Kỳ cuối: Bí quyết trở thành nhà vô địch

12/06/2010 08:52 GMT+7 | Du lịch đời sống

(TT&VH Online) - Những kỵ sĩ miền núi đời thường rất thật thà, khiêm tốn, nhiều người không ngại ngần tiết lộ bí kíp trước giải đua ngựa Bắc Hà 2010. Chân chất như vậy nhưng khi đã leo lên mình ngựa, bước vào cuộc đua, người và ngựa hòa làm một với quyết tâm cao nhất đem vinh quang về cho làng bản.

Điểm dừng chân đầu tiên của chúng tôi là xã Na Hối, nằm ở khu vực trung tâm huyện lỵ, là một trong những xã nuôi nhiều ngựa với trên 800 con. Ba giải đã qua, đội của xã Na Hối luôn dẫn đầu. Chủ tịch UBND xã Na Hối, ông Tải Quang Sến tỏ ra rất lạc quan vì đội hình đua ngựa của xã năm nay có nhiều khuôn mặt trẻ sáng giá như: Vàng Văn Thức - đương kim vô địch; Vàng Văn Quyết, có con ngựa đua nổi tiếng to khỏe, bền sức, chạy nhanh nhất khu vự trung tâm huyện hiện nay. Tuy vậy, đội xã Na Hối vẫn có những đối thủ đáng gờm, như đội đua xã Tả Văn Chư và Bản Phố vì những kỵ sĩ dân tộc Mông của hai đội đua này rất giỏi.

Đội đua xã Na Hối

Bí quyết đua ngựa

Tôi tới gặp "kỵ sĩ một mắt" Vàng Văn Thức, dù là đương kim vô địch giải đua ngựa năm 2009, anh Thức rất khiêm tốn. “Năm 2008 mình tham gia đua nhưng vì ngựa không nghe lời chủ nên phải bỏ cuộc giữa chừng. Rút kinh nghiệm, năm 2009 mình chọn ngựa rất cẩn thận và tập luyện nhiều lần trên sân nên giành giải nhất. Nhưng lần đó thắng một phần nhờ may mắn vì con ngựa của anh Thào Seo Lềnh xã Tả Văn Chư ở chặng cuối đột ngột chạy vào sân, nên mình mới có cơ hội vượt lên, chứ lúc đó ngựa của anh Lềnh còn chạy trước ngựa của mình cả chục mét. Các kỵ sĩ khác cũng biết cách đua như mình nhưng vì mình có con ngựa khỏe, chạy nhanh, không sợ chốn đông người và biết nghe lời nên mới về nhất”.

Chú ngựa đã giúp anh Vàng Văn Thức giành chức vô địch năm 2009

Nhà đương kim vô địch 26 tuổi quyết tâm năm nay sẽ bảo vệ chức vô địch với ước muốn giản dị: đem lại niềm vui, tự hào cho thôn, xã, lấy tiền thưởng mua sắm nông cụ, chiêu đãi anh em, hàng xóm con lợn "cắp nách”.

Qua tìm hiểu tôi còn được biết, Thức biết cưỡi ngựa từ năm 7 tuổi. Năm 10 tuổi, thức đi chăn ngựa trên núi bị que chọc vào mắt, bác cả của Thức là anh Vàng Văn Rởi - tay đua ngựa số 1 Bắc Hà lúc bấy giờ và cũng là tay buôn, chọn ngựa giỏi đã đưa Thức về Hà Nội chữa nhưng không được. Từ đó mắt phải của Thức bị “lòa”. Học hết lớp 9 Thức ở nhà phụ giúp gia đình, chuyên dắt ngựa đi chở thuê cát cho các công trình trên núi cao mà xe ô tô không vận chuyển được. Nhờ đó Thức trở thành kỵ sỹ giỏi.

Bí quyết của kị sĩ chân đất này là: "Muốn giữ được thăng bằng cần phải biết cách ngồi vào đúng điểm lõm gần vai ngựa, hai chân phải kẹp chặt vào bụng ngựa và nhấp nhổm lên xuống theo nhịp phi của ngựa, nếu chẳng may có mất thăng bằng mà ngã thì cũng phải "có võ ngã" mới mong không bị thương”.

Để có được kinh nghiệm đấy các kỵ sĩ đã phải "đo đất" nhiều lần.

Bí quyết chọn ngựa

Hỏi han về chuyện loài ngựa địa phương, anh Thức đưa chúng tôi đến thăm ông chú của mình là anh Vàng Văn Triển, 46 tuổi - một tay “buôn ngựa” có tiếng, đã bán cho anh Thức con ngựa tốt trị giá 7 triệu 600 ngàn đồng, giúp anh giành chiến thắng giải đua năm ngoái.

Bộ chân của chú ngựa nhà anh Thức

Trò chuyện, anh Triển cho biết ngựa ở địa phương vừa là ngựa thồ hằng ngày và cũng là ngựa đua. Giống ngựa vùng cao có vóc dáng thấp nhỏ, chỉ cao chừng 1,5m, để bờm trán rất dài, bờm dọc cổ ngựa thì xén ngắn, chót lưng lại để dài, để mấy sợi lông lòa xòa trước trán, đỉnh đầu húi cua, sau gáy lại để dài "như bờm ngựa". Con ngựa đẹp, bờm phải dày rậm, chân bờm phẳng đều tăm tắp, mọc đều thẳng đứng trên cổ ngựa như một cái bàn chải mới. Bàn chân ngựa thẳng, cao. Ngựa có đặc điểm là cẳng chân rất nhỏ, nhưng cứng, leo dốc đá thì tuyệt hảo. Ngựa tướng đẹp là ức phải rộng, béo, lông mượt, đùi to, thuần tướng, không cắn, không đá. Con ngựa thân dài, mảnh thì trông đẹp, chạy nhanh. Ngựa muốn khỏe và chạy nhanh phải có dáng hình cao ráo, gân to, thịt săn, chân thẳng và thon chắc, răng trắng đều, bờm dày, lông đều, sờ vào mượt như sờ vào tơ lụa, đặc biệt là chân dài, nở, thẳng, móng đen. Con ngựa của anh Thức chính là chú ngựa đạt tiêu chuẩn như vậy.

Như đã hẹn, chiều chủ nhật tôi ra sân vận động chứng kiến đội đua xã Na Hối luyện tập, qua mấy vòng đua, đúng như anh Thức nói, con ngựa đua của em họ Thức là Vàng Văn Quyết, 24 tuổi, thôn Na Áng quả là con ngựa đua tốt số 1 hiện nay.

Các kỵ sĩ trên đường đua tập

Trông nó to khỏe, đẹp tướng, nở nang, chạy nhanh và bền sức hơn hẳn con ngựa của anh Thức. Tranh thủ giải lao, tôi hỏi Quyết. Em cho biết: "Năm ngoái em dự giải, con ngựa của em to khỏe, chạy nhanh nhưng không ngoan. Vừa xuất phát nó đã giở chứng chạy lung tung, em bị vi phạm luật thế là bị loại luôn. Rút kinh nghiệm năm nay, sau vụ mận tam hoa được giá, gia đình cho em tiền đi mua ngựa. Con ngựa đua này của em có giá 13 triệu đồng. Giá khá đắt nhưng hiện nó được đánh giá là to khỏe, bền sức, chạy nhanh và khôn ngoan nhất vùng cao Bắc Hà. Mọi người trong xã Na Hối và anh Thức đánh giá nếu không có “đột biến” xảy ra, với phong độ này thì con ngựa đua của em là ứng cử viên nặng ký nhất của Bắc Hà. Em không chủ quan, phải cố tập và bình tĩnh, ngựa đua của Hà Giang và Mường Khương sang dự giải còn khỏe hơn".

Lúc tôi ra về, đương kim vô địch giải đua ngựa Bắc Hà Vàng Văn Thức không ngần ngại tiết lộ “chiến thuật” cho cuộc đua năm nay. “Mình sẽ cho ngựa bứt phá ngay từ đầu vì con ngựa này bền sức, chạy với tốc độ nhanh đều, nó rất ngoan và nghe lời chủ và hi vọng sẽ tiếp tục chiên thắng bảo vệ vị trí số 1".

Dự kiến giải Đua ngựa Bắc Hà mở rộng 2010 sẽ diễn ra vào ngày 19/6. Những chàng kỵ sĩ chân... dép tổ ong ở vùng cao đã sẵn sàng đem vinh quang về cho dòng tộc, làng xã. Nếu có dịp nên vùng cao bạn không nên bỏ lỡ hội đua độc đáo, có một không hai này.

Tráng Xuân Cường
Đài Truyền thanh – Truyền hình huyện Bắc Hà, Lào Cai