Những hang động kỳ bí trên núi Chi Đảy

Từ đầu năm 2008, khi có thông tin về hệ thống hang đá có nhiều hiện vật lạ ở bản Đán, xã Yên Sơn, huyện Yên Châu, hàng nghìn người từ khắp nơi trong tỉnh đã “hành hương” về đây để lên núi thưởng lãm. Họ mang theo đồ ăn thức uống, đèn pin, đèn tích điện và cả những đồ cúng lễ, các phương tiện xe máy, ôtô về bản Đán làm cho chính quyền xã Yên Sơn bị động trước cảnh du khách thập phương ùn ùn kéo về.

 

 

Từ quốc lộ 6 rẽ vào con đường đi qua xã Cò Nòi, huyện Mai Sơn, vượt qua đèo Cà Nài khoảng hơn 15 km thì đến bản Đán, xã Yên Sơn, huyện Yên Châu. Sau khi gửi xe ở nhà dân, chúng tôi phải đi bộ qua nương ngô, nương lúa và đoạn đường núi dài khoảng 1,5 km mới tới được chân núi Chi Đảy. Mặc dù chưa chính thức trở thành điểm du lịch nhưng các hộ người dân bản Đán đã nhao ra mở dịch vụ giữ xe, bán đồ giải khát...

 

Để đến được chân núi, mỗi người phải mất 2.000 đồng cho người dân với lý lo là đi qua nương ngô, lúa của họ. Anh Vì Văn Cù, người trông giữ xe giải thích, tên núi Chi Đảy dịch ra tiếng phổ thông là “Sẽ được”. Quả thật, gia đình anh đã được lợi rất nhiều từ việc trông giữ xe, bán đồ giải khát cho khách. Anh Cù cho biết: Những tháng đầu năm 2008, trung bình một ngày có khoảng trên 200 người lên núi, riêng những ngày thứ Bảy và Chủ nhật lên tới cả nghìn người. Mỗi xe máy gửi mất 5.000 đồng/xe cộng với 2.000 đồng/người đi qua nương ngô, có ngày gia đình anh thu bạc triệu !

 

Con đường đất dẫn lên núi Chi Đảy đã được cuốc thành từng bậc nhưng càng lên đến gần cửa hang thì càng khó đi. Dọc đường là những thân cây to có kích cỡ đến 3 người ôm bị đổ gãy chắn ngang đường, có đoạn phải bám vào từng hốc đá, tảng đá mới leo lên được. Tuy đường đi khó khăn nhưng từng tốp thanh niên vai đeo ba lô vẫn hăm hở bám đá đi lên. Trong số gần năm chục người lên hang cùng chúng tôi có nhiều người không phải dân vùng này. Anh Đoàn Hồng Sơn từ Hà Nội đi cùng vài người bạn cho biết: “Tôi nghe tin đồn là hang động có nhiều hiện vật lạ rất đẹp nên lên đây xem. Quả thật, ở đây có nhiều hiện vật bằng đá giống y thật mà tôi chưa thấy bao giờ”. Còn Lê Việt Dũng, ở thị trấn Yên Châu, tay cầm bó hương bảo: “Lên núi vào hang mà không thắp hương thì... không lấy được vợ” (!?).

Câu chuyện có thật là, cách đây 8 năm, khi bản Đán, xã Chiềng Yên còn thuộc xã Chiềng On chưa tách, ông chủ tịch xã Vì Văn Ỏm khi thấy dân chiêm bái, mê tín đã xin mìn của công an huyện đánh sập cửa hang để ngăn không cho dân bản địa vào mà vẫn không lấp nổi cửa hang.

Trên núi Chi Đảy có 3 hang động ở độ cao khoảng 100m kể từ chân núi, trong đó có 2 hang nằm kề nhau. Cũng giống như những hang động khác, nhũ đá chảy dài từ trên đỉnh hang rủ xuống. Thú vị hơn, hang động ở đây có rất nhiều hình thù lạ là nguyên nhân thu hút hàng nghìn người kéo tới xem.

Hang đầu tiên được người dân bản địa gọi là hang Cha Đẩy, ngoài những cụm nhũ đá trắng rủ từ trần hang xuống, dưới lòng hang là vô số những hòn đá tròn có hình thù giống hệt quả na với nhiều kích cỡ to nhỏ khác nhau nằm rải rác dưới nền đá. Nhiều quả na đá này được ai đó xếp lại với nhau hay đặt lên tảng đá to với nhiều que hương đã cháy hết cài cắm xung quanh.  

 

 

Đi sâu vào bên trong, hang tối dần, dưới nền đất là vô số những hòn đá tròn nhỏ như quả mận rải khắp nơi mà có người vui mồm gọi đó là bãi bánh trôi. Phía dưới bãi đá nhỏ này là những thửa đá có bờ trông giống như ruộng bậc thang của người nông dân vùng cao và xen kẽ là những vũng nước giống ao hồ. Dọc lối đi trong hang còn có những khối đá có hình thù giống con rùa, cây bụt mọc, tòa sen được ai đó thắp hương cầu khấn. Đường vào cửa hang, có lẽ do quá khâm phục vẻ đẹp do thiên nhiên ban tạo, một du khách nào đó ngẫu hứng viết vào vách đá dòng chữ “Đệ nhất động tiên cảnh” và “Thủy phủ động đình”. Còn anh Nguyễn Quý Đôn, cán bộ Phòng văn hóa huyện Yên Châu, sau 2 lần khảo sát hang này ngẫu hứng đã gọi đây là “Yên Sơn đệ nhất động”.

 

Có lẽ kỳ thú nhất là hang Thẳm Lượm, nằm cách hang Cha Đảy khoảng hơn 100 mét, nơi có khối đá trắng với hàng trăm dải nhũ đá rủ xuống nhìn từ xa trông giống con voi trắng khổng lồ. Mỗi khi gặp đèn flash của máy ảnh hay đèn pin chiếu vào khối đá lại ánh lên tia lấp lánh. Nhiều người sau khi chiêm ngưỡng đều ngỡ ngàng không thể tin “con voi trắng” do bàn tay thiên nhiên tạo lên. Càng vào sâu trong hang càng tối, nếu không có đèn pin hay đèn tích điện thì không thể tìm thấy lối đi bởi lòng hang rộng, gập ghềnh…

 

Tuy nhiên, dù mới được phát hiện, những hang đá kỳ thú ở Chi Đảy cũng đang rơi vào tình trạng đáng báo động trước sự vô ý thức của du khách thập phương tới tham quan và sự lúng túng trong quản lý của các cơ quan địa phương. Rác thải của du khách, từ đồ ăn uống tới đồ cúng bái vứt đầy từ ngoài cửa hang vào đến bên trong, gây mất vệ sinh.

 

 

 Hiện UBND huyện Yên Châu đã ra quy chế quản lý bảo vệ và phát huy giá trị khu di tích danh lam thắng cảnh hang Chi Đảy, tạm thời giao cho UBND xã Yên Sơn quản lý, bảo vệ. Chính quyền xã đã thành lập đội bảo vệ an ninh và các hiện vật bằng đá trong hang. Song, hiện huyện vẫn chưa có đánh giá về quy mô hệ thống hang động Chi Đảy cũng như kế hoạch quản lý, đầu tư khu vực này. Hơn nữa, xã cũng như bản vẫn chưa đủ năng lực tổ chức, quản lý khu danh thắng.

Ông Nguyễn Văn Bình, Phó giám đốc Sở Văn hoá - Thể thao và Du lịch Sơn La cho biết: Hiện Sở đang làm báo cáo đề xuất UBND tỉnh Sơn La cách thức quản lý và đề xuất cho một số doanh nghiệp đầu tư vào khu vực hang động Chi Đảy. Bảo tàng tỉnh Sơn La cũng đang tiến hành khảo sát và lập hồ sơ để sớm đưa hang động Chi Đảy vào danh sách xếp hạng danh lam thắng cảnh. Mong rằng những công việc này không đi chậm hơn những bàn chân vô ý thức của nhiều người.