố, một quốc gia. Một ngôi nhà văn hóa sẽ không có đỉnh cao nếu như chủ nhà chỉ mải miết xây những tầng trệt. Biết vậy, nhưng xây được tầng cao không phải là chuyện dễ, mà một trong những chất liệu quan trọng để “xây”, đó chính là con người, hay nói cách khác, là những tài năng của nghệ thuật hàn lâm. Việc đào tạo những ngôi sao nhạc pop vốn không hề đơn giản, nhưng để có được một ngôi sao nhạc hàn lâm, lâu dài, tốn kém và gian khó hơn nhiều. Giai điệu mùa Thu 2009 Trong chuyên đề Âm nhạc hàn lâm - Định hướng “không định hướng” trên TT&VH Cuối tuần số 20 (tháng 5/2009), chúng tôi đã đề cập tới một khía cạnh đáng quan tâm của nghệ thuật hàn lâm, đó là công chúng của nghệ thuật hàn lâm và quan điểm đầu tư cho nghệ thuật hàn lâm hiện nay ở Việt Nam. Trong chuyên đề Nghệ thuật hàn lâm: Nhân tài như lá mùa... Xuân số này, nhân sự kiện trên sân khấu Hà Nội và TP.HCM đồng loạt vừa diễn ra các chương trình: Khúc giao mùa (Nhà hát Nhạc Vũ kịch Việt Nam), Giai điệu mùa Thu (Nhà hát Giao hưởng Nhạc Vũ Kịch TP.HCM), Beethoven Cycle 2 (nằm trong dự án của Dàn nhạc Giao hưởng Việt Nam biểu diễn tất cả các giao hưởng của Beethoven), Vietnamnet Concert: Điều còn mãi, chúng tôi muốn đề cập đến một khía cạnh đáng quan tâm khác của khu vực nghệ thuật này, đó là người tài. Và trong phạm vi cho phép, chuyên đề xin giới hạn nhân tài ở nguồn lực các nghệ sĩ hàn lâm đã và đang được đào tạo tại nước ngoài, nhìn từ khu vực TP.HCM.
|
Vũ Việt Anh |
Thời gian học ở Nga và làm việc ở Hàn Quốc, tôi thấy các nước đầu tư rất nhiều cho các tài năng âm nhạc hàn lâm, họ được xem là những người quan trọng trong việc xây dựng nền văn hóa của đất nước. Cầm tấm bằng nhạc hàn lâm là niềm tự hào và đi đâu cũng được mọi người tôn trọng. Ở Nga và cả ở Hàn Quốc cũng có một số nghệ sĩ ở hẳn nước ngoài, một số về làm việc tại quê nhà, tỷ lệ này khoảng 50-50. Tuy nhiên những người làm việc tại quê nhà có điều kiện ra nước ngoài giao lưu kể cả giảng dạy nhiều hơn so với Việt Nam" |
Theo Nguyễn Nhật Quỳ, hiện đang học đại học piano tại Học viện Nghệ thuật Nanyang, Singapore: “Ngoài việc mời những nghệ sĩ nổi tiếng thế giới đến dạy, họ còn cấp học bổng cho các học sinh nước ngoài (trong đó có Việt Nam) có năng khiếu tốt, với cam kết sau khi tốt nghiệp phải làm việc tại Singapore ít nhất là ba năm. Nhật Quỳ và một số sinh viên Việt Nam đang học tại Singapore với học bổng này. Đặng Thanh Trung và Lê Hoàng Hải Vân tốt nghiệp violin tại Singapore và hiện đang giảng dạy tại đây”. Dàn nhạc giao hưởng Petronas Malaysia thì trả lương cho nhạc công rất cao, mức lương hấp dẫn đến mức nhiều nghệ sĩ giỏi ở châu Âu đến ký hợp đồng làm việc lâu dài với dàn nhạc. |
CHÚNG TÔI ĐÃ TRỞ VỀ Chỉ huy hợp xướng Trần Nhật Minh: “Với nghề chỉ huy, ở nước ngoài khá nhiều, nhưng mỗi dàn hợp xướng thì chỉ có một chỉ huy, vì vậy sự cạnh tranh rất khắc nghiệt, rất khó để có một chân chỉ huy đàng hoàng. Nghề chỉ huy thì không thể sống “lang thang, vất vưởng”. Năm 2007, Minh về tham gia Giai điệu mùa Thu, thấy không khí hào hứng, thế là về. Ở Việt Nam, Minh đã thật sự được tạo cơ hội để làm việc, có điều kiện để phát huy năng lực dù mới ra trường, còn ở nước ngoài có cảm giác mình chỉ là công dân hạng hai. Về những tài năng trẻ ở Nga, họ được thừa hưởng môi trường học tập và truyền thống âm nhạc hàn lâm lâu đời, chúng ta cũng không thể so sánh với họ về mọi mặt. Còn đời sống hiện nay của bản thân tôi, nó cũng giống như rất nhiều nghệ sĩ âm nhạc hàn lâm khác ở Việt Nam mà nhiều người đã nói, mọi người cũng đã biết. Chỉ có điều muốn nói, là với những điều kiện như vậy chúng tôi đã trở về...”. Nghệ sĩ clarinet Đào Nhật Quang: “Tuy có việc làm ổn định ở Hàn Quốc, nhưng tôi quyết định về Việt Nam với nhiều lý do. Ngoài việc đưa con cái về nguồn cội để tiếp xúc với văn hóa Việt Nam, tôi rất muốn vợ chồng mình góp phần vào sự phát triển của nghệ thuật hàn lâm Việt Nam. Tôi quyết định về nước sớm vì nghĩ rằng, khi còn trẻ thì sự cống hiến của mình nhiều hơn và thiết thực hơn. Mặt khác, ở nước ngoài, dù có giỏi gì đi nữa mình vẫn là công dân hạng hai”. |
NGHÊ SĨ MÚA: ĐI LÀ VỀ
Còn Tạ Thùy Chi, sau khi tốt nghiệp, từ 2004 đến 2007 là diễn viên múa của Đoàn Nghệ thuật Trung Hoa Cẩm Tú tại Thẩm Quyến. Tháng 4/2007, Chi về công tác tại Trường Múa TP.HCM và tháng Chín năm nay sẽ tiếp tục đi học đại học biên đạo múa tại Học viện Nghệ thuật Bắc Kinh theo học bổng của Bộ VH, TT&DL. Tạ Thùy Chi từng đoạt giải Diễn viên ưu tú của cuộc thi múa toàn Trung Quốc năm 2003. Một cặp đôi đẹp khác của làng múa TP.HCM là Phan Thị Hồng Châu và Nguyễn Phúc Hùng. Cả hai từng là solist của nhà hát Giao hưởng Nhạc Vũ Kịch TP.HCM, từng đoạt Huy chương vàng và giải Diễn viên xuất sắc trong Liên hoan tác phẩm kịch múa toàn quốc lần I (2001) và giải Tài năng trẻ xuất sắc (1997). Năm 2007, cả hai đi học đại học biên đạo múa tại Hà Lan theo chương trình đào tạo được UBND TP.HCM đầu tư kinh phí. Hiện Hồng Châu đã trở về, Phúc Hùng còn một năm thực tập ballet cổ điển tại Hà Lan. Ngoài ra còn phải kể đến Ngô Thanh Phương, tốt nghiệp Trường Múa TP.HCM năm 1999, đi học múa đương đại ở Cao đẳng nghệ thuật Folkwang (Đức) từ 2004. Năm 2008 Phương tốt nghiệp về nước nhưng không có việc làm bởi Trường Múa và Nhà hát Giao hưởng Nhạc Vũ kịch đều chưa có bộ phận chuyên về múa đương đại! Phương hoạt động tự do và đến đầu năm học này (2009-2010) Trường Múa mở môn học múa đương đại, cô mới có đất dụng võ đúng sở trường. Hiện nay đang đi học nước ngoài còn có Lê Thị Mai Anh đang học múa đương đại tại Diplôme Etat de Professeur de Danse Contemporaine (Pháp), Việt đang học ở Học viện Múa Lyon (Pháp). Cả Mai Anh và Việt đều theo học diện tự túc. Ngoài ra còn có nhóm 10 thiếu nhi lứa tuổi 10-11 đang học năm thứ hai trung cấp múa tại trường múa Quảng Tây (Trung Quốc) được đoàn múa Những ngôi sao nhỏ gửi đi học. Bình Minh |