Đức và Israel tranh chấp bản thảo của Kafka

03/12/2009 09:03 GMT+7 | Đọc - Xem

(TT&VH) - Franz Kafka (1883-1924) là nhà văn nổi tiếng thế giới và có tính cách khác thường. Sinh thời, ông không muốn xuất bản các tác phẩm của mình và từng yêu cầu một người bạn là Max Brod đốt tất cả bản thảo. Song Brod đã làm trái ý nguyện đó và giờ đây, một phần trong số những bản thảo văn học của Kafka trở thành đối tượng tranh chấp giữa Đức và Israel.

Franz Kafka

Franz Kafka sinh ra trong một gia đình Do Thái nói tiếng Đức ở Prague (CH Czech). Trước khi qua đời, ông yêu cầu đốt toàn bộ bản thảo của mình và Max Brod được giao phần việc này. Thế nhưng, Brod không giữ lời hứa. Ông trao những trang bản thảo đó cho thư ký của mình là Esther Hoffe và bà này đã bán đi một ít. Phần còn lại, Hoffe chuyển cho các con gái và chính những bản thảo đang được cất giữ trong két sắt ở Zurich (Thụy Sĩ) đó là tâm điểm của cuộc tranh chấp.

Thư viện Quốc gia Israel tuyên bố họ có quyền đối với những bản thảo nói trên và đã đưa vấn đề ra tòa. Thư viện này còn muốn sở hữu các bản thảo mà Hoffe đã bán và đang được trưng bày tại Bảo tàng Văn học hiện đại ở Marbach, Đức, trong đó có cuốn tiểu thuyết nổi tiếng The Trial. Ông Ulrich Raulff, Giám đốc Trung tâm Tư liệu văn học tại Bảo tàng Văn học hiện đại, đã có cuộc chuyện trò với báo giới về vụ việc này.

* Một số bản thảo của Kafka đã được cất giữ trong két sắt ở Zurich từ năm 1956. Kể từ bấy đến nay không ai mở két sắt đó ra hay sao?

- Esther Hoffe, chủ nhân của nó, có thể đã quan tâm rất sát sao. Ngoài bà ấy ra, không ai có thể tiếp cận được.

Max Brod là người bạn lâu năm của Kafka

* Giờ đang diễn ra tranh chấp giữa Israel với người thân của Hoffe về những bản thảo này. Israel muốn giành quyền giữ các bản thảo đã được tặng cho bà Hoffe. Theo quan điểm của ông thì đòi hỏi đó có chính đáng không?

- Ta phải phân biệt rạch ròi mọi việc. Các bản thảo của Kafka là món quà mà Max Brod đã tặng cho Esther Hoffe. Max Brod đã nghiên cứu luật và ông làm việc đó một cách đúng đắn. Đây không phải chuyện thừa kế mà đơn giản là một món quà. Thủ tục này đã được một tòa án Israel công nhận là hợp pháp hồi đầu thập niên 1970. Năm 1974, phán quyết tương tự đã được ban hành. Theo đó, Esther Hoffe là người sở hữu hợp pháp các bản thảo đó của Kafka. Do vậy, bà ấy có quyền quyết định về chúng, ví như đem bán đấu giá tại hãng Sotheby’s hồi năm 1988. Max Brod viết trong di chúc rằng Esther Hoffe được thừa kế các bản thảo của Kafka còn sau đó, bà ấy chuyển cho con mình lại là chuyện khác. Tính hợp pháp của cuộc chuyển giao cuối cùng này hiện đang là đối tượng tranh cãi tại một tòa án gia đình ở Jerusalem. Song đây lại là một chuyện khác nữa và chẳng ai có thể làm được gì với các bản thảo của Kafka.

* Bảo tàng Văn học hiện đại có vai trò gì trong vụ kiện này không?

- Chúng tôi có đại diện luật pháp nhưng không phải là chủ thể trong vụ kiện này. Chừng nào mọi việc được giải quyết rốt ráo thì chúng tôi sẽ mua lại các bản thảo. Chúng tôi vẫn lưu ý rằng Max Brod, Esther Hoffe và các con gái của bà ấy luôn nói bảo tàng ở Marbach là nơi tốt nhất để giữ các bản thảo của Kafka.

Bảo tàng Văn học hiện đại ở Marbach (Đức)

* Chứ đó không hoàn toàn là quan điểm của Kafka?

- Vâng. Như chúng ta đã thấy, việc chuyển giao các tác phẩm của Kafka là hành động tặng quà mang tính cá nhân, chứ không phải vấn đề pháp luật. Nếu phía Israel đưa các bản thảo của Kafka ra tranh cãi thì theo tôi, việc đó chỉ càng làm tăng kịch tính cho vụ kiện và tạo áp lực lên tòa án.

* Bảo tàng Văn học hiện đại đặc biệt quan tâm tới những gì trong di sản của Max Brod?

- Trước hết, bản thân Max Brod là nhà văn kiêm nhạc sĩ có vai trò quan trọng (trong việc nghiên cứu về Kafka). Hơn nữa, nhân vật này khiến chúng tôi quan tâm vì ông ấy gắn kết với khung cảnh văn học Prague. Chưa kể, Brod còn là một người bạn Kafka. Di sản của Brod gồm các cuốn nhật ký viết về thời kỳ đầu tình bạn của họ, qua đó có thể bộc lộ nhiều thông tin về Kafka.

Phạm Lê (lược dịch)