Tháng 7/2008 này, VQG Phong Nha- Kẻ Bàng vừa kỷ niệm 5 năm trở thành Di sản thế giới. Đây cũng là dịp để nhìn lại giá trị của di sản này
1. Hang nước dài nhất
2. Cửa hang cao và rộng nhất
3. Bãi cát và đá rộng đẹp nhất
4. Hồ ngầm đẹp nhất
5. Thạch nhũ tráng lệ, kỳ ảo nhất
6. Dòng sông ngầm dài nhất VN
(13.969 m)
7. Hang khô rộng và đẹp nhất. |
* "Vương quốc hang động" với 7 cái nhất
VQG Phong Nha - Kẻ Bàng được mệnh danh là vương quốc hang động với hàng trăm hang động lớn nhỏ khác nhau. Từ những năm 1920 thế kỷ trước khu vực này đã được biết đến với những hang động nổi tiếng và đã được người Pháp tổ chức du lịch từ những năm 1937.
Các nhà thám hiểm Hoàng gia Anh trong động Phong Nha |
Ngày nay, với sự tham gia của Đoàn thám hiểm Hang động Hoàng gia Anh phối hợp với trường Đại học Khoa học Tự nhiên - Đại học Quốc gia Hà Nội đã khám phá nhiều hang động mới với những giá trị nổi bật đặc trưng của hệ thống hang động vùng Phong Nha - Kẻ Bàng.
Hang Vòm trong hệ thống PN-KB |
Hệ thống hang động Phong Nha - Kẻ Bàng có tuổi cổ nhất Đông Nam Á mà sự hình thành liên quan đến các đứt gãy kiến tạo trong kỷ Đệ Tam (35 triệu năm) đồng thời với pha tách giãn hình thành Biển Đông. Hệ thống hang động ở đây được phát triển trên một khối đá vôi lớn nhất Đông Nam Á, có tuổi rất cổ từ kỷ Devon muộn (377 triệu năm) đến kỷ Permi (250 triệu năm). Bao quanh khối đá vôi phát triển các địa hình phi Carbonat là điều kiện thu nước tốt cho khối đá vôi hình thành hang động đồng thời tăng tính đa dạng sinh học trong khu vực.
Hang Khery trong hệ thống PN-KB |
Với 2 hệ thống hang chính gồm 300 hang động hang lớn nhỏ khác nhau: Hệ thống hang Phong Nha với tổng chiều dài 5.076m; Hệ thống hang Vòm với tổng chiều dài 36.063m, hầu hết còn mang tính nguyên sơ chưa chịu sự tác động của con người điều này đã làm tăng thêm giá trị ngoại hạng của Di sản. Hiện nay, động Phong Nha và động Tiên Sơn ở phía Đông Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng luôn mở cửa đón du khách gần xa đến khám phá vẻ đẹp huyền diệu và những giá trị còn tiềm ẩn ở đây.
Đoàn thám hiểm tới hàng Rục trong hệ thống PN-KB |
* Công nhận vì cái gì?
Vùng Phong Nha - Kẻ Bàng có tính đa dạng về địa chất, địa hình - địa mạo. Đây là điều kiện tiên quyết để kéo theo những tính độc đáo khác nữa đó là tính đa dạng sinh học, những cảnh quan đẹp và bí hiểm, những cảnh rừng hoang sơ như những khu bảo tàng thiên nhiên đầy bí mật được ít người biết đến. Giá trị khu động Phong Nha (trong vùng Karst Kẻ Bàng) là một tập hợp sinh cảnh cực kỳ quan trọng cho việc bảo tồn đa dạng sinh học, tiềm chứa nhiều nguồn gen quý hiếm, trong đó có những loài có giá trị toàn cầu như Sao la, Mang lớn...
Tại cuộc họp thường niên lần thứ 27 của Uỷ ban Di sản thế giới, ngày 5 tháng 7 năm 2003, Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng vinh dự được UNESCO công nhận là Di sản thiên nhiên thế giới với tiêu chí “Là mẫu hình nổi bật thể hiện các thời kỳ phát triển chính của lịch sử Trái đất, chứa đựng bằng chứng sự sống và các tiến trình địa chất đang diễn ra có ý nghĩa trong quá trình hình thành đặc điểm về địa hình và địa mạo học”.
Lịch sử phát triển địa chất vùng Phong Nha diễn ra rất phức tạp thể hiện tính đa dạng và lịch sử phát triển lâu dài của vỏ Trái đất, trải qua 5 chu kỳ kiến tạo lớn tạo nên một bình đồ địa chất rất đa dạng có mặt các thành tạo từ kỷ Cambri đến Đệ Tứ điều này được minh chứng qua các phức hệ hoá thạch cổ sinh phong phú và đa dạng cả về loài, giống vừa đại diện cho các tuổi địa tầng khác nhau và các môi trường đa dạng khác nhau
HỆ THỐNG HANG ĐỘNG VQG PHONG NHA - KẺ BÀNG (*) |
Nguồn: Hội Hang động Hoàng gia Anh (1992 đến 2005) |
TT |
|
Tên hang động |
Xã/huyện |
Năm khảo sát |
Độ dài đã khảo sát (m) |
Độ cao (m) |
18 |
I |
Hệ thống hang động Phong Nha |
|
50776 |
|
1 |
1 |
Hang Phong Nha |
Sơn Trạch |
1992 |
7729 |
83 |
2 |
2 |
Hang Tối |
Sơn Trạch |
1992 |
5258 |
80 |
3 |
3 |
Hang E |
Thượng Trạch |
1994 |
845 |
- |
4 |
4 |
Hang Chà Ang |
Thượng Trạch |
1992 |
667 |
15 |
5 |
5 |
Hang Thung |
Thượng Trạch |
1994 |
3351 |
133 |
6 |
6 |
Hang én |
Thượng Trạch |
1994, 1997 |
2490 |
49 |
7 |
7 |
Hang Khe Tiên |
Thượng Trạch |
1994 |
520 |
-15 |
8 |
8 |
Hang Khe Ry |
Thượng Trạch |
1997, 1999 |
18902 |
120(+58-62) |
9 |
9 |
Hang Khe Thi |
Thượng Trạch |
1994 |
35 |
-20 |
10 |
10 |
Hang Phong Nha khô |
Thượng Trạch |
1994 |
981 |
- |
11 |
11 |
Hang Lạnh |
Thượng Trạch |
2001, 2005 |
4718 |
-101,9 |
12 |
12 |
Hang Dơi |
Thượng Trạch |
2001 |
539 |
17,3 |
13 |
13 |
Hang Nước Nút |
Thượng Trạch |
2003 |
2205 |
- |
14 |
14 |
Hang Số đôi |
Thượng Trạch |
2003 |
1124 |
|
15 |
15 |
Hang Cả |
Thượng Trạch |
2001 |
361 |
- |
16 |
16 |
Hang Cây Nghiến |
Thượng Trạch |
2005 |
162 |
-52,5 |
17 |
17 |
Hang Lau |
Thượng Trạch |
2005 |
481 |
22,3 |
18 |
18 |
Hang Mới |
Thượng Trạch |
2005 |
408,2 |
-21,2 |
18 |
II |
Hệ thống Hang Vòm |
|
|
36063 |
|
19 |
1 |
Hang Vòm |
Thượng Trạch |
1994 |
15870 |
145 |
20 |
2 |
Hang Đại cáo |
Thượng Trạch |
1994 |
1645 |
28 |
21 |
3 |
Hang Duật (Mê cung) |
Thượng Trạch |
1994 |
3927 |
45 |
22 |
4 |
Hang Cá |
Thượng Trạch |
1994 |
1500 |
60 |
23 |
5 |
Hang Hổ |
Thượng Trạch |
1997 |
1616 |
46 |
24 |
6 |
Hang Over |
Thượng Trạch |
1997 |
3244 |
103(+93-10) |
|
|
|
|
|
|
|
25 |
7 |
Hang Pyging |
Thượng Trạch |
1992 |
845 |
-94 |
26 |
8 |
Hang Rục Cà Roòng |
Thượng Trạch |
1992 |
2800 |
45 |
27 |
9 |
Hang Klung |
Thượng Trạch |
2005 |
1086 |
-73,3 |
28 |
10 |
Hang Kling |
Thượng Trạch |
2005 |
120 |
-14,7 |
29 |
11 |
Hang A Cu |
Thượng Trạch |
2005 |
650 |
42.1 (22.7-19.3) |
30 |
12 |
Hang Mẹ Bế Con |
Thượng Trạch |
2005 |
733 |
-49,1 |
31 |
13 |
Hang Đục |
Thượng Trạch |
2005 |
1335 |
4,6 |
32 |
14 |
Hang Họp |
Thượng Trạch |
2005 |
188 |
5,9 |
33 |
15 |
Hang Đá Trắng |
Thượng Trạch |
2005 |
270 |
-37,6 |
34 |
16 |
Hang Bin Đập |
Thượng Trạch |
2005 |
64,4 |
-0,7 |
35 |
17 |
Hang Dơi |
Thượng Trạch |
2005 |
86,4 |
17,3 |
36 |
18 |
Hang Nước |
Thượng Trạch |
2005 |
83 |
-17,8 |
Nguồn: VQG Phong Nha- Kẻ Bàng |
(*) Năm 2007, tại PN-KB còn phát hiện thêm một hang động mới. Đây là một hang khô, không có sông ngầm chảy qua như động Phong Nha. Hang có rất nhiều vòm cao, rộng cùng những hình thù kỳ thú, huyền bí.
Khu hang động có chiều dài hơn so với động Phong Nha. Hang động được đặt tên là động Thiên Đường cách động Phong Nha khoảng 10 km theo đường chim bay và nằm trong khu vực của Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng.
Trong động có rất nhiều vòm cao, rộng và vô số hình thù kỳ thú và rất huyền bí. Tuy chưa có số liệu đo đạc chính xác nhưng động Thiên Đường được các chuyên gia hang động Hoàng gia Anh đánh giá là động lớn nhất, đẹp nhất từ trước đến nay được tìm thấy tại Phong Nha – Kẻ Bàng, góp phần làm tăng thêm giá trị của Di sản thiên nhiên thế giới này.
Nguyễn Duy
(Tổng hợp từ website VQG PN-KB, Sách Kỳ quan Hang động Việt Nam)